aan sy pyp suig en onderlangs die peinsende gesig voor hom dophou. Die man dink diep, kan hy sien. Mag hy tog in die regte rigting dink. Dan is daar sommer so ’n lekker kieliegevoel in oom Fasie se maag toe Wynand eindelik praat: “Dis nie so onmoontlik nie, oom. Dis waar. Ons twee het jare laas vakansie gehad. Ek kan nie insien hoekom Conrad-hulle se terugkeer dit in die wiele moet ry nie.”
“O. Nou maar as jy dink dit sal reg wees so … Maar wat van die plaas? Jy sit nog sonder voorman. Wie kyk na Rietkuil?” Wynand is stil en oom Fasie waag dit nog ’n trappie verder: “Daarom het ek gedink, al is sy ’n vroumens en al weet ons sy kan g’n alles doen wat ’n man doen nie, kan sy darem hier oog hou terwyl ons weg is. As hier dan iets breek of gebeur wat sy nie kan behartig nie, kan sy darem vir Herman gaan sê. Ons kan hom maar vra om ook hand by te sit as dit nodig word. Maar dan is hier darem iemand wat die plaas al ken en die werkers aan die gang kan hou. Wanneer ons dan terugkom, kan ons weer praat. Teen daardie tyd sal sy ook al self besef het dat sy ’n groter hap afgebyt het as wat sy kan sluk en sal sy tien teen een self weggaan. Dan is alles op ’n mooi manier afgehandel.”
Wynand se frons is terug en oom Fasie hou asem op. Hierdie broerskind van hom is, behalwe natuurlik onhebbelik koppig, ook flink van verstand. Hy wat Fasie is, moet nie die ding oordryf nie, want dan is dit klaarpraat.
Oom Fasie kyk onskuldig terug in die priemende oë. Tot sy verligting draai die oë weg en Wynand staan op. “Ons praat maar weer later. Ek … weet nie … Nag, oom.”
“Nag, seun.” Oom Fasie kyk hom agterna toe hy uitstap en met die gang langs verdwyn, sy oë peinsend.
’n Goeie seun, dié Wynand, maar ai, so koppig en trots en hardekoejawel. En tog … tog kan hy diep seerkry onder daardie kors, hóé seer weet net oom Fasie wat die afgelope vier jaar saam met hom lewe.
Hy sug en steek sy dooie pyp in sy baadjiesak. Hy het nog gans en al nie klaar gepraat nie. Sy voorneme was om vanaand reguit met Wynand te praat oor Melodie en die dinge van die verlede en die kille, afsydige houding wat hy sedertdien teenoor die lewe en vroumense in die besonder opgebou het. Iemand moet dit eendag vir hom sê en oom Fasie voel hy is die man vir daardie takie. Niemand anders sal dit in elk geval ooit waag nie. En hier is daardie dinge nog altyd ongesê en hy kan nie eens vir Niccietjie die versekering en gerusstelling gaan gee dat sy maar gerus kan slaap nie. Die dekselse Wynand het al weer met hom om die bos gespring.
In haar kamer hoor Nicolette hoe die baas van die plaas gereed maak vir ’n welverdiende nagrus. Sy hoor die geraas van lopende water in die bad en skoene wat hard op die plankvloer neerval.
Haar gesig word nog ernstiger. Dit is alles goed en wel om te sê dat dit nie saak maak nie, dat noudat sy die baas van Rietkuil ontmoet het, sy geen begeerte het om hier aan te bly nie, en so meer, maar hier diep in haar weet sy dit is nie so eenvoudig nie.
Haar trots was nog altyd haar ondergang en haar grootste las in die lewe. So het haar pa altyd gesê en so is dit. Haar mond trek wrang. Dit is trots, hoe vreemd en onlogies dit ook al mag klink vir die oningewyde, wat haar laat aansoek doen het vir die betrekking as voorman op Rietkuil. Dit is ’n verterende trots wat haar tot hierdie stap laat oorgaan het ten spyte van haar tweelingbroer se waarskuwings en gepleit. En dit gaan vir daardie trots te veel wees as sy môre moet terugry en erken hy, en andere, was reg.
Daardie trots gaan in die grond en stof lê as sy moet erken dat haar nuwe baas haar summier van sy plaas af gejaag het, hom nie eens die moeite getroos het om haar ’n kans te gee nie. Sy sal moet teruggaan met haar hoed in die hand en voor prokureur Len Beyers gaan staan en erken dat haar ou poginkie om haar en die Bezuidenhouts se trots te red, jammerlik gefaal het. Sy sal moet omdraai en haar kontrei se mense in die oë kyk met die wete dat die Bezuidenhouts se eer in die stof lê, dat sy te swak was om dit te red.
