haar niks.
“Goeiemiddag, Ilse.”
“Middag, Mynhardt.” Dan vervolg sy meteens weer senuweeagtig: “Sit gerus. Ek skink eers vir ons tee.”
Jakobus probeer om ’n gesprek aan die gang te sit, maar die lang, swanger stilte stem hom ook neerdrukkend. Later is daar volkome stilte, elkeen se gedagtes worstel met dieselfde probleem.
“Dit sal beter wees as ons nou maar liewer tot die punt kan kom,” sê die prokureur terwyl hy sy leë koppie neersit. “Daar is nog ’n week oor, maar indien julle besluit het om saam te gaan met die eerste deel van die testament, is daar baie dinge wat gereël moet word. ’n Mens kan nie sommer net na ’n landdros toe stap en gaan trou nie. Daar is ’n hele paar vorms wat ingevul moet word en nog ander dinge wat in orde gebring moet word.” Hy swyg en kyk Ilse dan direk aan. “Wat het jy besluit?”
Daar is ’n oomblik lank stilte en sy is bewus van die skerp oë wat op haar gerig is. Maar sy waag dit nie om na Mynhardt se kant toe te kyk nie. Sy lig haar ken op en hoewel haar hande bewe, is haar stem kalm en gelykmatig toe sy antwoord: “Ek is jammer, maar ’n huwelik tussen my en Mynhardt is buite die kwessie.” Sy kyk die prokureur vas aan en ’n vlugtige oomblik sien sy verligting in sy oë. Dan skraap sy al haar moed bymekaar en draai na die stroewe jong man wat langs die prokureur sit. “Jy moet my nie kwalik neem nie, Mynhardt. Dit is nie dat ek iets persoonliks teen jou het nie, maar ’n meisie soos … soos ek kan nie van trou droom nie. Dis tog vanselfsprekend. Pappa het dit miskien goed bedoel, maar …”
Haar stem sterf weg en sy bloos pynlik onder die bestuderende, koue oë van haar stiefbroer.
“En jy, Mynhardt?” vra Jakobus onseker.
“Ek is bereid om met haar te trou.”
Jakobus frons en die twee mans kyk mekaar stip aan. Ilse snak na asem.
“Mynhardt, jy kan dit nie werklik bedoel nie!” roep sy geskok, verward uit.
Hy kyk haar onpersoonlik aan.
“Hoekom nie?” vra hy koel. “Ek wil my onderneming red. Dit is by my die hoofsaak.” Hy staan op. “Dit lyk my nie ons sal vanmiddag eenstemmigheid bereik nie. Ons moet maar die oorblywende week van grasie gebruik om weer oor die saak na te dink.”
Jakobus kyk hom fronsend, ontevrede aan.
“Maar as Ilse klaar besluit het, is …”
Mynhardt se oë vernou.
“Ek het die reg op nog ’n week,” val hy hom in die rede.
Jakobus staan op en kyk die jonger man agterdogtig aan.
“As jy daarop aandring, kan ek nie weier nie, maar Ilse het klaar besluit en ek sien geen rede hoekom die saak nog ’n week langer moet sloer nie.”
Daar verskyn ’n vreemde lig in Mynhardt se oë. Dan glimlag hy meteens vir Ilse.
“Besluite kan soms verander word,” merk hy droog op. “Volgende week, Saterdag, is die tyd verstreke. Ons sal mekaar dus weer Vrydagmiddag hier ontmoet. Baie dankie vir die tee.”
Met ’n kort kopknik verlaat hy hulle.
Daardie aand sit Ilse in die sitkamer. Hoewel haar hande besig is met breiwerk, is haar aandag nie by wat sy doen nie. Herhaaldelik herleef sy die gebeure van die middag, maar hoe sy ook al probeer om Mynhardt se houding en besluit te verstaan, kan sy net nie daarin slaag nie. Sy kan haarself net nie voorstel dat ’n man tot sulke uiterstes sal gaan nie – en dit bloot vir geld! Hý wat in die verlede sy bes gedoen het om sy vriende uit haar pad te hou, wat skaam was om haar as sy suster bekend te stel! Hy wat jare lank saam met haar in een huis gelewe het en nooit die moeite gedoen het om haar op te soek en haar eensame lewe te probeer veraangenaam nie.
