aan die oorkant van die paadjie en Pauli draai haar kop weg. ’n Ruk later, toe hulle reeds in die lug is, loer sy weer vlugtig na daardie kant toe. Soos sy verwag het, is hulle diep in gesprek en sy hoor net van “rongo-rongo” en ander vreemde woorde wat sy ook die afgelope twee weke telkens in haar eie huis gehoor het en waarvan sy tot nou toe nie kop of stert verstaan nie.
Sy keer haar blik weer vinnig weg en wonder wat in hemelsnaam sy die volgende paar maande met haarself gaan aanvang. Sy is wel ’n opgeleide onderwyseres, maar tussen al die geleerdheid van Louw en Zelia en die res, sal sy voel soos ’n analfabeet tussen gegradueerdes. As sy nie gaan beswyk aan ’n minderwaardigheidskompleks voordat hulle terugkeer nie, sal dit ’n wonderwerk wees. Waarom moes Louw haar tog saamsleep!
Oorkant die paadjie is doktor Meyer se aandag nie heeltemal so ten volle by die geleerde gesprek, soos Pauli daaraan dink nie. Sy het geensins ingenome gevoel toe sy verneem dat Pauli hierdie keer saamgaan nie. Die vriendskap tussen haar en Louw dateer ’n hele paar jaar terug en dit was vir haar ’n groot skok toe Louw destyds met Pauli getroud is. Dit het haar nie lank geneem om te besef dat daar nie veel van ’n huwelik tussen dié twee is nie en haar hoop het weer opgevlam. Louw het hom maar soos alle mansmense laat vang deur ’n mooi gesiggie en patetiese blou ogies. Maar hy is te intelligent om lank met net ’n mooi gesiggie en lyfie tevrede te wees en sy weet dat die tuig begin skawe.
Dat die tuig die afgelope tyd sommer lelik geskawe het, is waar, want Pauli veral het geen geheim meer daarvan gemaak dat sy en Louw bitter min gemeen het nie. Veral sedert hulle van die laaste ekspedisie teruggekeer het, kon jy maar net ’n paar minute in hul geselskap wees om agter te kom dat man en vrou nie juis kontak het nie.
Zelia het groot drome oor die toekoms begin droom, en al haar hoop was op die komende ekspedisie gevestig. Sy weet dat sy Louw Hattingh se respek en bewondering as wetenskaplike het. Daar is ook ’n mooi vriendskap tussen hulle. Maar op hierdie ekspedisie sou sy sorg dat hy haar nie net as wetenskaplike nie maar ook as vrou opmerk. Dit het tyd geword dat Louw ook die vrou in haar begin raaksien … en waardeer.
Niemand sou kon droom dat daar onder die bekwame, besadigde uiterlike voorkoms van doktor Zelia Meyer ’n warm, polsende vrou lê en wag nie. Louw Hattingh veral sou uiters verbaas gewees het as hy moes weet watter gedagtes soms deur haar suiwer wetenskaplike verstand gegaan het wanneer haar blik op hom rus.
Sy was nie baie vroulik nie. Nie dat sy lelik is nie, maar sy het haar nog altyd streng soos ’n wetenskaplike gedra en gesorg dat haar uiterlike voorkoms by haar status pas. Die hare word glad agteroor gekam en netjies agter in die nek saamgevat. ’n Dikraambril sorg vir ’n verdere vertoon van geleerdheid en die kleurskakerings in haar kleredrag is altyd besadig, nooit uitspattig nie. Sy gebruik ook baie selde grimering. Indien Zelia Meyer wou, kon sy met behulp van slim grimeerkunsies sekerlik tot ’n baie aantreklike vrou ontluik het. Maar Zelia het nog altyd weggeskram van daardie dinge, ten eerste omdat dit nie in haar geaardheid is nie, en ten tweede omdat sy dink Louw Hattingh is nie ’n man wat van sulke dinge hou nie. Nee, sy sal eers sy aandag en respek wen met haar bekwaamheid en intelligensie en dán sal dit kinderspeletjies wees om hom van haar as vrou bewus te maak, het sy gedink.
Sy was baie teleurgesteld toe sy hoor dat Pauli saamgaan, maar haar teleurstelling het gou verdwyn toe sy besef dat hierdie twee beslis nie op goeie voet is nie. Miskien, dink sy by haarself terwyl sy met die een oor na Louw luister, is dit beter dat Pauli hierdie keer saamkom. As hy hulle elke dag saam sien en vergelykings kan tref, des te beter. En as Pauli voortgaan om haar plek as Louw se vrou so gewillig aan ’n ander af te staan soos so pas met die sitplekke … Pauli is ’n kinderagtige jong dwaas – maar sy gaan haar dit nie sê nie. Beslis nie!
