albei tafels is daar lae stoele. Al die moontlike is gedoen om ’n sitkamergevoel te skep. Jammer dat die pasiënte nie heeltemal daartoe bydra nie. Hulle het enorme pleisters op hul hande en deursigtige buisies loop van onder die pleisters op na ’n soort kapstok op wieletjies waaraan sakkies met rooi en deursigtige vloeistof hang. Die vloeistof drup deur die buisies na onder, sien ek nou, en verdwyn onder die pleister in en in die liggaam in, is ek bevrees. Dit lyk nie gesond nie en allermins lekker.
Drie van die vier pasiënte het so ’n kapstok. ’n Joviale ou met groot, dowwe tatoeërings het nie ’n kapstok nie, en ek lei dus af dat hy nes ek nie ’n pasiënt is nie. Hy is seker saam met die ouerige, vet vrou wat langs hom sit en wie se hand hy vashou. Sy vrou het wel ’n kapstok met sakkies vloeistof. En flenterdun, donkerrooi gekleurde hare. Jy kan haar kopvel daardeur sien. In die lae stoel langs haar sit ’n man van in die vyftig, wat net so min hare het soos Collina, die Italiaanse skeidsregter. Ook dié man het sulke vreemde uitpeuloë. Ook hy is aan ’n kapstok gekoppel. Noudat ek die man weer goed bekyk, sien ek dit is nie sy oë wat hom so vreemd laat lyk nie, maar hy het nie wenkbroue en wimpers nie.
Die derde kapstok behoort aan ’n hip jongeling met ’n Great Gatsby-pet op. Ek reken hy is diep in die twintig. Die vorige week was hy ook in die gang by dokter Schoeman, onthou ek. Toe was hy saam met sy vriendin, ’n klein meisie, soort van Italiaans, langerige swart krulhare. ’n Lekker girl. Ek onthou ook dat ek gedink het dis heel orraait dat ons nie die enigste jong mense is wat kanker het nie. Waar is die vriendin dan vandag? Sy het hom seker gelos omdat hy teelbalkanker het of so iets. En as sy hom nie gelos het nie, dan is dit nog ’n groter kakspul, want waar is sy dan terwyl haar vriend chemo kry? Nee, so ’n slegte vriend is ek nog nie, dink ek selfgenoegsaam.
“Goeiemôre, ek is Janine,” sê ’n verpleegster wat so skeel soos ’n otter is.
“Hallo, ek is Carmen,” sê Carmen innemend.
“Môre. Steyn,” sê ek koel, terwyl ek Janine met die hand groet.
Die skeel verpleegster beduie na ’n Dowwe Dolla van iets in die twintig, wat ook ’n wit jas aanhet. “En dit is Jolanda. Sy doen haar indiensopleiding by ons.”
’n Vakleerling? Léérling? Die een of ander donsdosie van twintig gaan ons chemo-debuut, wat ek aan my gatspiere kan voel nie sonder trane gaan wees nie, sommerso la-la staan en dophou ter wille van opleiding? En dan seker vanaand in die kroeg aan haar studente-vriendinnetjies vertel: “Daar was vandag ’n vrou by die chemo, so ’n mooi meisie, hoogstens vyf-en-dertig, haar naam is Carmen of so iets, heel vriendelik, met haar kêrel, ’n arrogante bliksem, hy het heeltemal niks gesê nie, maar die vrou en haar kêrel het vir die eerste keer gekom, en toe begin die vrou huil, ek was so jammer vir haar … Maar hoe lyk dit met nog ’n biertjie? En hoe gaan dit met jou opleiding, jy is mos by daardie rehabilitasiesentrum?”
Doos.
Skeel Janine weet te vertel dat Carmen se chemo-goed reeds van die hospitaalapteek bestel is en dat dit nie so lank sal duur nie, want dit is nie so besig nie. Vandag is daar maar net vier mense wat behandel word en Carmen is die laaste; die res is al besig, sê sy met ’n kopknik in die rigting van die drie kapstokke. Soms is daar tot agt pasiënte gelyk en dan is dit nie te lekker nie, want dan is die apteek eers teen die middag klaar met die bereiding van die laaste behandeling.
Ek verstaan nie alles heeltemal mooi nie, maar daar sal hierdie somer ongetwyfeld veranderinge wees. Oor drie maande weet ons presies hoe vroeg ons moet kom om gou gehelp te word, soos ek presies weet hoe laat ek saans by Paradiso moet wees om nie te lank in die tou te hoef staan nie, maar ook nie voor ’n leë saal te staan hoef te kom nie.
Die telefoon lui. Janine antwoord.
