тийиш қийин эди. У компютер ва телевизорни ўчириб, соат 23:00 дан кейин янги иш бошламасликни қоидага айлантирди. Бу унга керак бўлган нарса бўлиб чиқди: у ҳақиқатан ҳам чарчаганини пайқади ва ярим тунда ётишга рухсат берди. Ва ҳар кеча етти соат давомида етарлича ухлаб, Лиза реклама ва тунги васвасалар аввалги жозибасини йўқотганини аниқлади. Бир неча ҳафта ўтгач, у ўзининг навбатдаги иродасини синовдан ўтказиш учун жасоратга ега бўлди: газланган сувни ва тез кечки овқатларни камайтириш.
Aгар сиз кўпроқ ухлашингиз мумкинлигини билсангиз, лекин ҳар кеча кеч қолишингиз мумкин бўлса, ухлаш ўрнига нима дейиш ҳақида ўйланг. Худди шу қоида сиз қочадиган ёки кечиктирадиган ҳар қандай вазифани топа олмасангиз, қўлланилади бирор нарса қилиш учун куч, қилиш керак бўлмаган нарсани топишга ҳаракат қилинг.
Ҳаддан ташқари ўз-ўзини назорат қилиш харажатлари
Ирода инстинкти ажойиб нарса: миянинг саъйҳаракатлари ва тананинг сезгирлиги туфайли сиз узоқ муддатли мақсадларга асосланган қарорлар қабул қиласиз, ваҳима қўймайсиз ва дарҳол мукофотларни талаб қилмайсиз. Aммо ўз-ўзини назорат қилиш қимматга тушади. Бу ақлий вазифаларнинг барчаси – ўзингизни бир жойга тўплаш, нима муҳимроқ эканини тушуниш, тарангликни бўшатиш ва иштиёқни бостириш – мушаклар уни уриш ёки қочиш учун зарур бўлгани каби, танангизнинг ҳақиқий жисмоний энергиясини ҳам талаб қилади. Хаммага маълумки,ҳаддан ташқари стресс соғлиқ учун зарарли эканлигини ҳамма билади. Aгар сиз сурункали стрессга дуч келсангиз, танангиз доимий равишда хаёлий хавф-хатарлар оқимига жавоб бериш учун озиқ-овқат ҳазм қилиш, кўпайиш, яраларни даволаш ва касалликларга қарши курашиш каби узоқ муддатли эҳтиёжлардан энергия олади. Сурункали стресс юрак-қон томир касалликлари, диабет, сурункали бел оғриғи, бепуштлик ёки сон-саноқсиз шамоллаш ва гриппга айланади. Сиз ҳеч қачон
Ушбу кундалик стрессларга дуч келиш ёки ундан қочиш керак (агар сиз кредит картангиздаги қарзингиздан ошиб кетишга ёки ўлимга дучор бўлишга қарор қилсангиз, омад тилаймиз) савол туғдирмайди. Сизнинг миянгиз уларни ташқи таҳдид сифатида аниқласа, онгингиз ва танангиз ҳушёр ва импулсив ҳаракат қилади.
Ўз-ўзини назорат қилиш катта енергия таъминотини талаб қилганлиги сабабли, олимларнинг фикрига кўра, сурункали ўз-ўзини назорат қилиш, масалан, сурункали стресс – касал бўлиш эҳтимолини ошириши мумкин, чунки у иммунитет тизимини ресурслардан маҳрум қилади. Буни биринчи марта ешитяпсиз: ҳаддан ташқари ирода соғлиғингизга зарар етказиши мумкин. Сиз шундай деб ўйлайсиз: “Биринчи бобдаги ўз-ўзини назорат қилиш саломатлик учун муҳим деган фикрлар ҳақида нима дейиш мумкин? Енди улар менга бундан касал бўлишларини айтишадими? Бу ҳам содир бўлади. Стресс бахтли ва муваффақиятли ҳаёт учун, шунингдек, ўзини тута билиш учун зарурдир. Aммо сурункали ҳаддан ташқари зўриқиш барча фикрларингизни, ҳис-туйғуларингизни ва ҳаракатларингизни назорат қилиш каби зарарли. Бу танангиз учун жуда оғир.
Ўз-ўзини
