sout aan tafel gebruik nie.
•Vermy gesoute, geprosesseerde voedsel soos worsies, polonie, ham, gerookte en gepekelde vis en vleis, droëwors en biltong.
•Beperk jou inname van voedsel soos klaargaar pizzas, pasteie, skyfies, gesoute neute en soutbeskuitjies.
•Beperk jou inname van souse en piekels met ’n hoë soutinhoud.
•Beperk jou inname van harde kaassoorte.
•Gebruik kruie en speserye om voedsel te geur en te vergoed vir die lae soutinhoud daarvan.
•Wees versigtig met geurversterkers soos MNG (MSG = monosodium glutamate), wat ook as “geelsout” bekend staan. Kyk ook uit vir woorde soos sodium (natrium) en salted op voedseletikette.
•Vervang die sout wat jy tydens die maaltyd oor jou kos sou strooi, deur ’n paar druppels suurlemoensap.
Die gebruik van alkohol
Al wys navorsing daarop dat die fitochemikalieë in veral rooiwyn voordelig vir die gesondheid is ten opsigte van die voorkoming van onder meer hartvatsiektes, beroerte, diabetes en Alzheimersiekte, moet die nadelige uitwerking van die oormatige gebruik van alkohol nie onderskat word nie. Alkohol word dikwels gedrink “om stres te verlig”. Alhoewel alkohol aanvanklik ’n kalmerende of verdowende uitwerking het, is dit in werklikheid ’n depressant en beskadig dit die senuweeselle. Oormatige alkoholgebruik verhoog boonop die las op die lewer, aangesien dit die lewer is wat alkohol – ’n gifstof vir die liggaam – moet afbreek.
Alkohol verskaf gekonsentreerde leë kilojoules, word vinnig gemetaboliseer en as vet gebêre, en dit is dus nie bevorderlik vir diegene wat graag wil verslank nie. Les altyd eers jou dors met ’n glas water sodat jy jou alkoholiese drankie stadig kan geniet.
Diabete moet daarvan bewus wees dat alkohol die vervaardiging van glukose (uit glikogeen) in die liggaam onderdruk. As jy dus op ’n leë maag alkohol inneem, kan dit tot hipoglukemie (lae bloedsuiker) en in uiterste gevalle tot ’n koma lei. Alkohol versterk ook die uitwerking van sekere orale diabetiese middels. Neem altyd ’n droë beskuitjie, vrugtesap, melk of ’n maaltyd saam met die alkoholiese drankie in. Weens die hoë suikerinhoud daarvan is dit wenslik om nie soetwyn, soet sjerrie, vermoet of likeur te drink nie. Wees ook versigtig met die koeldrank wat jy by jou alkoholiese drankie voeg.
Die aanbeveling is dat alkoholinname beperk word tot ’n maksimum van twee sopies per dag vir mans en een sopie per dag vir vroue. Onlangse navorsing dui daarop dat vroue weens die gevaar van borskanker nie elke dag alkohol behoort te drink nie.
’n Sopie word beskou as:
•25 ml spiritualieë soos whisky, brandewyn, rietspiritus en vodka
•60 ml droë sjerrie, vermoet of port
•120 ml droë rooi- of witwyn
•200 ml laekilojoule-bier
Spyskaart- en maaltydbeplanning
Nes alle ander mense word mense met diabetes se voedingsbehoeftes deur verskeie faktore beïnvloed, soos:
•Geslag – manlik of vroulik.
•Lewensfase – swanger of borsvoedende vroue en kinders wat nog groei, het meer voedingstowwe nodig.
•Ouderdom – bejaardes het kleiner voedingsbehoeftes as kinders.
•Vlak van aktiwiteit – aktiewe werkende mense, gereelde deelnemers aan sport en kinders wat baie speel, het groter voedingsbehoeftes as onaktiewe en passiewe mense.
•Verhouding van liggaamsgewig tot lengte – of die persoon ondergewig of oorgewig is en gewig wil aansit of wil verslank.
•Bloedglukose, medikasie – bloedglukosewaardes en medikasie soos insulien en diabetiese pille kan die verspreiding van maaltye gedurende die dag en die keuse van voedselsoorte bepaal.
