tyd. Nols Retief se twee seuns het toe albei deur ’n krisis gegaan. Helgard en hul voorman, Jan Vermaak, se dogter, Elise, se verhouding het pas skipbreuk gely. ’n Verbitterde Helgard het toe sommer oorhaastig met die blonde Lida getrou en ingestap in ’n ongelukkige huwelik wat ’n paar jaar later tragies beëindig sou word deur die dwelmverslaafde Lida se selfmoord. Arnold, ewe verbitter oor die wrede slag wat hom getref het, het in so ’n mate in selfbejammering verval dat hulle selfs gevrees het hy is geestelik geknak. Toe het Rita by een van die plaaslike dokters begin werk en dit was sy wat die jong, hartseer Arnold Retief weer geleer het om te lag en te aanvaar dat hy met een been deur die lewe moet gaan – en nie net móét nie, maar kán gaan en nogtans gelukkig wees. Ná hulle troue was dit sy wat besef het Arnold is, benewens die feit dat hy nie in murg en been ’n boer is nie, ook nie fisiek opgewasse vir die taak nie. Dis sy wat hom geïnspireer het om verder te gaan studeer en, meer om hom by te staan as met die bedoeling dat sy self sukses sou behaal, saam met hom vir verdere studie ingeskryf het. Vandag is hulle ’n onderwyserspaar wat ’n groot aanwins is vir hulle skool en hulle gemeenskap.
Helgard se lippe plooi in ’n glimlag. “Onthou jy nog hoe jaloers jy geraak het op jou kunsbeen wat Rita Stompie genoem het? Jy het gevoel sy gee meer aandag aan hom as aan jou. As ek reg onthou, wou jy Stompie ’n slag in die plaasdam gaan versuip!”
Arnold lyk effens verleë, maar hy moet tog lag en erken: “Ja. Ek was hopeloos verlief en siek van vrees dat sy van my weggeneem sou word. Selfs my kunsbeen was ’n potensiële mededinger.”
“Dis nog steeds!” terg Rita met warm oë en Elise voel ’n knop in haar keel van dankbaarheid dat die lewe so mooi vir hierdie vrou uitgewerk het. Haar blik gaan na haar eie man, en sy moet weer sluk. Die lewe het ook vir haar so mooi uitgewerk. Sy het soveel stof tot dankbaarheid. As alles net wel is met Nols … En daar is nog iets wat vaag hinder. Isabé … Isabé het ’n probleem … maar sy wil nie nou daaroor praat nie. Dit moet iets van taamlike omvang wees, want Isabé was van kleins af baie selfstandig. Sy en Helgard was nog nooit bekommerd oor haar nie. ’n Verstandige en selfstandige jong vrou wat weet wat sy wil. Miskien is dit juis hierdie twee eienskappe wat gemaak het dat sy op dertig nog nie ’n man na haar sin kon kry nie. Isabé moet ’n sterk man kry, ’n man wat in alle opsigte haar meerdere sal wees, want sy moet na hom kan opkyk om hom te kan respekteer. Intuïsie vertel die moederhart dat Isabé se probleem met ’n man te doen het … ’n spesifieke man … maar as sy dié man gevind het, wat kan die probleem dan wees? Is hy miskien reeds getroud? wonder sy vlugtig. Dan weet sy tog instinktief dit gaan nie dáárom nie. Isabé is te koelkop om emosioneel by ’n ander vrou se man betrokke te raak. Dis hoekom sy so ’n bekwame operasiesuster is. Maar wat is dan fout?
“Elise, ons moet ry.”
Sy knip haar oë vinnig, keer na die hede terug. Rita en Arnold is reeds aan die groet. Sy stap saam motor toe.
“Sê baie liefdegroete aan Elske en Vegter, hoor? En sê hulle moet ’n slag kom kuier.”
“Ek sal sê. Hulle wou baie graag vir die begrafnis kom, maar daar was ’n paar krisisse wat hulle nie kon laat nie. Jy weet hoe daardie liewe vriende van ons is. Sterkte, Elise. Ons dink aan julle.”
“Dankie, Rita. Julle moet mooi ry.”
In die sitkamer van die Hefers is dit ’n rukkie stil nadat Janneman vertrek het. Die drie mense wat agterbly, is besig met hul eie gedagtes … en bekommernisse. Die stilte word eindelik verbreek.
