dies boni nobis, atque pauperrimi apud nos pecuniam ad impendendam atque dandam et otium habuerunt ut res pulchras, *oblectamentis liberorum mirabilissimis magicissimisque omissis, solum pro delectamento facerent, eiusmodi quae in orbe terrarum non iam inueniri possunt. ergo aulae aui armorum et gemmarum et sculptorum et pocularum plenae fuerunt, atque forum oblectamentorum liberorum Conuallis fuit miraculum Septentrionum.
“quod, sane, draconem attulit. dracones aurum gemmasque hominibus et dryadibus et nanis subripiunt, ut intellegis, ubicumque eos inuenire possunt; atque spolia sua custodiunt dum uiuunt (uiuunt paene in aeternum, nisi necantur), atque numquam anulo aereo quorum fruuntur. profecto bonum opusculum ab malo uix internoscunt, quamquam plerumque notionem bonam pretii in foro habent; nec quodlibet pro se facere possunt, non etiam squamam paruulam resolutam armorum reparare. illis in diebus multi dracones in Septentrionibus adfuerunt, et ibi, cum nani ad meridiem fugerent aut necarentur et omnis uastitas atque clades draconum a malo in peius iret, aurum probabiliter fiebat rarum. fuit praecipuus auarissimus, fortissimus atque pessimus lumbricus, nomine Smaug. qui, die quodam, in aerem uolauit et ad meridiem uenit. primum sonitum quasi procellam ex Septentrionibus aduenientem atque pinus in Monte crepantes gementesque in uento audiuimus. aliqui nani, qui forte foris fuerunt (ego feliciter unus fui – audacissimus puer illis in diebus, semper erraui, quae res uitam meam illo die seruauit) – itaque, a longinquo draconem in monte nostro insidentem cum flammis prosilientibus uidimus. tum ille per procliuia uenit et cum primum siluam attigit, illa omnino combusta est. illo tempore tintinnabula omnia in Conualle tinniebant atque milites se armabant. nani e porta magna ruebant; sed draco eos exspectabat. ex illa uia nulli effugerunt. flumen in uapore prorupit atque nebula in Conuallem descendit, et in nebula draco in eos impetum fecit atque paene omnes milites trucidauit – fabula infelix solitaque, quae illis in diebus fuit frequentissima. tum ille regressus in Portam Anticam irrepsit atque atria omnia, et uias, et foramina, angiporta, cellas, aedes et meatus eruit. postea nulli nani intus uiuebant, omnes opes quorum pro ipso rapuit. probabiliter, nam hic est mos draconum, omnia in cumulum altum longe in interioribus partibus aceruauit, in quo pro lecto dormit. serius, e porta magna prorepebat atque noctu ad Conuallem aduenit, ubi homines, uirgines praecipue, ad edendos eripiebat, donec Conuallis perdita est atque populus omnis aut mortuus aut absens fuit. quid ibi agatur nunc pro certo nescio, sed non puto aliquem propius Montem quam extremum Laci Longi hodie habitare.
“pauci nostri qui foris longe afuimus abditi consedimus atque lacrimauimus, et Smaugi malediximus; ibi inopinanter pater et auus meus cum barbis adustis nos iunxerunt. facies fuerunt toruissimae, sed parum locuti. cum quaesiui quomodo effugissent, linguam continere me iusserunt, dixeruntque me in tempore futuro apto rem intellecturum esse. postea discessimus, atque huc illuc per terras uictum quaeritare coacti sumus quam optime potuimus, persaepe pessum dati ut in officina ferraria laborauissemus aut etiam carbonem fodissemus. numquam autem thesauri erepti obliti sumus. etiamnunc, cum nos pleniores esse nec nobis pecuniam deesse concedo” – hic Thorinus catenam auream circum collum suum mulsit – “nobis est in animo eum recipere, et maledicta nostra ad Smaugem ferre – si possumus.
“persaepe de fuga patris mei auique admiratus sum. nunc illos necessario habuisse Posticum priuatum, de quo illi cognoscebant soli, intellego. illi autem tabulam geographicam fecisse uidentur, et quomodo Gandalphus eam cepisset, atque quare ea ad me heredem iustum non deuenisset, scire uelim.”
“non eam ‘cepi’, quae mihi data est,” magus inquit. “auus tuus Thror, meministi, in fodinis Moriae ab Azoge Gobelino necatus est.”
