жаноб Фолкнер жаноб Толстойни ҳурмат билан тилга олардилар. Нобель мукофотини олишга бораётиб ҳам, айтишларича, “Анна Каренина”-дек улуғ романнинг муаллифини кўп марта хаёлдан ўтказганлар.
– Ўзларининг бадавлатликларидан жуда хижолат чекканлар дейишади, шу тўғрими? – сўради Россинант.
– Шундай, – тан олди Дилер, – бор мол-мулкларини камбағаллар билан бўлишиб, ўзлари ҳам улар даражасига тушишни истардилар.
– Бу қийин эмас-ку?
– Қийин эмас, лекин ул кишининг раъйларига қарши чиқишлар кўп бўлди. Бекамиз ўз оилаларини, болаларини, оқсуяклар орасида тутган мавқеларини кўпроқ ўйлардилар.
– Ҳа, унда бекангиз улуғ ёзувчини “сал анақароқ”, деб дўхтурдан қоғоз олмоқчи бўлганлари тўғрисидаги гап рост экан-да…
– Соҳибим ўз бойликларидан ор қилардилар, –деб гапни бошқа томонга бурди Дилер, – оддий рус мужикларидай кийинардилар. Одмигина бўз кўйлак кийиб, белларини чилвир билан боғлаб юрардилар.
– Демак, ул зот Нақшбандий тарафдори бўлганлар, – изоҳ берди Наххама. – Менинг хожам ҳам “Хилват дар анжуман” деган калимани кўп такрорлардилар. “Сафар дар ватан”, деб ҳам қўярдилар гоҳида.
Букефал қаттиқ кишнаб қавмни тартибга чорлади. Шивир-шивирлар босилди.
– Эй Азозил! – дея гулдурос солди Кўкўғлон, – сенинг отлар шоҳи Буроқ ҳузурида туришинг ножоиз. Модомики ул улуғ зотнинг ҳузурларида турган экансан, фақат рост сўзла, акс ҳолда…
– Биламан нима демоқчилигингизни. Агар у киши шу ерда бўлганларида “Бастану куштан” деб, бўйнимни шартта кесиб ташлаган бўлардилар.
– Ундай эмас, менинг тепкимга дучор бўлма, ер қаърига кириб кетасан демоқчиман. Хожам Соҳибқироннинг муборак қиличларини сенинг макруҳ қонингга бўялишига йўл қўйиб ўтирмасдим.
– Бобо, отлар сиз айтгандай яхши жонивор эмаскан, бу ердан тезроқ кетайлик, – деб Азозилнинг қўлидан тортқилади набираси.
– Парпуран! – деди Азозил шайтонлар тилида.
Шайтонча тинчланди. Шу пайтгача сукут сақлаб турган Борисфен ғазаб сочди:
– Сен шайтоний турқинг билан ғазабимни қўзғаяпсан! Дунёдаги энг гўзал от сен туфайли ўтда ёқилди. Агар хожам Октавиан Август ўша замонда яшаганларида бундай қотилликка йўл қўймасдилар. Аннабель омон қоларди.
7
Энди Азозилнинг ҳам жаҳли чиқди. Севимли набираси олдида паст кетгиси келмай Борисфенга гап қайтарди: (Шайтонлар жаҳллари қўзиганда шеър билан фикр билдиришни маъқул кўрадилар)
Соҳибингиз волидаси Атия бир тун Аполлоннинг ҳузурида қилиб ибодат Уйқусида бир илондан орттирган қулун.
Гўёки ўз эри билан пок бўлай деб чўмиларкан
Нақ яғринида кўриб қолган худди ўша илон сувратин.
Борисфен: (у ҳам шеърият санъатидан хабардорлигини англатиб қўйиш учун фикрини қофияга солади).
Сен бу билан қай томонга бурасан гапни,
Унутгандай кўринасан адлу адабни!
