non per *claustella etiam eat!”
“tacite, tacite! Homines Boni! atque ualete!” Gandalphus inquit, qui nouissimus uenit. “sunt uallibus aures, et sunt dryadibus nonnullis linguae nimis iucundae. ualete!”
ita demum omnes Domum Familiarem Vltimam aduenerunt, fores cuius patere inuenerunt.
nunc est res insolita, sed de rebus quae sunt bonae habere atque de diebus qui sunt boni agere celeriter dici possunt, minime audiri, dum res incommodae, palpitantes, etiam crudeles, fabulam bonam fieri possint atque nihilominus diutiores narrari. in domo illa bona diu manserunt, dies quattuordecim minimum, et illis magnum est discedere. in aeternum Bilbo ibi remanserit – etiamsi desiderium quoddam eum, sine molestia, retrorsum ad foramen-hobbitum abstulerit. nihilominus de mora eorum sunt pauca narrari.
dominus domus fuit dryadum-amicus – unus gentis illius patres cuius in fabulis insolitis ante inceptum Historiae apparuerunt, bella gobelinorum malorum et dryadum et hominum primorum in Septentrionibus. illis in diebus nostrae fabulae fuerunt aliqui etiam quorum maiores fuerunt et dryades et heroes Septrionum, atque Elrond dominus domus eorum fuit princeps.
qui tam nobilis et speciosus fuit quam dominus-dryadum, tam fortis quam bellator, tam callidus quam magus, tam uenerabilis quam rex nanorum, atque tam benignus quam aestas. in fabulis multis apparet, sed pars eius in narratione magni facinoris Bilbonis est parua solum, quamquam magni momenti, ut uidebis, si umquam ad finem aduenerimus. domus eius fuit perfecta, utrum tibi optime placuit cibus, aut somnus, aut labor, aut fabulas narrare, aut cantare, aut solum sedere et cogitare, aut mixtura iucunda omnium eorum. res malae in uallem illam non uenerunt.
utinam mihi tempus sit ut paucas etiam fabularum aut unum aut duo carminorum, quae in domo illa audiuerunt, tibi narrem. omnes, manni quoque, paucis diebus illic requieti fortesque fiebant. uestes eorum reparatae sunt, item contusiones, animi atque spes. sacci eorum cum cibaria et commeatibus, leuibus portandi causa sed fortibus transferendi causa supra transitus montium, impleti sunt. consilia eorum a consilio optimo emendata sunt. itaque tempus ad pridie mediam aestatis aduenit, et iterum eis prima luce mane mediae aestatis proficiscendum est.
Elrond omnia de runis omnium generum intellexit. illa die enses, qui ab latibulo trollorum ablati erant, aspexit atque: “illi non a trollis facti,” inquit, “sunt enses antiqui, enses antiquissimi Dryadum Altarum Occidentis, stirpum mearum. facti sunt in Gondoline bellorum-gobelinorum causa. haud dubium quin illi ex aceruo draconis aut praeda gobelinorum euenissent, quia saecula multa abhinc dracones atque gobelini oppidum illum deleuerunt. hic, Thorine, a runis Orcristus appellatur, Scissor-gobelinorum in lingua uetere Gondelinis; fuit lamina clara. hic, Gandalphe, fuit Glamdring, Malleus-hostium, quem olim rex Gondelinis gessit. bene eos curate!”
“unde trolla eos acquiserint miror?” Thorinus inquit ensem curiositate noua aspiciens.
“nescio,” Elrond inquit, “sed potest existimare trolla tua praedata esse praedatores alteros, aut reliquias praedationum ueterum in aliquo secreto in montibus inuenisse. audiui thesauros ab antiquis diebus adhuc oblitos in antris desertis fodinarum Moriae inueniri posse, ex eo tempore belli nanorum gobelinorumque.”
haec uerba Thorinus considerauit. “hunc ensem in honorem curabo,” inquit. “mox gobelinos iterum scindat!”
“ueri simile est desiderium illum perbreui tempore in montibus concessum iri!” Elrond inquit. “sed nunc tabulam geographicam tuam mihi exhibe!”
quam cepit et diu aspexit, tum caput quassauit; quod si nanos atque cupiditatem eorum auri non omnino approbat, dracones atque maleuolentiam eorum crudelem odit, et ruinam urbis Conuallis atque tintinnabula eius iucunda atque ripas conflagratas Fluminis Fluentis nitidi meminisse eum miseruit. luna in cornu lato argenteoque lucebat. tabulam sustulit et lux candida per eam luxit. “quid est hoc?” inquit. “hic sunt litterae-lunae, iuxta runas simplices quae ‘quinque pedes altitudine ianua et in latum tres ambulent’ dicunt.”
