1
gojowskie – nieżydowskie; goj oznacza nie-Żyda. [przypis edytorski]
2
cyrkuł – komisariat policji w zaborze rosyjskim. [przypis edytorski]
3
zaoszczędzić – tu: oszczędzić. [przypis edytorski]
4
sztrajml – chasydzki kapelusz obramowany lisim futrem. [przypis tłumacza]
5
tałes – dosł.: „narzuta”; szata liturgiczna, wełniana biała chusta w niebieskie lub czarne pasy, w którą owijają się żonaci mężczyźni podczas modlitwy porannej oraz w czasie innych, ściśle określonych przez przepisy religijne nabożeństw. [przypis tłumacza]
6
tefilin – dosł.: „modlitwy”; nazwa dwóch skórzanych pudełeczek zawierających wypisane na pergaminie modlitwy – przepisy, które mężczyźni od trzynastego roku życia wkładają na głowę i lewą rękę podczas modlitwy porannej w dni powszednie. [przypis tłumacza]
7
tetryk – osoba zgorzkniała i zgryźliwa. [przypis edytorski]
8
plac – tu: działka budowlana. [przypis edytorski]
9
rebe – tytuł grzecznościowy. [przypis edytorski]
10
Tora – dosł.: „nauka”; nazwa Biblii, w szerokim pojęciu oznacza wiedzę, nauki religijne. [przypis tłumacza]
11
petit – drobny druk. [przypis edytorski]
12
reb – skrót hebrajskiego słowa rabi, które jest tytułem uczonego, rabina itp. U Żydów wyraz reb przed imieniem własnym oznacza szacunek dla osoby, do której zwracają się oni w ten sposób lub o której mówią. Młodszy wiekiem zawsze tak mówi do starszego. [przypis tłumacza]
13
Pesach – dosł.: „przeskoczyć, ominąć”; nazwa świąt wielkanocnych, pochodząca stąd, że według Biblii dziesiątą plagą, którą Bóg doświadczył Egipcjan przed wyzwoleniem Żydów z ich niewoli, było uśmiercenie egipskich niemowląt pierworodnych płci męskiej, czego dokonując Pan Bóg omijał (przeskakiwał) te domy, w których mieszkali Żydzi (pomazane uprzednio krwią baranka). W święta te Żydom nie wolno spożywać chleba, bułek ani żadnego pieczywa wypiekanego na drożdżach. Ponadto nie wolno używać naczyń, w których gotuje się przez cały rok, gdyż zachodzi obawa, by nie zjeść czegoś, co nie jest przaśne. Używa się więc wtedy specjalnych naczyń oraz jadła dozwolonego przez ściśle przestrzegane przepisy religijne. Pesach jest też nazwą ofiary religijnej w formie uczty, libacji sakralnej. [przypis tłumacza]
14
maca – cienkie, przaśne placki, które Żydzi spożywają w święta wielkanocne zamiast chleba, na tę pamiątkę, iż gdy uciekali z niewoli egipskiej, nie zdążyli upiec sobie chleba na drogę, a ciasto bez drożdży, które z sobą zabrali, upiekło się na słońcu. [przypis tłumacza]
15
mykwa – basen z bieżącą wodą w łaźniach żydowskich, służący do rytualnych kąpieli. [przypis tłumacza]
16
sztrajml – chasydzki kapelusz obramowany lisim futrem. [przypis edytorski]
17
szames – tak nazywano sługę bożnicy, synagogi oraz żydowskiej gminy wyznaniowej; właściwie jest to woźny bożnicy, gminy lub rabina. [przypis tłumacza]
18
gabe a. gabaj – jeden z przełożonych bożnicy, pełniący nad nią nadzór. [przypis tłumacza]
19
tałes – szal modlitewny. [przypis edytorski]
20
tefilin a. filakteria – dwa skórzane pudełka, w których umieszczone są wersety z Biblii. Jedno pudełko przytwierdza się rzemykiem do lewej ręki (obok serca) i drugie do czoła (do myśli). [przypis edytorski]
21
pejsy – długie pasma włosów na skroniach, zwieszające się przed uszami, noszone przez ortodoksyjnych Żydów. [przypis tłumacza]
22
chasydzi – spolszczone chasidim (hebr.), dosłownie: „pobożni”, nazwa zwolenników chasydyzmu, ruchu religijnego, który powstał w Polsce w drugiej połowie XVIII stulecia, a którego założycielem był rabi Israel Baal Szem Tow (1700–1760). Chasydyzm przeciwstawiał się rabinicznemu judaizmowi, kładąc nacisk na osobistą modlitwę. Mistyczne zjednoczenie z Bogiem miały zapewnić ekstatyczne śpiewy i tańce. [przypis tłumacza]
23
szolem alejchem – dosł.: „pokój z wami”; przywitanie u Żydów. [przypis tłumacza]
24
kugel – rodzaj leguminy, przysmak podawany jako deser po obiedzie sobotnim. [przypis tłumacza]
25
faktor (daw.) – pośrednik. [przypis edytorski]
b'Aw – dosł.: „dziewiąty dzień miesiąca Aw”; w tym dniu w 70 r. n.e. Rzymianie zburzyli Jerozolimę wraz ze świątynią. W r. 586 p.n.e. w tym samym dniu miesiąca Aw, król babiloński Nebuchadnezar zburzył pierwszą świątynię jerozolimską. W czasie Tisza b'Aw obowiązuje post taki, jak w Jom Kipur. Wszystkie inne posty obowiązują Żydów obojga płci tylko od trzynastego roku życia. [przypis tłumacza]