Nee, dit is nie so eenvoudig nie. Sy kan Wynand Hechter se houding nie sommer net ongeërg afmaak nie. Daar is te veel op die spel vir haar. Haar hele menswaardigheid is in gedrang met wat sy haar ten doel gestel het. En was dit nie dat ou Tjorries haar in die steek gelaat het en oom Fasie gekeer het nie, het Wynand Hechter haar binne twee minute ná haar aankoms op die terugpad gehad. Wie dink hy is hy altemit? begin sy weer van voor af stoom optel. Hy is ongetwyfeld een van daardie haatlike mansmense wat dink hy is die koning se hond se stert, tier sy in haar gedagtes voort, die trane van so ewe droog op haar wange.
Toe sy oom Fasie se gestalte skielik in haar kamerdeur sien verskyn, sit sy regop, skakel die bedlampie aan en die ou oom glip vinnig binne en druk die kamerdeur suutjies agter hom toe. Was dit ander omstandighede, sou sy kon lag vir die wyse waarop oom Fasie op sy tone nader sluip, sy vinger waarskuwend voor sy lippe, maar die duiweltjies dansend in die ou oë.
“Sjuut! As Wynand my hier betrap, sit ék môre op die trekpad!”
Sy knik en klap met haar hand op die kant van die bed. “Kom sit, oom. Is daar iets verkeerd?”
Oom Fasie neem plaas en sy oë vernou toe hy haar vlugtig beskou. Sy lyk gans en al nie meer soos ’n rondloper-rabbedoe nie. Ook nie soos ’n skoolmeisie nie. Die tekens van ’n wordende skoonheid is duidelik sigbaar en oom Fasie weet dat as Wynand sy voorvrou nóú moet sien, net mooi niks hom sal beweeg om haar hier te hou nie.
Net ’n oomblik lank is daar ’n bietjie vertwyfeling in oom Fasie se hart. Miskien moet die kind maar liewer terug. Sy is nog bitter jonk en sy ís ’n vrou. Plaaswerk is harde werk en Wynand Hechter ’n harde man met hoë standaarde. Hierdie kind gaan dalk seerkry. Het reeds seergekry … Iets moes haar na Rietkuil gebring het. Dit is ongehoord dat ’n meisie van haar ouderdom as plaasvoorman wil werk. Daar moet ’n goeie rede wees. Haar ouers is dood. En hulle het ’n plaas gehad. Wat het dan nou van die plaas geword? En hoekom moet die dogter van ’n boer met sy eie plaas skielik uitspring en as kneg by ’n ander man werk soek?
Nee, hieragter lê ’n hartseerstorie, daarvan is oom Fasie oortuig. En nou wil hy die kind nog dieper in die moeilikheid laat beland. Want dis nie net om Wynand se plaas te help bewerk dat oom Fasie so gretig is dat sy moet bly nie. Hulle sal wel die een of ander tyd ’n voorman kry. Maar dit is juis die feit dat sy ’n meisie is, jonk en mooi en ’n mens met baie durf wat haar man kan staan, wat oom Fasie laat besluit het sy is direk uit die hemel hierheen gestuur. Want Rietkuil en sy baas het so iemand nodig …
Sy lê hom stil en bekyk en die klein vlammetjie van hoop wat in haar ontbrand het toe sy die buitelyne van oom Fasie se boepmagie in haar kamerdeur gesien het, verdwyn weer. Oom Fasie kon ook niks uitgevoer kry nie. Dit is duidelik.
“Toe maar, oom. Ek sal regkom. Herman lyk my nie onaardig nie. Al sal hy nie vir my werk hê nie, sal hy miskien van iemand weet.”
“Nee, kindjie, nee, dis nog glad nie ’n uitgemaakte saak dat jy nie gaan bly nie,” lieg oom Fasie hoopvol. “Jy moet verstaan dat Wynand niks teen jou persoonlik het nie. Dis maar net omdat jy …”
“Omdat ek ’n vroumens is. Hoekom is hy so allergies vir vroumense, of verbeel ek my dit maar?”
Oom Fasie knik. “Nee, jy het reg. Maar dis ’n lang storie en ek sal dit eendag vir jou vertel.”
Eendag sal ek nie hier wees nie, dink Nicolette, maar swyg liewer. Hoe minder sy in elk geval ook van daardie mansmens af weet, hoe beter. Sy stel tog nie belang in sy persoonlike sake nie.
“Dan is dit nou maar tot daarnatoe, oom. Dankie in elk geval dat oom probeer het.” Die groen oë skitter weer. “Ek dink oom se danige Wynand is bang om my ’n kans te gee om te wys waartoe ek in staat is. Ja, ek dink hy is bang ek sal hom die loef afsteek, hom wys ’n vroumens is net so goed, indien nie beter nie, as hy. Hy is bang hy gaan op sy neus kyk.”
Oom
