style="font-size:15px;"> – Opa, endi traktoringiz hecham yurmasin, xo‘p mi? – dedi esnab.
– Nega unday deysan, shirin o‘g‘lim?
– Endi har kuni men bilan yotasiz, traktor bilan yotmaysiz.
– Obbo shirinim-ey, beriroq yot, orqangni qashib qo‘yay, – kulib dedi opam.
Kechasi hammamizning tushimizga otam kiribdi. Omon otamni ot qilib minib yurgan emish, otam rasmana otga o‘xshab, kishnab to‘rt oyoqlab choparmish, Omon qiqirlab kularmish. Usmonni qovun sayliga olib borgan emish, otam, Usmonjon, qovunni ko‘p yemagin, kechasi ko‘rpangni ho‘l qilib qo‘yasan dermish. Zulayhoga otam chit ko‘ylak bilan popukli ro‘mol olib bergan emish-u, meni quvlab yetsang keyin beraman deb hadeb qochar emish. Sulton ko‘rgan tushini yaxshi eslay olmay:
– Men o‘ngimda ko‘rdim, o‘lay agar, kechasi hovliga chiqsam otam o‘tin yorayotgan ekan, o‘z ko‘zim bilan ko‘rdim, xudo ursin agar! – deb qasam ichib turib oldi.
Men bo‘lsam, otam armiyaga ketayotganda eshagimiz qochib ketgan edi-ku, o‘shani ko‘rgan emishman. Eshak qocharmish ikkovimiz quvlar emishmiz… Ota, keta qolayliq axir siz kechga qolyapsiz, desam, «yo‘q, buni ushlab o‘qitish kerak eshak o‘qimasa odam bo‘lmaydi» deb yana quvlar emish. Bir mahal eshaklar juda ham ko‘payib ketdi, hammasi oldingi oyoqlarini ko‘tarib, og‘zini ochib men tomonga bostirib kela boshladi:
– Ota, otajon! – deb baqirib yubordim.
Ehtimol otam opamning ham tushiga kirgandir-u, lekin buni biz bilolmay qoldik. Nega desangiz biz o‘rnimizdan turganimizda opam allaqachon dalaga ketib bo‘lgan ekan.
OPAM BOZORGA OLIB BORDI…
Bugun yakshanba, maktabga bormaymiz, issiq o‘rnimizdan turgani erinib, bir-birimizga tush aytishib, tili burro Robiyani gapga solib kulishib yotgan edik to‘satdan eshik ochilib ostonada opam paydo bo‘lib qoldi:
– Voy sho‘rim, haliyam yotibsizlarmi? – ranjigandek bo‘lib so‘radi.
– Sigirga xashak solib qo‘yganman, – dedim nima qilishimni bilmay.
– Qani, tezroq turinglar, – ish kiyimlarini yecha boshladi opam, – bozorga boramiz.
– Hammamizni? – hovliqib so‘radi Sulton.
– Hammamiz!
Shu paytda yuz bergan to‘polonni ko‘rsangiz: biri ko‘ylagini axtargan, biri shimini kiyolmay tepingan, boshqasi yuzini yuvish uchun hovliga yugurgan, yana bittasi ishtonini teskari kiyib shunday ketaveraman deb irg‘ishlagan…
– Opa! – deb qoldi bir mahal Omon.
– Nima deysan, shirinim?
– Usmonni olib bormaysiz.
– Nega endi olib bormas ekanmiz?
– Har kuni tuya qilib beraman deb nonimning chekkasini yeb qo‘yadi u.
– Obbo mug‘ambir-ey!
– Undan keyin, opa mana shu Sultonniyam olib bormaymiz.
– Xo‘sh, nega olib bormas ekanmiz?
– Har kuni ko‘rpada yotganda ajina kelyapti deb meni qo‘rqitadi.
– Qulog‘ini kesib olaman uning! – dag‘dag‘a qildi opam.
– Opa, bozorda xo‘rozqand ham olib berasizmi? – maydalab so‘rashda davom etdi Omon.