“ita, nomini eius maledic,”Thorinus inquit.
“et Thrainus pater tuus die uno et uicesimo Aprilis abhinc centum annos a die Iouis priore discessit, ex quo tu numquam eum uidisti – .”
“sane, sane,”Thorinus inquit.
“itaque, pater tuus eam mihi dedit ut tibi darem; et si tempus meum atque modum meum reddendi eligerim, uix me rephrehendas, deliberans quid mihi molestia fuerit ut te inuenerim. cum chartam mihi dedisset, pater tuus nominis sui oblitus est, atque numquam tuum mihi dixit; ergo, omnibus perpensis, me gratias habere laudarique oportere arbitror! ecce eam,” inquit, tabulam geographicam Thorino tradens.
“non intellego,”Thorinus inquit, et Bilbo sensit fore ut eadem dicere cuperet. explanatio non explanare uisa est.
“auus tuus,” magus tarde toruiterque inquit, “antequam ad fodinam Moriae uenit, tabulam filio custodienti dedit. postquam auus necatus est, pater tuus, ut fortunam cum tabula sequeretur, abscessit atque multa facinora audacia generis molestissimi habuit, sed numquam prope Montem appropinquauit. quomodo ibi aduenerit nescio, sed eum reum in carceribus Necromantici inueni.”
“quidquid illic agebas?” Thorinus horrens rogauit, dum nani ceteri quassant.
“nihil praeter tuum negotium age. res comperiebam, ut soleo; et res fuit foeda periculosaque. etiam ego, Gandalphus, modo effugit. patrem tuum seruare conatus sum, sed serius eram. ille amens erransque fuit atque omnium paene praeter tabulam et clauem oblitus erat.”
“diutissime poenas gobelinis Moriae dedimus,” Thorinus inquit: “nobis de Necromantico cogitandum est.”
“noli esse absurdus! ille est hostis longe ultra uires nanorum omnium una, si illi rursus ab angulis quattuor orbis collecturi sint. pater unam rem solam cupiuit, scilicet filium eius legere tabulam et claue uti. draco atque Mons sunt opera magna, quae magis quam satis tibi sunt!”
“auscultate, auscultate!” Bilbo casu inquit clara uoce loquens.
“cui auscultate?” inquiunt omnes subito se uertentes ad eum, qui adeo perturbatus ut responderet, “illis, quae loqui uolo, auscultate.”
“quae sunt?” rogauerunt.
“mihi liceat dicere uos ad Orientem ire oportere ut circumspiciatis. est tamen Posticum, ac draconibus aliquando dormiendum est, ut puto. si in limine perdiu sedebitis, non nego uos de aliquo cogitaturos esse. praeterea, scitisne, puto nos nocte una diutius locutos esse, si quid dicam intellegitis. quid de cubili ac prima luce profectione ac ceteris rebus? antequam proficiscamini ientaculum bonum uobis dedero.”
“antequam proficisamur, uidelicet dicis,” Thorinus inquit. “nonne effractarius es? estne officium tuum in limine sedere primum, tum ianuam introire praeterea? sed de cubili ientaculoque tecum consentio. sex oua cum perna mea mihi placent cum iter incepi: fricta non elixa, atque caue ne illa frangas.”
postquam ceteri ientacula sua illepide (quae res Bilbonem multum uexauit) elegerunt, omnes surrexerunt. hobbito spatium pro omnibus inuenire necesse fuit, cubicula subsiciua sua impleuit atque cathedras lectulosque ad cubandum strauit antequam omnes depositi sunt et non omnino felix in cubili paruo suo cubitum iit. de una re statuit, se nequaquam prima luce surrecturum nec ientaculum damnatum pro omnibus cocturum esse. mos Tookensis detergebatur, non iam certus fuit se mane iter facturum esse.
dum cubat Thorinum in cubiculo optimo, quod proximum ei fuit, secum mussantem audiuit:
trans Montes Nebulae frigore dissitos
altas ad latebras et ueteres specus
discedamus abhinc, ante oritur dies,
inuentum auriferas diuitias diu
Bilbo cum illo, quod ei somnia incommodissima dedit, in auribus suis cubitum iit. diu fuit post solis orientem cum e somno excitatus est.
CAPVT SECVNDVM
OVILLA
