Eihäi talvel ni lehmii tahnulois kelloloi ole“. Sit häi ku ajashäi lehmii ielleh – järilleh, hacatetah, lehmii ajellah. Vuvven peräs rodih kolhoozu. Alletah jo lehmii… Mugagi kuului: lehmii teäpäi ajetah agjas, kylän lehmii tänne meijän dvorah, Jasan Gordien dvorah. Se kui kuului Syndy se, muga i lehmät ajettih.
Идём в ригу, раньше ведь в риге надо было молотить. Не было ведь молотилок. Девушка Агафья да я, да мама пошли втроем в ригу. А здесь была рига Макеевых. Потом колхозы стали, а перед этим показалось. Пришли во двор риги, мама присела пописать, мы остановились. Как будто бы колокольчики коровьи слышны там, коров будто гонят, зимой, оттуда, и коровьи колокольчики только звенят. Как будто бы стадо гоняют туда-сюда. Мама говорит: «Смотри-ка, Сюндю слышен, что за чудо? Зимой ведь у коров в хлеву даже колокольчиков нет». Как будто в загоне коров туда-сюда гоняют. Через год образовался колхоз. Начали коров… Так и слышно было: коров отсюда, с конца, гонят, всех деревенских коров гонят сюда, в наш двор, во двор Яши Гордеева. Вот как Сюндю этот был слышен, так и коров согнали в колхоз.
ФА. 701/5. Зап. Рягоев В. Д. в 1966 г. в п. Эссойла от Жидковой Ф. М.
37
Kuunneldih Syndyö. Paissetah kakkara, siitä luaitah loukot, siitä kaccou ikkunasta loukosta, siitä näyttäydyy: roihgo pokoiniekkua, roihgo svuad’bua siinä talossa…
Sinne viedih, sillä keinoin, jotta eigo ken tiijä, eigo ken niä, a rannalla äijällä käydih: ken bohattuu, sillä karvazen kiän andau. Avannon laijalla panou kiän, viruu sielä – pimie hän on, Vierissän aikana. A kun kellä andau karvazen kiän – se bohattuu. Avannosta andau kiän… Šiitä yksin käydih.
Слушали Сюндю. Испекут блин, сделают дырку, и смотрят в окно через дырку, и тогда видится: будет ли покойник, будет ли свадьба в том доме…
Туда относили так, чтобы никто не видел, никто не знал. А на берег к изгороди ходили: кто разбогатеет, тому волосатую руку дает. На край проруби положит руку, лежит там – темно ведь, в Крещенье. А кому даст волосатую руку – тот разбогатеет. Из проруби дает руку… Туда поодиночке ходили.
ФА. 2942/4. Зап. Конкка А. П. в 1986 г. в д. Реболы от Лескиевой А. И.
Время, когда земля принадлежит Сюндю
38
Synnynmoan aigu zavodiu Rastavas VasilTassah… Sit znaacit Synnynmoan aigu zavodih, sit neidizet Synnynmoan aigah kävelTäh Syndyy kuundelemah, enne käveltih Syndyy kuundelemas. Sit vorozitah, zirkaloh kacotah, vedeh kol’caizeh kacotah…
Enne vahnas kävdih heinytukkuloih kuundelemah. Heinytukkuh virututtahes, sit sie kuunellah. Sit ku sil pyhäkeskel tuldaneh sulhaizet, sit sidä gi Syndy ozuttau. Sit sie heinytukus ollah-ollah, sit rubieu kuulumah, daaze kuultih rahvas kui saraipordahis hebo nouzi, dai saraih tuli dai kai. Vot enne sie rahvas kuultih, meijän aigah jo Syndy ei ruohtinuh tänne heittyy, samol’otat ajeltih da kai. A enne kuultih rahvas, kuultih…
Syndy, šanotah, heittyy taivahas. Daaze konzu se Syndy zavodih, Synnyn leibeä pastettih. Synnyn hattaraa pastettih. Olluhgo se liennou hapoi vai mi. Synnyl, sanottih, hattaroa pastettih. Heittyy, ga hattarat pidäyhäi.
Se sanottih, gu Syndyy nähtih, se tuli gu heinysoatto. Heinysoatto, nenga sanottih. Heinysoatto tuli… En tiije, sit jällät vai kui oldih, Synnyn hattaroa gu pastettih, a nenga sanottih, što tuli gu heinysoatto.
Konzu Synnynmoa loppiehes, lähti… Minä vai tiijen, što Syndy moal heittyy, sit kuni se on Veändöinaigu, Syndy moal kävelöy, sit srokku loppeh, sit Syndy eäreh lähtöy taivahah järilleh. Synnynmoan aijakse tuli tänne.
Neidizet vorozittih, sarail oldih heinytukut suuret, sit sinne mennäh. Libo mennäh pihal, tiesoaroil. Sit vie se kohtu, en tiije kui sanuo, certi vietäh. Da vie hoduine jätetäh. Sit sih certih kattavutah miltahto, sit sie kuunellah. Sit sie zagadaijah: kunna mennen täi Pyhäkeskel miehel, anna koiraine haukkuu. Sit rodieu sie koiraine räykämäh. Sit znaacit sil Pyhäkeskel se tyttö menöy miehel i häi ozuttau napravleenien.
A toici Syndyy ni kuunella ei – iče kuuluu. Ice kuuluu Syndy. Meijän necis Onnin baba oli, enne voinoa se oli. Häi lähti Syndyy kuundelemah, sit kuundeli-kuundeli, iče häi raskazi, sit tänne D’essoilahpäi gu lehmän möngeh kuuluu. Mi tämä cuudoloi, sanou, oli?! Synnynmoan aigah – lehmien möngeh?! Sit loaittih ravdudorogu i pojezdu rubei…
Synnynmoan aigu on saamoi sil’noi aigu. Net unet primietoijah. Nähnet gu kondiedu, kondiedu gu nähtäneh, sit sil Pyhäkeskel menöy miehel. Zenihy kondiennu gu tullou, sit zenihy on bohatta da hyvä, taloin muzikku se roiteh, hyvä. A erähäl tulou zenihy hukannu. Kudamal hukannu gu tullou, hukku, kaco, iče eule hyvä, elaigu jo rodieu ei gu kondienkel. Se jo roiteh moozet keyhembäine, hukku. Moozet roiteh häi viinanjuoju. Hukku on pahembi. Kel kui tulou. Voibi tulla bosinnu. Nevestät tullah lambahannu zenihäl.
Время, когда земля принадлежит Сюндю, начинается с Рождества и до Васильева дня… Вот тогда, значит, начинается время земли Сюндю, вот тогда девушки ходят Сюндю слушать. Раньше ходили Сюндю слушать. Тогда ворожат, в зеркало смотрят, в воде в колечко смотрят…
В старину ходили в копна сена слушать. Лягут на сено и слушают.
