мәлім, қанша сақтаса да, сары май бір жылдан соң-ақ өзінің алғашқы қасиеттерін жоя бастайтынын мамандар айтады. Бұл сары май сапалы дайындалған, таза құмыра ыдысқа салып, аузын мықтап бекітіп, ауа бармайтын тереңдікке көміп тастаған соң, май ғасырлар бойына жата берген сияқты. Кейбір тағамдарды ұзақ мерзімге сақтаудың жолдарын халықтар ертеден білген ғой. Біздің де бабаларымыз осы тәсілдерді ертеден тұрмыста жиі қолданып келген.
Жоғарыда қысқаша келтірілген Ақтөбедегі көп жылдық археологиялық зерттеулердің нәтижесі тарихи Баласағұнның жасаған өмірін баяндайды. Цитадельден шахристаннан және рабадтан табылған заттай және рухани мәдениеттің қалдықтары біздің жыл санауымыз бойынша V-VІII ғасырларға жатады. IX- XII ғасырлар бойына түрік тайпасының ең үлкен астанасының бірі болған Баласағұн тарихи сахнадан шығып, оның орналасқан жері осы күнге дейін жұмбақ болып келе жатыр. Тарихи, археологиялық, этнографиялық деректерге қарағанда, әлемге әйгілі Баласағұн қаласы феодалдық, өзара соғыстардың салдарынан моңғолдар шапқыншылығы қарсаңында қираған болуы керек.
1. Археологическая карта Казахстана. – Алматы, 1960. – С. 282-283.
2. Кожемяко П.Н. Раннесредневековые городища и поселения Чуйской долины. – Фрунзе, 1959. – С. 113-118.
3. Шишкин К.Б. Камеральное обслуживание городища Актобе с помощью аэрометода // Средневековые города Южного Казахстана. – Алма-Ата, 1986. – С. 111-129.
4. Байпаков К.М. Средневековая городская культура Южного Казахстана и Семиречья. – Алма-Ата, 1966. – С. 159-161.
5. Грошев В.А. Ирригация Актобе (Чуйская долина) // Средневековые горо- да Южного Казахстана. – С. 129-137.
6. Шалекенов УХ. О раскопках на городище Актобе (1979-1983 гг.) // Сред- невековые города Южного Казахстана. – Алматы, 1986. – С. 15-18.
7. Акишев К.А., Байпаков К.М., Ерзакович Л.Б. Древний Отрар. – Алматы, 1972. – С. 88.
8. Бурнашева Р.З. Монетные находки о городище Актобе (Чуйская долина) // Средневековые города Южного Казахстана. – Алма-Ата, 1986. – С. 71-87.
9. Шалекенов У.Х., Оразбаев А.М. Некоторые данные о водопроводной си- стеме, средневекового Актобе // История материальной культуры Казахстана. – Алма-Ата, 1980. – С. 24-38.
О ЛОКАЛИЗАЦИИ ГОРОДА БАЛАСАГУН
В раннем средневековье на территории Южного Казахстана, являющегося центром оседлой культуры, существовало много городов. Арабский географ ал-Макдиси, посетивший все мусульманские страны, в своем сочинении «Асхан ат-такасим фи-ма’ рифат ал-акалим» среди многих городов и селений называет и города Средней Азии и Южного Казахстана Суяб, Исбиджаб, Фараб (Отрар), Сауран, Тараз, Джикиль, Барсхан, Баласагун, Кулан, Мерке, Жаркенд и др.
Крупными городами Западного Тюркского каганата в Чуйской долине были Суяб и Баласагун. В эпоху караханидов, каракитаев (каракиданов) Баласагун был одной из столиц Чуйской,