“Die chemo-behandeling vir mevrou Van Dyk is gereed,” sê sy aan die student nadat sy neergesit het. “Sal jy dit gou gaan haal?”
Sy knik en loop by die saal uit.
“Goeie kind,” sê Janine aan ons en, terwyl sy ’n bietjie na ons oorbuig, “wat nie altyd so was met die studente nie.”
“Ja,” sê Carmen met ’n glimlag, “ek weet.”
“Het u ook al studente gehad?”
Carmen en Janine klets vrolik oor die moets en moenies van die neem van vakleerlinge. Weer verbaas Carmen my met haar vermoë om in elke situasie vriendelike, spontane niks-verkeerd-nie-gesprekke te voer. Ek weet sy is doodbang, die chemo-behandeling lê soos ’n berg voor haar, en tog slaag sy daarin om belangstellend te luister na Janine se vertelling oor haar vorige vakleerling.
Ek nie. Ek wil nou nie met opset die vark in die verhaal wees nie, maar elke keer dat ek my voet in daai hospitaal sit, gebeur dit outomaties. Ek kan dit nie verhelp nie. Ek haat kanker en wat dit aan ons lewe doen. Ek haat my nuwe status as die man van ’n kankerpasiënt. Ek is woedend, gefrustreerd, magteloos. De moer in vir dokter Walters, vir dokter Schoeman, die verpleegsters, die student, die ander pasiënte, die man wat die godverlate, neerdrukkende Lucas-hospitaal gebou het, die bestuurder wat vanoggend in die verkeer eeue lank vir die groen lig gesit en kyk het, Janine wat so vriendelik is dat ek met die beste wil ter wêreld nie kan dink sy is ’n doos nie.
En ek is de moer in vir myself omdat ek so de moer in is. Dat ek nie daarin kan berus nie, nie kan aanvaar dat Carmen nou eenmaal kanker het nie en dat ek nou eenmaal haar man is, deur dik en dun. Natuurlik was ek vandag saam met Carmen en ja, natuurlik was ek trots op myself toe ek gister hoor hoe Carmen oor die telefoon aan haar ma en Anne sê dat sy dit so waardeer dat ek saam met haar na die chemo sal gaan. En natuurlik sê ek ons twee gaan saam die kanker ’n nekslag toedien, dit gaan ons nie onderkry nie, NATUURLIK sê ek dit alles! Wat moet ek anders doen? Moet ek Carmen vertel dat ek die drukkies, die trooswoorde, die soene op haar wang en kop, die strelende duim oor haar handpalm wanneer ons hand aan hand in die gang loop maar net gee omdat ek my bewustelik daarop instel om gaaf te wees? Dit is my eergevoel, my gevoel vir hoe dinge gedoen behoort te word, wat my gaaf maak. Maar dit kom nie vanself nie. Ek moet die liefde van my tone af optrek.
Die student kom binne met ’n bielie van ’n Tupperware-bak waarvan die deksel met twee ysterklemme vas is.
“Dit was vinnig,” roep Janine vrolik. “Ek gaan dadelik ’n dokter bel om die drup vir u aan te sit.”
Die dokter is ’n jong, verleë man in ’n wit jas.
“Dié mevrou se drup moet aankom, Frans,” sê Janine en wys na Carmen.
Frans die dokter groet Carmen met die hand en begin bloos. Ja, daar is darem een wat anders is as al die ouballies hier. Gelukkig vir Frans het Carmen vandag ’n los trui aan, anders sou sy bril toegewasem het. As ek sien dat ander mans hul oë nie van Carmen kan afhou nie, word ek altyd so trots soos ’n hond met sewe piele en wys dit op tipies Steynse wyse deur die betrokke persoon aan te kyk so cool as wat ek kan. Die lekker girl na wie jy kyk, pateet, van haar kan jy maar net droom! En dan bars ek byna uitmekaar van trots dat ek Carmen se man is.
Ek skrik op uit my dagdroom, want Carmen begin huil omdat Frans, wat steeds senuagtiger word, sê hy moet dit oordoen. Hy het ’n belaglike dik buis – seker ’n halwe sentimeter in deursnit, sien ek met ’n angstige blik – in ’n aar wat nie geskik is nie. Ek probeer Frans doodkyk, maar hy sien dit nie, want hy en Janine is besig om die bloed te stop wat uit die gat in Carmen se hand kom.
Dit klink of Frans se tweede poging slaag. Dit lei ek af uit sy bemoedigende “dit lyk beter”, terwyl hy saggies op Carmen se hand klop.
“Ja, dit het gewerk,” sê Janine dadelik opgelug. Sy hou Carmen se linkerhand vas en streel
