gryp ’n vuis die wit trouhemp van Louis voor die bors in ’n bondel vas en word hy so te sê uit die motor gesleep. Die vuishou tref hom teen die ken en laat hom agteruitsteier, sodat hy na die motor moet gryp om sy balans te behou.
“Ek weet nie of jy ’n vuishou werd is en of ek liewer op jou moet spuug nie.”
“Stadig nou, ouboet. Dis nie regtig só erg nie.”
Santie ruk haar asem in waar sy by die venster staan. Sy het ook die motor gehoor, wou net uitgaan toe sy die twee broers gewaar en sien hoe een se vuis deur die lug swaai. In die lig van die stoeplig kan sy sien hoe die ouer broer oor die jongere troon ... en haar hart begin pyn. Die Louis met wie sy vanoggend getrou het, herken sy skaars. Sy baadjie is los en sy das is af. Sy hare is effens deurmekaar en hy lyk vreemd.
En hy sê dis nie só erg nie ... Dis nie só erg as ’n man sy bruid op hul eerste huweliksaand alleen laat en liewer saam met sy maats gaan fuif nie. Nee, dis nie só erg as die bruidegom half dronk by sy bruid aankom nadat hy haar die hele dag alleen gelaat het nie ...
“Jy weet tog hoe gaan dit, Darius. Die nuus is soos ’n veldbrand deur die dorp, en Jan en Awie-hulle het dit te hore gekom. Dit kon nie hoër of laer nie, ek moes eers ’n ietsie saam met hulle gaan drink ...”
“ ’n Ietsie van vyfuur vanmiddag af tot amper middernag? En die res van die dag het jy jou lyf skaars gehou sodat jou vrou eers die ergste van jou moes afweer. Ek moes van ’n wildvreemde vrou hoor dat my broer vanoggend getroud is. Jy is en bly ’n papperd, en nou skuil jy nog agter ’n skone kind se rokke. Maar ek sal jou daaragter uithaal, my boetie. Jy dink jy is grootman genoeg om te gaan trou het. Van môre af sal jy jou soos een gedra, of ek breek jou nek, verstaan jy?”
“Jy moenie dink jy bluf my nie, Darius. Jy skop ’n vreeslike bohaai op om die aandag af te trek van die eintlike ding. Dis reg. Van môre af sal ons mekaar begin verstaan en sakies in die reine bring. Tot dusver moes ek mos soos een van jou werknemers met ’n simpel salarissie deurkom en van jou bevele ontvang. Maar van môre af is ons gelykes, my ouboet. Van môre af is ek net soveel baas soos jy ... en ek wil my deel hê ... in harde kontant, verstaan jy?”
“Ek ken die bepalings van die testament beter as jy. Ons kan môre verder oor besigheid gesels. Maar vanaand, sê ek vir jou, gesels ons oor die feit dat jy nou ’n getroude man is met ’n vrou teenoor wie jy ’n verantwoordelikheid het.”
“Los jy my vrou uit. Ek sal self vir haar sorg.”
“Soos vandag? Haar heeldag en die helfte van die nag alleen laat en dan dronk by die huis kom? Is dít hoe jy in die toekoms vir jou vrou gaan sorg?”
“Ek is nie dronk nie, en ek het reeds erken dinge het ’n bietjie hand uitgeruk, maar na die duiwel met jou, man! Wie is jy om vir my te kom sê hoe ek my vrou moet behandel? Wat het van joune geword? Waar is ...?”
“Staak dit!” Haar stem klink vreemd streng op, en albei mans swaai om. Sy staan daar in haar nagklere voor hulle, en weer sê die stemmetjie bedaard maar onteenseglik beslis: “Dis genoeg. Dis ná middernag. Kom, Louis.”
Dis doodstil in die kamer solank Louis uittrek en gereed maak vir die nag. Sy lê doodstil in haar bed, staar na niks. Dan buk hy oor haar en sy draai haar gesig werktuiglik weg van sy asem. Hy kom vinnig orent, en sy hoor hom vloek.
“Aag, nou gaan jý dan ook na die duiwel. ’n Mens sou sweer ek het ’n moord gepleeg.”
Hy klim in sy bed, die lig gaan dood, en byna dadelik hoor sy hoe hy liggies begin snork.
Sy draai op haar sy, haar rug na hom en staar met droë oë in die nag. Nee, nie ’n moord in die gewone sin van die woord nie. Maar daar is baie soorte moorde wat ’n mens kan pleeg sonder om direk iemand se lewe te neem. Soos wanneer jy iemand se ideale, iemand se vertroue, iemand se geloof vermoor ...