“Wel, dis nou vir jou ’n ding.” Maria Hefer se oë is peinsend.
Stilte. Dan ’n sagte snik.
“Ek kry hom so verskriklik jammer! O, as ek net kan weet waar hy nou is, gaan ek dadelik na hom toe.”
Hantie se pa skud ook verslae sy kop. “Ja, dit moet ’n groot skok vir hom gewees het. Hy sal wel hiernatoe kom, my kind. Moenie so bekommerd wees nie.”
“Maar hy het my nóú nodig, Pappa. My hart breek vir hom.”
“Jou pa is reg. Dis nie nodig om jou so erg te ontstel nie. Ruk jou reg en begin liewer nugter oor die saak dink.”
“Wat bedoel Ma? Waaroor moet ek dink? Al waaraan ek kan dink, is hoe Nols in hierdie oomblikke moet voel.”
“Hantie, vergeet ’n slag van Nols en dink aan jouself. Besef jy wat vandag se … ê … ontdekking vir jóú inhou?” Maria Hefer se stem klink koud.
Hantie en haar pa kyk haar verward aan.
“Waarvan praat Ma?”
“Ek praat daarvan dat jy jou besluit om met Nols te trou in heroorweging sal moet neem.”
“In heroorweging neem? Ons is reeds verloof. Wat bedoel …?”
“Verlowings word verbreek ook … en hierdie een moet liefs een daarvan wees.”
“Maria! Wat praat jy nou?” Haar man se stem klink geskok, en sy pen hom met haar oë vas.
“Wil jy my vertel, Johan, dat jy sal toelaat dat jou dogter met ’n man trou van wie ons nie weet wie hy is en wat sy oorsprong is nie?”
“Ma!”
“Wag nou, Maria. Jy is nou net ontsteld …”
“Natuurlik is ek ontsteld! Maar dit beteken nie dat my verstand ophou werk het nie. Nols Re- … Nols weet nie eens wie sy pa is nie. Hoe weet ons watter … ê … ellendes hy miskien aan sy kinders kan oordra? Oorerflike siektes en sulke goed.”
“Ma!” Hantie is op haar voete, haar oë vurig. “Daar is niks met Nols verkeerd nie!”
“Hoe weet jy? Hoe kán jy weet? Dit waarvan ons kennis dra, is in elk geval nie aanbevelingswaardig nie. Sy ma was verslaaf aan pille en het selfmoord gepleeg. Nou vind ons uit sy was boonop ’n los vrou …”
“Ma, bly stil!”
“Moet ek stilbly omdat ek die waarheid praat, Hantie? Dis feite wat ek opnoem, dan nie? En sy pa was ’n losbol wat hom oorsee uitgerinkink het en toe hy tuis kom sy rug op sy verantwoordelikheid gedraai het. ’n Swak karakter, met ander woorde. En jy wil met die kind wat uit twee sulke mense saamgestel is, gaan trou?”
Hantie voel paniek in haar opbou. Sy het nog altyd geweet haar ma is ’n snob. Sy weet egter sy staan weerloos en magteloos teen haar aantygings … want dit ís feite wat sy opnoem.
“Ma ken Nols van kleins af. As daar iets … iets swaks … iets sleg in hom was, moes dit teen hierdie tyd al uitgekom het. Ma kan niks teen hom as persoon sê nie. Gister was alles nog reg. Toe was Ma ingenome met die idee dat ek met Nols Retief van Paradys gaan trou. Maar hy is nog dieselfde mens. Hy bly die man wat ek liefhet, en ek gaan met hom trou … met of sonder Ma se goedkeuring. Ek is drie-en-twintig.”
“Hantie! Ek sal nie toelaat dat jy só met my praat nie! Reg. Gister was hy nog Nols Retief van Paradys. Maar wat is hy vandag? ’n Naamlose sonder Paradys. Daar is ’n groot verskil, weet jy?”
“Pa! Pappa …”
Hantie wend haar desperaat na haar pa, sien hoe hy met sy een hand voor sy gesig sit, stil, roerloos. “Pa …?”
Die hand sak eindelik en Johan Hefer lyk skielik heelwat ouer as net ’n paar oomblikke gelede. “My kind … miskien het jou ma
