die gang is, het sy nie die moed gehad om huis toe te bel nie. Maar nou wil haar ma met haar praat.
Dis pynlik. Sy sluk hard en dwing die woorde oor haar droë, koue lippe. “Dit gaan goed, Ma, dankie. Nee, alles is onder beheer. Nee, hy is terug by die huis. Hy is op borgtog uit. Moenie oor my bekommerd wees nie. Regtig.” Dan kom die vraag: “Ma, hoeveel het Pa belê? Was dit baie? Was dit ál jul spaargeld?”
Sy weet nie of sy die versekering wat sy kry, moet glo nie: “Moenie oor ons bekommerd wees nie. Ons kan dit hanteer. Ons het nog genoeg oor om van te lewe. Regtig, my kind, jy kan my maar glo. Jy … julle moet net sê as ons kan help. Wil jy nie maar ’n rukkie hierheen kom nie? Maar dan … jou plek is by jou man. Hy het jou nodig. Sterkte, my kind. Ons bid vir julle.”
In die weke wat volg, vind Wanya uit dat daar ander mense is wat nie na bid voel nie. Dis sý wat die telefoonoproepe ontvang en die spit moet afbyt terwyl Niel en sy advokate ure lank in sy studeerkamer agter geslote deure kopkrap en beraadslaag. Hy kom net uit daardie vertrek wanneer hy hom, soos hy verplig word om elke dag te doen, by die polisiekantoor moet gaan aanmeld en wanneer hy saans gaan slaap, of liewer snags … en dit het al gebeur dat hy sommer op die bank in die studeerkamer aan die slaap raak. Die telefoon op sy lessenaar is ontkoppel en dis Wanya wat die telefoon moet beantwoord, wat mense hoor huil, hoor vloek, hoor dreig. Later word Alfred aangesê om dit te beantwoord, met die opdrag om te sê dat niemand tuis is nie. Maar dit weerhou sommige nie daarvan om selfs teenoor die swart man hul paniek oor hul geld in geen onseker taal uit te spreek nie. Later besluit Alfred dat dit miskien maar beter sal wees om die gehoorbuis skuins op die mik terug te sit.
Pat Oberholzer en haar ander vriendinne se besoeke het soos water in ’n droë sloot opgedroog … en so ook die talle uitnodigings wat hulle in die verlede kwalik kon nakom. Geen tennis of brug- en teepartytjies meer nie; geen etes by ander van hul sosiale stand nie; geen glinsterdinees meer in vyfsterhotelle nie. Die groot huis in Sandton word stil – ’n kerker van eensaamheid en skande en trane.
Maar by die tennisbaan en brugpartytjies, by die etes en onthale gons dit … en daar word net oor een ding gepraat … Rock Trust en die ellende wat dit vir duisende mense inhou. Nie dat die lede van hierdie uitgelese groep regtig in ellende kan verkeer nie, al het van hulle ook groot bedrae geld belê. Soos die Oberholzers byvoorbeeld.
Pat vertel aan almal wat wil luister: “Charl het wel ’n paar miljoen rand belê, maar dit sal ons nie breek nie. Ons kan dit vat. Maar wat ’n skreiende skande is, is dat daar talle mense is wat sonder ’n enkele sent sit. Hulle wat oornag niks het om van te lewe nie. En weet julle wat? Amper was Charl ook in die sop. Niel wou hom knaend betrek by die direksie, maar ek het gekeer. Ek het gesê Charl het genoeg ysters in die vuur. Gelukkig tog, anders was ons ook nou kniediep in die gemors.”
“Hoe verwerk Wanya dit? Wanneer laas het jy haar gesien? Julle is mos groot vriendinne.”
“Ek het haar nog nie gesien nie. Ek kan dit maar reguit sê: Ek gaan nie saam met Wanya sit en huil nie. Dit sal die opperste valsheid wees. Sy het die voordeel van al daardie gesteelde geld terdeë geniet.”
“Pat! Hoe kan jy so iets sê! Die hofsaak kom eers aanstaande week op die rol. Paul sê dit kan wees dat dit swak bestuur was, of swak oordeel aan Niel se kant. Dat hy die geld belê het in projekte wat nie so winsgewend was as wat hy verwag het nie.”
Maar Pat snork minagtend en in die stilligheid is daar eenstemmigheid. Waar die geld ook al heen is, of dit in ’n private bankrekening in ’n Switserse bank is of bloot verdwyn het as gevolg van swak besteding en beplanning, mense het groot finansiële verliese gely en Niel Cloete is daarvoor verantwoordelik. Daar is ’n hele paar vroue wat nie sal erken dat hul mans hulle gewaarsku het dat die gordel voortaan stywer ingetrek sal moet word nie. Min mense kan sessyferbedrae summier verloor sonder om dit aan eie lyf te voel. Oorsese reise moet gekanselleer word, so ook die nuwe motor, en daardie aandrok vir die volgende okkasie moet maar terug na madame Veronique.