“quid sunt litterae-lunae?” hobbitus rogauit, ualde concitatus. tabulas geographicas dilexit, ut antequam tibi dixi; et ei etiam runae et litterae et chirographum callidum placent, quamquam quandocumque ipse scripsit aliquantulum tenue araneosumque fuit.
“litterae-lunae sunt litterae-runae, sed eas uidere non potes,” Elrond inquit, “cum eas directe intueris. quae uideri poterunt solum cum luna post eas luxerit, et porro, de callidioribus generibus lunam oportet et formae et temporis eiusdem esse quam diem in quo scriptae sunt. nani eas reppererunt atque eas cum stilis argenteis scripserunt, sicut amicis tuis licet tibi dicere. non dubium est quin illae pridie mediam aestatis in luna crescente iampridem scriptae essent.”
“quid dicunt?” Gandalphus et Thorinus una rogauerunt, paulo fortasse sollicitati etiam quod Elrond rem primum inueniret, quamquam re uera antequam nulla occasio fuit, nec altera fuerit donec tempus incognitum.
“iuxta lapidem glaucum sta cum turdus pulsat,” legit Elrond, “et sol occidens in luce ultima Diei Durini claustellum illuminabit.”
“Durinus, Durinus!” Thorinus inquit. “fuit pater patrum gentis ueterrimi nanorum, Barbarumlongarum, atque maiorum meorum primus: heres eius sum.”
“tum quid est Dies Durini?” Elrond rogauit.
“prima dies Anni Noui nanorum,” Thorinus inquit, “est, ut omnes scire oportet, prima dies lunae nouissimae Autumni in limine Hiemis. etiamnunc a nobis appellatur Dies Durini, in qua luna nouissima atque sol simul in caelo sunt. uereor autem ne illa res nos non multo iuuet, quod his in diebus supra artem nostram est ut diuinemus quando tale tempus rursus ueniat.”
“id uideri restat,” Gandalphus inquit. “estne magis scripti?”
“nihil qui a hac luna uideri potest,” Elrond inquit, et tabulam Thorino reddidit; tum ad aquam descenderunt ut pridie mediam aestatis dryades saltantes et cantantes uiderent.
mane proximum fuit mane mediae aestatis tam serenum et uiridem quam somniari potest: caelum caeruleum nec umquam umbra quaedam, et sol in aqua saltans. nunc inter carmina eos saluere atque ualere iubentia abequitauerunt, cum animis ad facinora ulteriora praeparatis, et cum scientia uiae, quae sibi sequenda est super Montes Nebulosos ad terram ulteriorem.
CAPVT QVARTVM
SVPER COLLEM ET SVBTER COLLEM
erant multae semitae quae sursum in montes illos tendebant, atque multi transitus super eos. semitae autem pleraeque erant fraudes fallaciaeque et aut ad nullum locum aut ad fines malos tendebant; et transitus plerique rebus malis et periculis periculosis infesti sunt. nani et hobbitus, consilio Elrondis et scientia memoriaque Gandalphi iuuante, uiam rectam ad transitum rectum ceperunt.
longos dies postquam e ualle ascenderunt et Domum Familiarem Vltimam multa milia passuum in tergo reliquerunt, etiam sursum atque sursum ibant. fuit semita dura atque semita periculosa, uia praua atque sola atque longa. nunc retro super terras quae reliquerant diffusas in tergo longe infra uidere poterant. longe, longe distante in Occidente, ubi res erant caeruleae atque hebetes, ibi Bilbo sciebat terram suam rerum tutarum et commodarum esse, atque paruum foramen-hobbitum suum. horruit. in hac altitudine dure frigescebat, et uentus inter saxa acute uenit. magna saxa, quoque, aliquando de lateribus montium citata descenderunt, a sole meridie in niuem soluta, et inter eos transierunt (quod felix fuit), aut super capita eorum (quod eos perturbauit). noctes erant incommodae atque frigidae, nec aut cantare aut loqui maioribus uocibus ausi sunt, quia imagines fuerunt insolitae, nec silentio frangi placere uisum est – sonitu aquae et stridoris uenti et crepitus saxi excepto.
“aestas
