hierdie inleiding. Links is die mensgesentreerde model en regs die Christus-gesentreerde model. Ek noem dit ’n model, aangesien dit meer as ’n beskrywing van ’n bestaande opset is. Dit het vir baie mense die norm geword waarvolgens hulle hulself en hul kerk in stand hou en, reg of verkeerd, ander kerke meet en beoordeel.
In die tabelle (sien bl. 21) word tien aspekte beskryf wat die verskil tussen hierdie twee soorte kerke aandui. Kom ek verduidelik elkeen aan jou.
1. Die kerk as die middelpunt vs Jesus as die middelpunt
Staan die kerk of Jesus sentraal? Kerkgesentreerdheid is ’n groot probleem. Die Engelse noem dit churchianity. Dit lyk so vroom en korrek. “My kerk is vir my baie belangrik! Dit is my anker! Ek sal alles opoffer vir my kerk!”
My vriend, Johan, sê dis hoe die duiwel werk. Hy vat iets goed en reg, soos die Tien Gebooie, en plaas dit in die plek van Jesus. Dit is wat Satan met dié woorde met die Jode gedoen het: “Dáár is jou pad na verlossing. Getroue wetsonderhouding gaan vir jou die saligheid bring.”
Deesdae doen hy dieselfde met die kerk. Die kerk is goed en reg en onontbeerlik, maar word iets sleg en verkeerd as dit op die verkeerde plek staan. As dit in die plek van Jesus staan, sit jy skynbaar gelukkig en doodtevrede, maar sonder die enigste Troos wat daar is.
Ek wéét waar Jesus is, is die kerk ook. Ek weet die kerk is die liggaam van Jesus en dat Hý die Hoof is. Jy kan nie kerk en Jesus van mekaar skei nie. My probleem hou egter verband met die belangrike woorde in Efesiërs 4:16: “… en uit Hom groei die hele liggaam.”
Die vraag is dus: Waar begin jy? By die kerk of by Jesus?
Kom ons wees eerlik. Die meeste van ons het as kinders eerste met die kerk kennis gemaak en eers daarná met Jesus. Natuurlik is daar uitsonderings. Maar dit laat ’n mens dink dat die kerk eerste kom en jou dan by Jesus uitbring. Dit is presies wat met kerkgesentreerdheid gebeur.
Wanneer Jesus vir jou eerste kom, staan Hy sentraal in jou lewe. Sulke gelowiges maak met mekaar kontak en hulle word die kerk. Jesus bly egter sentraal, nooit die kerk nie.
Dit laat my dink aan die twee gewilde figure, Jesus en Johannes die Doper, oor wie ons in Johannes 3 lees. Toe Johannes se aanhangers hul rabbi aanspreek en sê hy moet sy gewildheid verhoog omdat Jesus meer mense trek, was sy antwoord: “Hy moet meer word en ek minder” (Johannes 3:30). Dis asof hy sê: “Ek is besig om doelbwus my gewildheid te laat taan, sodat julle ook eerder aanhangers van Jesus kan word.” Op dié manier stel hy aan hulle die voorbeeld dat die mense rondom Jesus net een oogmerk het, naamlik om Hom te verhoog. Hulle is op Hom gefokus en nie op hulself nie.
Ek het met baie mense, waarvan die meeste leraars is, hieroor gepraat. Dis opmerklik dat daar van ’n sekere groep af konsekwent ’n sensitiwiteit ontlok word wanneer ’n mens oor die gevaar van kerkgesentreerdheid praat. Ek het ook agtergekom dat hierdie mense almal redelik diep in die stelsel gewortel is.
Dis taamlik algemeen dat mense hul identiteit deur hul kerklidmaatskap laat bepaal: “Ek is gereformeerd” eerder as “Ek is ’n navolger van Jesus.” Ons het jare lank geleer om die kerk te volg, in plaas daarvan om Jesus te volg.
Met die Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika (GKSA) se 150-jarige bestaansherdenking in 2009 het hulle sulke knopies uitgedeel en aan elke gemeente ’n klomp gestuur. Op elke knopie het gestaan: “Ek is lief vir my kerk!” Ek sê toe vir Elna, ons kantoorassistent: “Gooi dit in die asblik. As hier knopies aankom waarop staan: ‘Ek is lief vir die Here!’ dan deel ons dit uit en ons bestel nog.”
2. Selfgesentreerdheid vs Christus-gesentreerdheid
Oor wie gaan dit vir jou? Oor jouself of oor Jesus? Jesus maak ook hierdie onderskeid tussen selfgesentreerdheid en Christus-gesentreerdheid. Die dag nadat Jesus die skare mense met brode en vissies gevoed het, het hulle Hom met groot ywer gaan soek. Hoe pragtig is dit nie dat ’n klomp mense vir Jesus gaan soek nie!