Natuurlik word daar ook hard in madame Veronique se eksklusiewe boetiek gegis oor wat met die Cloetes gebeur het.
“Haai, foei tog, ek kry mevrou Cloete so jammer. Sy was baie gaaf daardie dag met die aandrok, en meneer Cloete ook. Hy het my so ’n groot fooi gegee.”
Maar mevrou Duvenhage het min simpatie. “Hmpf! Met gesteelde geld kan ek ook groot fooie uitdeel.”
“Haai, mevrou Duvenhage!”
Madame het ook ’n mening: “Sy het gelyk, Annatjie. Daar is miljoene rande verduister … en dit het aan ander mense behoort.”
Annatjie lyk bekommerd. “Nou laat julle my baie sleg voel. Moet ek nie maar die geld teruggee nie? Dalk het hulle dit nou bitter nodig.”
“Moenie verspot wees nie, kind!” lag madame. “Jý het niks gesteel nie. Jy het eerlik gewerk daarvoor. En daardie paar rand sal aan die Cloetes se basse geen verskil maak nie. Ek dink nie al gee jy hulle ook twee miljoen rand, sal dit die geringste verskil maak nie. En amper het ek ook geld belê. Gelukkig was my spaargeld nog vas in daardie stadium, anders was ek tot my verdriet vandag veel armer.”
Soos altyd draai Annatjie daardie middag ná werk weer eerste by Sonneblomstraat 7 in. Met haar koppie koffie voor haar, bring sy weer die nuus van die dag ter sprake. Tant Bes se radio speel pal in die kombuis en sy is op die hoogte van sake.
“Ja, Annatjie, toe jy my vertel het dat die vrou sommer so op ’n ingewing duur ingevoerde rokke koop, het ek my bedenkinge gehad. Die mense wat dink fonteintjies kan nie opdroog nie, maak ’n fatale fout … ” Sy kyk die jong meisie skerp aan. “Spaar jy nog elke maand gereeld, Annatjie?”
“Ja, tant Bes. Elke maand sit ek weg. Ek spaar vir ’n deposito op ’n woonstel wat nader aan my werk is. Madame Veronique sal my help om ’n lening te kry.”
Tant Bes frons kwaai. “Ek hou niks van ’n afbetalery nie. Dis hoe mense in die skuld beland. Jy koop kontant of jy bly daarsonder. En hoekom wil jy skielik uit Jan Bom padgee? Is ons nie meer goed genoeg vir jou nie?”
“Haai, tant Bes, hoe kan tannie nou so praat? Ek wil maar net ’n bietjie nader aan die werk wees, dis al. Ek wil nie regtig uit Jan Bom padgee nie. Hier ken ek almal en almal ken my. In my woonstel sal dit seker baie alleen wees.”
“Ja, en dis wanneer jy verkeerde geselskap gaan soek. Bly jy maar net hier en spaar elke maand sodat jy niemand in die oë hoef te kyk nie.”
“Tant Bes is seker reg. Maar dan sal ek darem baie graag vir my ’n motor wil aanskaf,” laat sy hunkerend hoor.
Tant Bes is dadelik by met die regte raad: “Daarmee skort niks nie, maar jy spaar totdat jy genoeg het en koop dit kontant. Jy koop nie goed op skuld nie, Annatjie. Jou pa is nie meer hier om jou op die spoor te hou nie. Jy gaan nie dinge doen wat jy voor jou siel weet jou pa nie sou goedkeur nie.”
“Nee, tant Bes. Natuurlik nie, tant Bes. Dit sal dan maar ’n tweedehandse motor wees. Ek sal horingoud wees voordat ek genoeg gespaar het om ’n nuwe motor kontant te koop. Maar ek stem saam. Skuld is ’n nare ding. Om bokant jou vuurmaakplek te lewe, is om jouself op te hang. Kyk hoe lyk dit vandag by die Cloetes.” In haar verbeelding sien sy weer die huis en die swembad en die meubels en die pragtige kandelare. “Dit help nie jy het alles wat geld kan koop, maar jy kan nie slaap nie … ”
Tant Bes glimlag vir die ernstige gesiggie. “Toemaar, my kind. Dis geen skande om eerlik arm te wees nie. Dis ’n skande om oneerlik ryk te wees. Armoede het ook sy pluspunte, my kind. Dink net hoeveel mense rol vannag onrustig in hul beddens rond oor hierdie Rock Trust-ding. Maar nie een