•Finansiële omstandighede – goedkoper plaasvervangers vir sekere voedselsoorte moet dalk gekies word.
•Persoonlike omstandighede – ’n gesin, die grootte van die gesin of beperkte kook- en verkoelingsgeriewe kan maaltydbeplanning beïnvloed.
Uit die voorafgaande is dit duidelik dat dit feitlik onmoontlik is om in ’n boek van hierdie omvang maaltydplanne, spyskaarte en porsiegroottes te verskaf wat in alle omstandighede in almal se behoeftes sal voorsien. Selfs al gebruik jy hierdie kookboek is dit steeds belangrik om ’n geregistreerde dieetkundige te raadpleeg oor ’n geskikte maaltydplan en porsiegroottes vir jou en/of jou gesin. Met ’n goeie maaltydplan tot jou beskikking kan jy resepte uit die boek kies en maaltye (en die gevolge daarvan) ’n aangename ervaring maak.
Riglyne om jou maaltydplan en spyskaarte aan te pas
Lees hierdie gedeelte saam met die inligting oor gesonde eetgewoontes en die riglyne vir goeie voeding.
Om jou bloedsuiker doeltreffend te beheer beteken “gereelde maaltye” dat jy drie naastenby ewe groot maaltye – bestaande uit ’n verskeidenheid voedselsoorte – oor die dag versprei en soos nodig ’n versnapering tussen ontbyt en middagete, weer tussen middagete en aandete, en dan weer voor slaaptyd (waar van toepassing) inpas.
Dit kan soms nodig wees om ’n stewiger ontbyt te eet om jou deur ’n baie bedrywige oggend te help en later in die dag minder voedsel in te neem omdat jou vlak van aktiwiteit dan afneem en jou energiebehoeftes dus minder is. In so ’n geval sal die energiewaarde van jou ontbyt moontlik nader aan 40% tot 50% van jou totale daaglikse inname uitmaak.
Voldoende vloeistowwe moet ingeneem word in die vorm van water, rooibostee, groentee, gewone tee en minder dikwels koffie. Gebruik ’n beperkte hoeveelheid kunsmatig versoete koeldrank (nie meer as 500 ml per dag nie), en probeer altyd om jou dors eers met water te les. Vrugtesap moet verkieslik met water verdun word en ook in beperkte hoeveelhede ingeneem word omdat die koolhidrate van die sap vinnig geabsorbeer word en dus ’n vinnige styging in die bloedglukose tot gevolg kan hê. Vermy vrugtesap indien jou bloedglukose nie goed beheer word nie.
Maak vir kinders vrugte-ysies deur onversoete vrugtesap om die helfte met water te verdun (dan vries dit ook harder) en in geskikte lolliehouers te vries, of pak die 200 ml-kartonnetjies sap (soos Ceres) in die vrieskas en sny die boonste naat van die kartonnetjie met bevrore sap oop voor opdiening. Dit is interessant hoeveel langer ’n kind met so ’n ysie besig bly terwyl die sap andersins in ’n oogwenk weggesluk word!
Van die vinnigwerkende soorte insulien wat voor elke maaltyd ingespuit word, is binne minute in die bloedstroom beskikbaar, maar die halflewe daarvan (of die tydperk wat dit aktief is in die bloedstroom) is ook korter, wat beteken dat dit nie meer so doeltreffend is wanneer die tussenvoeding geniet word nie. In so ’n geval is dit onnodig om ’n versnapering tussen maaltye te eet. ’n Vloeistof soos ’n koppie tee of dieetkoeldrank word as voldoende beskou en dit dra by tot ’n laer energie-inname, wat voordelig is in die geval van gesonde verslanking. Mense wat hierdie soort insulien gebruik, is ook geneig om minder honger tussen maaltye te wees en vind ’n tussenvoeding onnodig.
Wanneer langwerkende insulien voor slaaptyd ingespuit word, is dit belangrik om ’n laataand-versnapering te geniet om lae bloedglukose in die nanag te voorkom. As jy gereeld soggens met hoë bloedglukose wakker word, is dit belangrik om jou bloedglukoselesing te neem in die nanag, dit wil sê drie tot vyf uur nadat jy die
