style="font-size:15px;"> – Язучы булырсың, улым, яме, – дип пышылдагандыр да улын кечкенәдән үк һәрнәрсәне күңеленә сеңдерергә өйрәтеп үстергәндер кебек.
Ана белән улының мәрхәмәттән аз гына да читкә тайпылмаган үзара мөнәсәбәтендә ачык чагыла иде болар. Улын югалтуны коточкыч авыр кичерде Ана, улыннан соң аз яшәде Ана, улы янына ашыкты Ана. Гүргә кергәч, улын күреренә әллә чынлап ышанды инде Ана…
Әйе, Ана биргән талант Фаилдә. Шуны аңлап, Ана улын әле генә сабый итеп иркәли иде дә шуның артыннан ук улын үзеннән өстен акыл иясе санап киңәшә иде. Мәрхәмәтле һәм изге татар карчыгының улына талантын үстерергә биргән сабаклары иде болар.
Фаилгә Ана биргән изгелек-олылык Анага улының изгелеге булып әйләнеп кайтты. Аның, Фаилнең, әнисенә багышланган шигыре бар. Әнисен Бәхет Алиһәсе итеп яратуы шушы шигырьдә куптарылмаслык итеп беркетелгән.
Әни кайгырганын күрсәм,
Тормышымда калмый бер ямь, –
дип башлана шигырь һәм алдарак болай дәвам итә:
Әгәр дә ул елмайса бер,
Рәхәтләнеп китә күңел.
Ананың улын һәрнәрсәне күңеленә сеңдерергә, һәрнәрсәгә бәя бирергә өйрәтеп үстерүе Фаилне гел иҗат белән яшәтте, ягъни Ана улына бәхет бирде. Ә иҗат, – белгәнегезчә, бәхет.
Миңа Фаилнең бәхеттән сөенгән чакларын күрергә, ягъни аның иҗат итүенә шаһит булырга күп туры килде. Бу очракта мин аларның, әлбәттә, кайберләрен генә язам.
Кайчак уйлана калам да, бүтән һөнәр сайлаган булса да, осталыкка ирешер иде Фаил, дип нәтиҗә чыгарам. Әйтик, рәссам булып китә алыр иде ул, бу һөнәргә дә кулы ябышып тора иде, хикәя-шигырьләренең беренче кулъязмаларында кызыклы рәсемнәре дә була иде. Иш-иптәшнең укырга биргән кулъязмаларын сурәт төшереп чуарлаган чаклары да булды. Һәм бу шаянлыгыннан үзенә ләззәт табар иде. «Төнге сулар челтери» исемле хикәямне укырга биргәч, аның исемен рәсем ясап ураткан һәм:
– Күрдең, ничек шәп ясадым! – дип мактанып та куйган иде. Аннары: – Иң бөек рәссам да, көчәнеп тырышса да, болай ясый алмаячак! – дип, үзеннән көлгән дә иде.
Рәсем сәнгатен аңлавы аңа бөтен дөньяга танылган Эрзя һәм халкыбызның мактанычы Бакый Урманче иҗатларының үзенчәлекләрен ачкан мәкаләләр язарга ярдәм итте.
Остага калай белән түбә ябарга икәүләп булышуыбыз искә төшкәч, Фаил, калайчы булып китсә, бу һөнәрдә дә танылыр иде, дип уйлыйм. Чөнки остабыз сырхаулагач, түбәне икебез генә ябып бетердек, мин һаман да булышчы гына булып калдым, ә Фаил калайчы оста хезмәтен үтәде. Бәлки, ул бу һөнәрне элек тә белгәндер, монысын сорамадым, ләкин җәһәт һәм белеп, эген җегенә китереп эшләвенә сокланмыйча мөмкин түгел иде.
Балта эшенә дә кулы ятышлы иде аның. Хәер, монысы әтисе Хафиз һөнәрен балачактан үз итеп өйрәнүдән килгәндер. Ә әтисе шәп оста булган. Моны әтисе салган алты почмаклы йорт рәсемендә күреп була иде. Мәһабәт һәм матур йортның рәсемен Фаилнең бертуган абыйсы – диңгезче Шәүкәт ясаган иде.
– Абый
