Иқтисодиёт қандай тузилган. Ха-Джун Чанг

Чтение книги онлайн.

Читать онлайн книгу Иқтисодиёт қандай тузилган - Ха-Джун Чанг страница 28

Жанр:
Серия:
Издательство:
Иқтисодиёт қандай тузилган - Ха-Джун Чанг

Скачать книгу

баҳори” ва эркин бозор мафкурасининг куч-қувватга тўлиб қайтиши

      Дастлаб, асосий мамлакатларнинг муносабати Буюк депрессиядан кейинги хатти-ҳаракатларидан жуда фарқ қилди. Улар Кейнс макроиқтисодий сиёсатини, яъни катта бюджет тақчиллигига дучор бўлиш маъносида, вазиятни тўғирлаш учун ҳеч бўлмаганда солиқ тушумларининг пасайишига мутаносиб равишда харажатларни қисқартиришдан бош тортиш ва баъзи ҳолларда ҳатто давлат харажатларини кўпайтириш орқали қўлладилар (Хитой бу сиёсатни жуда тажовузкор қўллаган). Буюк Британиянинг Шотландия Роял Банки каби йирик молия институтлари ва АҚШдаги GM ва Chrysler каби саноат фирмалари давлат маблағлари билан курашдилар. Марказий банклар фоиз ставкаларини тарихий энг паст даражага туширди, масалан Англия банки уларни 1694-йилда ташкил топганидан бери энг паст даражага туширди. Фоиз ставкаларини янада пасайтириш мумкин эмаслигини тушуниб, улар пул-кредит сиёсатини миқдорий юмшатиш деб аталадиган фаолият билан шуғулланишди, яъни моҳиятан, марказий банк пулни ҳаводан яратиб, уни иқтисодиётга, асосан, ҳукумат облигацияларини сотиб олиш орқали чиқаради.

      Кўп ўтмай, эркин бозор куч-қувватга тўлган ҳолда қайтади. 2010-йилнинг май ойи бурилиш нуқтаси бўлди. Буюк Британияда консерваторлар бошчилигидаги коалицион ҳукуматнинг сайланиши ва ўша ойда Греция учун евро ҳудудини қутқариш дастурининг жорий этилиши эски мувозанатли бюджет доктринасининг қайтишини кўрсатди. Буюк Британия ва ПИГС деб аталадиган давлатлар (Португалия, Италия, Ирландия, Греция ва Испания)30 харажатларни сезиларли даражада қисқартирган тежамкорлик бюджетини қабул қилдилар.

      Республикачиларнинг АҚШдаги Обама маъмуриятига 2011-йилда катта харажатларни қисқартириш дастурини қабул қилиш учун босими муваффақиятли бўлди. 2012-йилги Европа фискал келишувида қайд этилган асосий Европа давлатларида дефицитсиз бюджетнинг нотўғри сиёсатига қайтиш вазиятни янада оғирлаштирди. Бу мамлакатларнинг барчасида, айниқса Буюк Британияда, ўнг қанот сиёсий партиялар ҳатто бюджетни мувозанатлаш аргументини ижтимоий харажатларни сезиларли даражада қисқартириш учун баҳона сифатида ишлатган, яъни ўзларининг узоқ йиллик талабларини оқлаш учун.

      Натижалар: йўқолган ўн йилми?

      2008-йилги инқироз ҳалокатли таъсир кўрсатди ва охири кўринмас эди. Тўрт йил ўтгач, 2012-йил охирида, ОECД (Иқтисодий ҳамкорлик ва тараққиёт ташкилоти)31 таркибига кирувчи 34 мамлакатдан 22 тасида жон бошига тўғри келадиган даромад 2007-йилга нисбатан паст бўлиб қолди. Бой мамлакатларнинг париж клуби32 (бир неча ривожланаётган мамлакатлар иштирокчилари). Инфляция таъсирини ҳисобга олмаганда, 2012-йилда аҳоли жон бошига ялпи ички маҳсулот Грецияда 26 фоизга, Ирландияда 12 фоизга, Испанияда 7 фоизга ва Буюк Британияда 6 фоизга 2007-йил даражасидан паст бўлди. Инқироздан бошқа мамлакатларга қараганда яхшироқ тиклангани айтилган АҚШда ҳам 2012-йилда аҳоли жон бошига даромад 2007-йилдаги

Скачать книгу


<p>30</p>

ПИГС – иқтисодий аҳволи ёмон бўлган евро ҳудудига аъзо давлатлар учун қисқартма. Эслатма. бошига.

<p>31</p>

Иқтисодий ҳамкорлик ва ҳамкорлик ташкилоти 1961 йилда ташкил топган бўлиб, Ғарбий Йевропанинг кўпгина мамлакатлари, Туркия, AҚШ ва Канадани ўз ичига олади. 1970-йилларнинг ўрталарига келиб Япония, Финляндия, Aвстралия ва Янги Зеландия қўшилди. 1990-йилларнинг ўрталаридан бошлаб унга Венгрия ва Естония каби бир қанча собиқ социалистик давлатлар ҳамда ривожланаётган баъзи бой давлатлар, Мексика ва Чили киради.

<p>32</p>

Ташкилотнинг бош қароргоҳи Париждаги Чâтеау де ла Муеттеъда жойлашган. Эслатма. бошига.