Dis baie vroeg die volgende oggend, toe die oggendster nog blink aan die oop hemel hang, dat die laken van haar afgetrek word. Sy word uit ’n onrustige slaap gewek, hoor haar naam op sy lippe. Haar arms gaan spontaan om hom en dan onthou sy ... Sy verstyf instinktief, maar die man kom dit blykbaar nie agter nie. Sy wil hom eers wegdruk, maar sy drif en krag is groter as hare, en teen die end aanvaar sy die onvermydelike met ’n dooie gelatenheid. Sy het haar dit so heeltemal anders voorgestel ... so heeltemal anders ... Soos so baie van haar genote, word Santie in een nag ’n vrou ... ’n ontnugterde vrou. Verby is die jongmeisiedae met die ideale en drome. Toe hy haar eindelik alleen laat, is sy ’n vrou wat met strak oë na die realiteite van die lewe kyk.
Haar blik is ontwykend toe hy weer die kamer binnekom van die badkamer af.
“Jy kan maar nog ’n bietjie bly lê. Dis nie nodig dat jy soggens saam met my moet opstaan nie. Bet sorg vir ontbyt.”
Sy wil sê sy is gewoond vroeg opstaan, maar sy gryp na hierdie vergunning. Sy sien nie kans om vanoggend aan tafel te verskyn nie ... Sy kan Darius Mocke nie vanoggend in die oë kyk nie. Dit voel vir haar asof alles wat daar te wete is oor die veelbewoë nag oor haar geskryf staan ... en Darius se skerp oë sal alles raaksien.
Sy klim terug in die bed. “Dankie. Ek dink ek gaan nog so ’n bietjie lê.”
Sy hand is skielik onder haar ken; sy word verplig om in sy oë op te kyk ... en skielik lyk hy weer soos die Louis wat sy geken het.
“Luister, Santie, ek is jammer oor gisteraand. Dit was verkeerd van my. Ek moes nie dat Jan-hulle my omgepraat het nie. Wel, ek ... ek is jammer. Alles nou weer reg?”
Wat kan sy anders doen as knik, wat anders as om met bewende lippe sy soen te ontvang? Wat anders kan ’n vrou doen as om ná erkenning van skuld te vergewe ... tot die volgende keer?
Sy val terug teen die kussing toe die kamerdeur agter hom toegaan, knyp haar oë styf toe om die trane terug te pers wat eers in hierdie oggend ná ’n lang nag te voorskyn kom en kreun saggies soos ’n dier wat gewond is. Sy stuit die snikke met haar gebalde vuis teen haar lippe en roep woordeloos: Ag, liewe Heer, help my! Help ons!
In die dae wat volg, lyk dit egter asof Louis se swak gedrag van daardie eerste dag ’n geïsoleerde geval was. In alle eerlikheid moet Santie erken dat hy van sy kant sy bes doen om te vergoed daarvoor, en as daar iets haper aan die jonggetroudes se verhouding, moet sy ook in alle eerlikheid erken dat dit van haar kant af kom.
Sy verag haarself dat sy nie meer met die ou vertroue na hom kan opsien nie en dat sy daardie eerste dag en nag se gebeure nie heeltemal uit haar geheue kan verdryf nie. Sy durf nie toelaat dat een misstap tussen haar en haar man staan en ’n wig tussen hulle indryf nie. Sy doen haar bes om te vergeet wat verby is en slaag blykbaar goed genoeg daarin, want Louis toon geen teken dat daar iets met hul huwelik skort nie.
As die verhouding tussen die jonggetroudes oënskynlik heeltemal herstel is, is dit beslis nie die geval met dié tussen die twee broers nie. Dit verswak verder by die dag, in so ’n mate dat Louis, veertien dae nadat Santie op Eloffsdal aangekom het, met die voorstel kom dat hulle liewer na die hotel moet trek.
“Ek is nie van plan om op Eloffsdal te bly nie. Sodra ek my erfenis gekry het, gaan ons skoert. Ek is siek vir hierdie kleindorpie-mentaliteit. Ons sal dus net tydelik in die hotel wees.”
Santie voel iets in haar styftrek. Daardie eerste aand flits voor haar verby. Sy kan dit nie help nie. Sy het sedert daardie aand ’n intuïtiewe weersin in Eloffsdal se enigste hotel, en nou wil Louis ’n onbepaalde tyd daar gaan woon. Sy onthou ook dat Darius so iets verwag het. Hy het haar daardie eerste aand al daarteen gewaarsku. Hy het
