ва бармоқларингиздаги тарангликни сезсангиз, қўлларингизни муштларга маҳкамланг, сўнгра дам олинг ва кафтларингизни очинг. Aгар пешонангиз ёки жағингиз таранг бўлса, эгилиб, оғзингизни кенг очинг, сўнгра юз мушакларингизни бутунлай бўшаштиринг. 5-10 дақиқа шундай қолинг, ҳеч нарса қилмаётганингиздан, фақат нафас олаётганингиздан завқланинг. Aгар ухлаб қолишдан қўрқсангиз, сигнални ўрнатинг.
Буни кундалик амалиётингизга айлантиринг, айниқса сиз бўлсангиз ҳаддан ташқари иш юкини ёки юқорилигини енгиш керак ирода талаблари. Енгиллик танангизга сурункали стресс ёки қаҳрамонона ўзини ўзи бошқаришнинг физиологик таъсиридан халос бўлишга ёрдам беради.
Мамлакат стресс остида
Кўпчилигимиз дастлаб иродани қуйидагича тасаввур қилдик: бу шахсий хусусият, фазилат, у мавжуд ёки йўқ, оғир шароитларда қўлланиладиган қандайдир қўпол кучдир. Aммо илм-фан бутунлай бошқача расм чизади. Бу эволюция жараёнида пайдо бўлган қобилият, ҳар бир кишида мавжуд бўлган инстинкт – танада содир бўладиган барча нарсаларни тузатиш учун нозик восита. Биз аллақачон биламизки, агар сиз стресс ёки тушкунликка тушиб қолсангиз, миянгиз ва танангиз тартибсиз бўлади. Ўз-ўзини назорат қилиш уйқусизлик, нотўғри овқатланиш, ҳаракатсиз турмуш тарзи ва энергиянгизни йўқотадиган ёки сурункали стрессни сақлайдиган бошқа кўплаб омиллар туфайли заифлашиши мумкин. Фактлар ҳар қандай шифокорнинг, диетологнинг, норози турмуш ўртоғининг ва ирода кучи шунчаки қатИлм бизга стресс ироданинг душмани еканлигини айтади. Кўп одамлар фақат юклар бизни ишлашга мажбур қилишига амин бўлишади ва кўпинча уларни ошириш йўлларини излайдилар: улар сўнгги дақиқагача кутишади, ўзларини дангасалик ва итоатсизлик учун танқид қилишади – шунчаки ўзларини рағбатлантириш учун. Ёки биз бошқаларни рағбатлантириш учун юклардан фойдаланамиз: биз бўйсунувчиларга босим ўтказамиз ёки биз уй хўжалиги аъзоларини айблаймиз. Бу қисқа муддатда ёрдам беради, лекин узоқ муддатда ирода кучини стрессдан ҳам тезроқ йўқотади. Стресс ва ўз-ўзини назорат қилишнинг биологик асослари шунчаки мос келмайди. Иккала жавоб ҳам – "жанг қилиш ёки учиш" ва "тўхтатиш ва режалаштириш" – энергияни бошқаради, лекин улар сизнинг кучларингиз ва эътиборингизни турли объектларга йўналтиради. Жанг ёки парвоз жавоби танани инстинктив тарзда ҳаракат қилиш учун қувватлантиради ва уни ақлли қарорлар қабул қилиш учун ишлатадиган миядан олиб ташлайди. "Тўхтат ва режалаштир" жавоби енергияни мияга юборади – ва нафақат ҳар қандай жойга, балки ўзини ўзи бошқариш марказига, префронтал кортексга. Стресс сизни дарҳол, қисқа муддатли мақсадлар ва натижаларга еътибор қаратишга ундайди, аммо ўз-ўзини назорат қилиш истиқболни талаб қилади. Стрессни яхшироқ бошқаришни ўрганиш иродани мустаҳкамлашнинг энг муҳим вазифаларидан биридир.
Сўнгги йилларда кўплаб экспертлар америкаликлар иродасини йўқотганини айтишмоқда. Балки, лекин барибир бу асосий Aмерика қадриятларининг қулаши билан ҳеч қандай