– Olib beraman, toychog‘im. Bibi Robiyaga ham olib beramiz.
Opamning oyoqlari ostida pildirab yurgan Robiya qopqora ko‘zlarini chaqnatib:
– Qand? – deb so‘radi.
– Ha, ona qizim, qand olib beraman.
– Menga?
– Ha, senga dilbarim, do‘ppingni to‘ldirib olib beraman… – deb opam engashib Robiyaning lo‘ppi yuzidan cho‘lpillatib o‘pib oldi. Ana shundan keyin Bibirobiya deganlarining kerilganini ko‘rsangiz, ko‘zlarini suzib, lablarini cho‘chchaytirib, kallasini bir tomonga qiyshaytirgancha g‘alati-g‘alati qiliqlar qila boshladi. Opam kim yuz-qo‘lini sovunlab yuvsa, o‘shanga yangi kiyim-bosh olib beraman, degan edi, ukalarim oldin men yuvinaman deb obdasta talashib, naq bo‘lmasa mushtlashib ketishayozdi. Bir mahal bunday qarasam, bir oydan buyon betiga suv tegmagan Sultonboy mol paqirga suv to‘ldirib olib chapillatib bo‘ynini yuvib, atrofga suv purkab yotibdi.
Nonushtaga sut pishirib ichdikda, tezdan bozorga jo‘nab ketdik. Sulton Omon ukamni, men Robiyani ko‘tarib olganmiz, Zulayhoning qo‘lida yog‘cheva, Usmonda tugun, yugurishimizni ko‘rsangiz, tezroq bozorga yetsag-u, tezroq yangi-yangi kiyim-boshlarni oldirib bir birimizga ko‘z-ko‘z qilsak deymiz.
Bozor joyga odam sig‘maydi, nima balo, hammasi ham bugun ko‘ylak-ishton olgani kelganmi? Bir-biriga yo‘l bermaydi-ya! Bir tomonda bo‘z, qalami bozori, bir tomonda meva-cheva bozori, don bozori, un bozori… Mis choynag-u piyola sotgan kim, eski etik charm tasma sotgan kim, bir xillari uncha-muncha tutilgan kigiz-u u yoq-bu yog‘i yirtilgan gilamini yozib xaridor kutayapti, bir xillar chala qoplangan ko‘rpasini ko‘z-ko‘zlab xaridorning etagidan tortyapti.
– Kep qoling, qand-u novvot bu! – deydi nisholdafurush oppoq ko‘pikni shopirib.
– Yarmi asal, yarmi qand, – deydi pishirilgan qizilcha sotayotgan men tengi bir bola.
– Hoy, sizda insof bormi?
– Hozir odamlarda insof qoptimi?
– Voydod, cho‘ntagimni kesib ketishyapti!
– Qoch, yog‘ bo‘lasan!
– O‘g‘limga atab tikkandim, jon inim, shuni siz oling!
– Sizda oq rang bormi?
– Tovba, oq rang ham bo‘ladimi dunyoda?
– Qo‘shnim aytuvdi.
– Sizni laqillatibdi.
– Essizgina echkim-a, yuz so‘m arzon ketdi-ya!
– Olmacha anoringga balli!.. Kimga patefon kerak?
– Katta buvingga olib bor!
– Kalamush fol ochayotgan emish, qo‘shni.
– Voy yuring, Olimjonni ko‘rsataylik ovsin.
– Bir qop sabziga bir kilo guruch olsam-a.
– Guruch qayerda bor ekan?
– Paranjingni yig‘ishtirsang-chi!
– Tort eshagingni! – degan baland ovozlar ham hech to‘xtamaydi. Bozor guvillaydi, bamisoli uzumzorga yaloq qush qo‘ngandek hamma yoq chag‘-chug‘. Tiqilinchda yo‘qolishib qolmaylik deb xuddi «qoch bolam, soy keldi» o‘yinini o‘ynayotgandek bir-birimizning etagimizdan ushlashib olganmiz. Boshida
