grens.
Dit is ’n wêreld vir die wildtuinganger wat soos die diersoorte hier is: ’n bietjie meer gehard en ’n bietjie meer geduldig as die gewone wildkyker. Hier moet jy bereid wees om soms 30 of 40 kilometer te ry vóór jy ’n groot soogdier sien, en dan is dit twee elande in die verte, of ’n eensame hartebees teen ’n kliprantjie.
Doringveld/maroela savanna
Die groen gras van Pafuri
1 Vra dié gids by Hippo Pools vir raad.
2 Leeukyk in die 1930’s
3 “Ek dink ons gaan score, Boetie.”
4 Leeukyk in die 1950’s
5 Olifante in die 1950’s
Beginsel Vier: Jy is nie alleen nie
“Dis halfses in die oggend. Díe twee – elkeen met ’n harige kaal pens en handdoek om die lyf – loop mekaar voor die skeerspieël in die badkamer raak. Hulle ken mekaar van g’n Adam nie.
“Môre... ”
“Môre... “
“Lyk na ’n lekker dag, né...?”
Nommer twee trek sy bolip styf as die lem daaroor krap-krap. Hulle stemme weergalm in die oop ruimte.
Sy maat vryf sy grys borshare. “Ja, ons gaan seker weer bars van die hitte vanmiddag...”
Langsaan plas die water en stoombolle trek by die oop storthok uit na die hoë grasdak bo.
“Is julle op pad, of bly julle nog oor?”
Die eerste ou spoel sy skeerkwas af. Die seep ruik soet en meng met die geur van karbolsuur en teer.
“Nee, ons ry vandag ’n bietjie deur Satara toe. En julle?”
“Ja, ons is ook op pad – Letaba toe... Was julle vanjaar al in die noorde?”
“Ja, van Shingwedzi deurgekom. Lanklaas sulke groot troppe buffels gesien...”
“En leeus?”
“Nee, nie daar nie. Maar as julle op pad is Letaba toe kan julle dalk gelukkig wees. Net so 10 kilo’s anderkant Tshokwane was daar gistermiddag nog ’n trop van 15 wat aan ’n kameelperd vreet. Gelyk of hulle nog ’n rukkie daar gaan wees... ”
En daarmee groet hy.”
Oom Howard, paraat vir die nuwe dag (N’wanetsi, 1970)
Wildtuinbesoekers het een doelwit in gemeen: om soveel moontlik wild te sien. Duisende mense wil net so graag soos jy leeus en luiperds sien. En daar’s ongetwyfeld mense met inligting wat jou sal help om in jou doel te slaag. Maar jy sal ’n fyn balans moet handhaaf. Moenie agter elke brokkie nuus aanjaag nie.
Onthou die diereryk is ’n dinamiese besigheid. Die leeus wat vanmôre nog op die Tshokwane-pad gelê en vreet het, het dalk al lankal verkas. Die luiperd langs die Sabierivier se prooi hang dalk nog in die boom – maar hy’s vergete al weg. Gebruik jou gesonde verstand. Moenie afsien van ’n goed uitgedinkte plan om vandag ’n sekere roete te ry net omdat die oom by die warmwaterketel gesê het hy het gister ’n jagluiperd oor die Satara-pad sien stap nie. Daar stap elke dag jagluiperds oor daardie pad – soos oor baie ander paaie. Dit neem dikwels net ’n minuut of twee. Hou by jou plan.
Dieselfde geld die wildkykkaart by elke kamp, waar toeriste kleurspelde aanbring om aan te dui waar hulle sekere spesies gesien het. Moenie jou dag se plan verander net omdat daar wildehonde op dié of daai pad gewaar is nie. Wildehonde beweeg maklik 30 kilometer in ’n dag se tyd.
Aan die ander kant is dit dalk goed moontlik dat as ’n trop van 15 leeus ’n kameelperd vroeër in die dag platgetrek het, hulle later nog daar sal wees, of selfs die volgende dag.
Nog ’n ding. Geniet die pad waarop jy is. Moenie dink aan wat moontlik op ’n ander pad, waar ander toeriste is, gebeur nie. Hulle is in die versoeking om presies dieselfde te dink. Fokus op jou plan vir die dag.
Daar’s niks so opwindend as om oor ’n bult of om ’n draai te kom en skielik ’n klomp karre se dakke in die son te sien blink nie, veral as party teen skewe hoeke en in onmoontlike posisies staan. Dan kan jy amper seker weet: katte.
Niks maak toeriste so opgewonde soos roofdiere nie, veral as daar prooi betrokke is. Een van die dividende van die doen-die-myle-beginsel is mense sal dikwels vir jou wys waar die wild is. Moenie huiwer om mense te vra wat hulle sien nie. Die wildtuin laat in daardie opsig die beste in mense na vore kom. Die meeste toeriste sal uit hulle pad gaan om jou te help sien wat hulle sien – en in die fynste besonderhede te verduidelik: “Sien jy daai droë boom wat so skuins afloop? Nou ja, aan sy onderpunt is daar twee heldergroen bossies. En tussen hulle so ’n bruin klip. Nou ja, dit is nie ’n bruin klip nie...”
Een van die dilemmas wat oor jou pad sal kom, is waar jy ’n enkele motor sien staan. Vra jy, of vra jy nie? Ek stel voor kyk eers mooi wat hulle doen.
Ek en my pa ry een jaar tussen Satara en Tshokwane. Langs die pad sien ons ’n klein blousysie wat in ’n doringbos reg langs die pad rondspeel. Ons hou stil om te kyk. ’n Ander motor met ’n middeljarige vrou aan die stuur hou stil.
“Wat sien julle...?” vra sy.
“Sysie...,” sis my pa deur sy tande.
“Sy’s hier...? wil sy weet. “Wat? ’n Leeuwyfie...?” Hoopvol.
“Sysie...,” sis my pa weer. Dié slag wys hy met sy vinger.
Met ’n gebrul van die enjin en geskreeu van bande trek sy weg. Ons het nog gelag toe ons 10 minute later ’n regte leeuwyfie langs die pad kry.
Party wildtuingangers stel regtig in voëls belang en sal daarvoor stop. Vir ure. Ander sal stop net om na die bos te sit en luister. Sommige sal hulle padkaart raadpleeg, of ’n bietjie koffie uit ’n warmwaterfles skink. Of deesdae selfs ’n selfoonoproep maak. Maar jy kan maar weet as mense regtig iets opwindends sien, veral roofdiere, kan die meeste hulle met moeite beteuel. Hulle sit met verkykers voor die oë, beduie vir mekaar en dikwels vir ander toeriste wat hulle sien, neem foto’s, babbel kliphard of skree opgewonde. Jy sal weet.
Kyk daarom eers mooi vóór jy grootoog vra wat iemand sien en jou naam dalk heeltemal gat maak. Wat werk, is om nader te ry, jou venster af te draai en vriendelik vir die mense in die ander motor te glimlag of te knik. Jy sal agterkom dis hoe mense in die wildtuin maak. Stedelinge wat mekaar normaalweg skaars sal groet, het hier die tyd en lus om ’n geselsie aan te knoop.