Twee dae later staan Pauli en die res van die geselskap op die kaai en kyk na die treiler wat vir die ekspedisie beskikbaar gestel is. Op die romp pryk in swierige letters De Afrikaansche Galei – ter verering van sy naamgenoot waarmee die Hollander Roggeveen in 1722 op Paassondag Paaseiland ontdek het.
Benewens die treiler se bemanning, is dit net professor Islinger wat bygekom het. Dié kort, fris en vriendelike man in sy middeljare het met ’n glinstering in sy oë met die bekendstelling van Louw se vrou opgemerk: “Ek kan begryp hoekom jy verkies dat jou vrou jou op ekspedisies vergesel, Louw. Ek sal ook nie so ’n pragtige mensie maande lank alleen agterlaat nie.”
Pauli het hom met ’n soetsuur glimlaggie aangekyk en dit liewer nie gewaag om in haar man se rigting te kyk nie. Van daardie oomblik af het sy geweet dat sy ’n vriend in Keith Islinger het. As jy na hom kyk, sou jy nooit sê dat hy ’n wêreldbekende wetenskaplike is nie. Maar dan, alle werklik gróót mense lyk nie beroemd nie. Hulle het nie nodig om op uiterlike vertoon staat te maak om hul grootheid te toon nie.
Vanaf Panama vaar die boot suidwes en doen baie vlugtig by die eilandgroep Galápagos aan, want die eindbestemming lê ver, duisende kilometers ver, in die hart van die Stille Oseaan by Te Pitoo te Henua – die Nawel van die Wêreld, soos die eerste bewoners van Paaseiland dit gedoop het. En nog steeds, ná eeue, bly dit ’n misterie vir die wetenskaplikes van die twintigste eeu.
Gedurende die seereis kry Pauli genoeg tyd om teen wil en dank meer van hul eindbestemming te wete te kom. Die lang gesprekke waarmee die tyd verwyl word, draai noodwendig net om Paaseiland, sy geskiedenis en sy misterie. Algaande begin die vreemde name en woorde, eers so betekenisloos, al bekender word en verstaan sy meer as wat sy self, en so ook die geleerdes aan boord, sou kon raai.
Toe Paaseiland eindelik uit die blougroen deining van die Stille Oseaan voor hulle opdoem, is hy amper soos ’n ou bekende vir haar. Sy weet dat hierdie stukkie aarde die toneel was van bloedige oorloë; eweneens van briljante vakmanskap. Dit was die bakermat van een van die oudste beskawings in Polinesië, en meer nog, van ’n beskawing eksklusief tot hierdie eiland beperk.
En die geheimenisse van sy verlede lê opgesluit in sy hiëroglieftablette, die rongo-rongo, wat geen hedendaagse geleerde nog ooit kon ontsyfer nie.
Dis ook die enigste plek op aarde wat bewaak word deur wagte soos die moai – mensbeelde van sowat een en twintig meter hoog uit soliede lawarots gekap en wat nou soos sfinkse die geheim van die eiland se roemryke verlede verswyg.
3
Paaseiland met sy uitgewerkte kraters wat eens, eeue gelede, die lawavuur uit sy dieptes uitgespuug het en waarvan die vulkaanrots, wat soos ’n beskermende muur rondom die eiland lê, die enigste getuie is; met sy deinende, boomlose vlaktes en heuwels van voedsame gras waarop sowat veertig duisend skape wei. Die eiland word nou as een groot skaapplaas vir die Chileense Vloot geadministreer en ontvang net een keer per jaar besoek van ’n boot wat die nodige proviand en ander noodsaaklikhede na die eiland bring, en terselfdertyd die jaarlikse opbrengs van wol en surplusvleis wegneem.
Paaseiland – die land van Hotu Matua, die aartsvader van hierdie klein beskawing. Dis die plek waar legende en feit so ineengestrengel is dat die een nie van die ander te onderskei is nie; eiland van die aku-aku, die bose geeste, en die mana wat jou op bonatuurlike wyse daarteen beskerm; eiland van die moai wat met veragting in hul blinde oë neerstaar vanaf hul ahu, of platforms, op die klein mensies wat die eeue se sand van hulle af weggegrawe het om nog steeds meer geheimenisse te ontdek. Dis ook die eiland van die ana, die grotte en grafkelders wat onder die groen, deinende gras en die vulkaanrotse lê, in sy uitgediende kraters, en verberg in die hoë rotspieke aan die kus; en waarna hulle kom soek het van die ander kant van die aardbol af.
Dis of Pauli meteens ’n ligte siddering deur haar voel terwyl De Afrikaansche Galei versigtig sy pad baan na die rotsagtige kusstrook voor hulle … en dis of sy in die skemerlig van ’n sterwende Polinesiese dag kan aanvoel dat die blinde oë van die moai hulle dophou – veragtend, vyandig …
Die vier mense by die skipreling is stil terwyl die manjifieke pieke