Ja, hý wil nou met haar trou … Besef hy dat dit vir ’n leeftyd sal wees? Besef hy dat hy haar dan as sy vróú aan die wêreld sal moet bekend stel, dié persoon vir wie daar in die verlede geen tyd of plek in sy lewe was nie? Sien hy werklik kans om alle hoop op huweliksgeluk en kinders van sy eie oorboord te gooi ter wille van ’n paar miserabele rand?
Dis eers toe Mynhardt praat dat sy besef dat sy nie meer alleen is nie.
“Goeienaand, Ilse.”
Met ’n ruk van haar kop kyk sy op en staar hom verbaas aan.
“Ek is nie welkom nie?” sê-vra hy met ’n glimlaggie.
“Natuurlik … natuurlik, Mynhardt! Dit was nog altyd jou huis,” antwoord sy dan ongemaklik.
Hy gaan sit en kyk haar ondersoekend aan.
“Ek het nie vir die huis kom kuier nie,” merk hy op en vra dan skielik: “Hoe oud is jy, Ilse?”
“Negentien, amper twintig,” antwoord sy, verbaas oor sy vraag.
“En ek is vyf-en-dertig. ’n Groot verskil.”
Hy sien dat sy hom wantrouig aankyk en besef dat hy sy kaarte mooi sal moet speel. Te oordeel na die gesprek van vanmiddag is sy geensins onnosel nie. As sy tog maar net nie so ’n kind was nie! dink hy ergerlik. Hy beskou haar krities. Daar is geen spoor van grimering op die onskuldige gesiggie nie en haar groot, blou oë weerspieël alles wat in haar gedagtes omgaan, al doen sy haar bes om dit weg te steek. Hy weet dat sy senuweeagtig voel in sy teenwoordigheid. Meer nog, haar oë vertel hom dat sy bang is vir hom. Hy is verbaas dat daar in hierdie moderne tyd nog ’n meisie soos sy kan wees, ’n meisie wat op twintigjarige ouderdom nog so kinderlik onskuldig en onvolwasse kan wees. Selfs haar liggaam wek die indruk dat sy ’n baie tenger dogtertjie is in plaas van ’n vrou. ’n Oomblik lank kom die beeld van Heloïse Malan voor hom op en hy verwonder hom dat die een vrou se liggaam so uitspattig vol kan wees en die ander s’n so afgeskeep. Hy het nog altyd van ’n meisie gehou met ’n beeldskone gesig en ’n vol, vroulike liggaam, ’n meisie wat die kuns verstaan om die passie in hom te laat ontbrand. Sal dit sy lot wees om vir die res van sy lewe aan hierdie eienaardige kreatuur verbind te wees? Dan frons hy diep. Daar is baie meisies wat enigiets sal gee om met hom getroud te wees, en hierdie … hierdie kind weier beslis om dit te doen!
“Is dít die rede waarom jy nie met my wil trou nie, Ilse?”
“Nee, natuurlik nie! Ouderdom het niks met die saak te doen nie. Ek het jou tog reeds my rede gegee.”
“Dit is geen rede nie. Al sou jy ook geen gebrek gehad het nie, sou daar nie ’n normale huwelik tussen ons kon bestaan nie. Daarvoor is die verskil tussen ons te hemelsbreed. Maar ek sien geen rede hoekom ons dit nie op ’n vriendskaplike basis kan doen nie.”
“Wat bedoel jy?”
“Ek gaan heeltemal eerlik met jou wees, Ilse. Ek het daardie geld nodig – dringend nodig. Ek móét dit net eenvoudig in my onderneming behou. Hoekom kan ons nie trou nie? Dit sal my onderneming red, jy sal ’n huis hê en iemand wat vir jou sal sorg tot jou dood. Jy sal nie alleen wees nie. Aangesien daar tog nooit ’n normale huwelikslewe tussen ons kan bestaan nie, hoef jy nie bang te wees dat ek my aan jou sal opdring nie. Ons kan ons lewe voortsit asof daar nie ’n huwelik bestaan nie. Ek sal my gang gaan, en jy joune.”
Hulle kyk mekaar ’n oomblik in stilte aan, en dan vra Ilse: “En wat gebeur as jy die dag iemand