Tog het Jesus die skare hierna daarop gewys dat hulle Hom ter wille van hulself gesoek het: “Dít verseker Ek julle: Julle soek My, nie omdat julle die wondertekens gesien het nie, maar omdat julle van die brood geëet en versadig geword het” (Johannes 6:26).
Om wondertekens te sien en Jesus om daardie rede te soek, beteken om sy heerlikheid, goddelikheid en almag te besef en Hom daarvoor te eer en te aanbid. ’n Mens moet dus, soos sy dissipels, Jesus ter wille van Homself soek. “Hierdie eerste wonderteken het Jesus in Kana in Galilea gedoen. Hy het daardeur sy heerlikheid laat blyk, en sy dissipels het tot geloof in Hom gekom” (Johannes 2:11).
’n Tipiese vraag wat baie mense vra wanneer hulle ’n nuwe kerk gaan soek, is: “Wat kan ek daaruit kry?” Dit het met ander woorde alles met jou motief of jou basiese dryfveer te doen. Gaan dit vir jou oor Jesus of oor jouself?
Baie lidmate sien die kerk as ’n plek waar hy of sy gedien moet word. Dan is die uitgangspunt: “Die kerkleiers moet my gereeld besoek.” Die lidmaat word dus die verbruiker wat tevrede gehou moet word. Die probleem van ’n passiewe meerderheid lei tot een van gevestigde kerke se grootste kopsere. Daarby werk leraars hulle tot in die hospitaal in ’n poging om by almal uit te kom en hulle gelukkig en tevrede te hou. Uiteindelik sit ’n mens met ’n selfsugtige, selfgesentreerde gemeente. Geen gemeente wat op selfsug gebou is, gaan hou nie. En hy gaan nóg minder sy goddelike doelwit bereik.
Die oomblik wanneer ’n mens jou vraag verander na: “Wat beteken ek vir Jesus?”, word jou gawes geaktiveer. Jy begin dan dien en help om ’n gemeente te skep waar mense mekaar onder meer versorg, ondersteun en bemoedig. Ewe skielik word jou lewe sinvol en jou kerkwees betekenisvol. Nou kan jy die opgewondenheid van geestelike groei ervaar!
3. Na-binne-gerigtheid vs na-buite-gerigtheid
Die een soort kerk bestaan ter wille van homself, terwyl die ander soort ter wille van die nood van die wêreld bestaan. Eersgenoemde vergestalt die tipiese probleem van na-binne-gerigtheid. In dié geval is die kerk soos ’n klub waar die lede se belange eerste kom. Hier kan die sosiale binding tussen mense verbasend sterk wees. Dis egter tragies dat hul lidmaatskap en verbondenheid aan die sogenaamde familie (tribe) eerder as die lewende Jesus hulle saambind.
Ongelukkig is daar leraars wat die opbou van ’n gemeente sien as ’n manier om hierdie klub-karakter net sterker te vestig. Die gemeente word dan eerder rondom eie, selfgeskepte waardes en gebruike gebou as op Jesus as die enigste fondament.
Die Griekse woord koinonia beteken gemeenskap oftewel om dieselfde dinge met mekaar te deel. In ’n gemeente deel ’n klomp mense hul verbondenheid aan Jesus met mekaar. Dit maak so ’n gemeenskap uniek en bring ’n onderlinge liefde en vertroue teweeg, omdat Jesus sentraal staan.
4. Wette vs motiewe
Hier het ons te doen met die eienaardige verskynsel dat kerkgesentreerdheid ’n wettiese karakter na vore bring. Die eie styl en kultuur word dus die wet. Die soort kerk wat die mense vir hulself geskep het, word belangriker as die soort kerk wat ons Hoof wil hê.
Die tragiese verskynsel hier is baie mense se onvermoë om tussen essensiële dinge en nie-essensiële dinge te onderskei. Die twee word dikwels omgeruil. Mense ervaar dikwels nie die krag en versterkende waarde van die nagmaal nie; die bekende vorm daarvan versterk eerder hul sentimentele verkleefdheid aan ’n uiterlike vorm. Hierdie verkleefdheid kan so sterk wees dat mense totaal irrasioneel daaroor dink en ’n onvermoë ontwikkel om tot nuwe insigte te kom. Dit skep ’n onbuigsaamheid en selfs ’n blinde onversetlikheid.
Jongmense voel dikwels weens wette en verwagtinge onveilig in tradisionele kerke. Ons lees nie in die Bybel van hierdie
