daaraan om my naam met ’n plank te slaan, ek kry genoeg oefening daarmee.
Ongesofistikeerd, dis wat ek is. Hopeloos. Ek kyk op die horlosie teen die muur. Twintig voor tien. Nog twintig minute voordat hierdie nimmereindigende dubbelperiode verby is en ek van die veertigtal ontslae kan raak. Twintig minute kan ’n ewigheid wees. En wanneer hulle by die deur uit is, wanneer hulle sleepvoet in die gang af steier na hul volgende klas, sal die volgende sarsie opdaag. Nog dertig, veertig jong lywe wat op my sal toesak, die arrogansie en vyandskap soos ’n wolk om hulle. Die C-klas, die veelbesproke C-klas met hul voorbok, Julius Malema, met of sonder sy flick knife. Gevaarliker en meer uitgeslape as die B-klas wat my reeds van alle waardigheid gestroop het.
Ag frok tog! Wat op aarde het my ooit besiel om ’n onderwyseres te word? Ouma Betta se skuld, alles haar skuld. “Dis ’n edele beroep,” het sy verkondig. “’n Ordentlike werk.” Edel en ordentlik was juis nie wat ek wou wees nie. Ek wou eerder gelukkig wees. Ek hét probeer keer, maar het nie juis ’n ander plan met my lewe gehad nie. En ek wou tog, op my manier, graag vir Ouma Betta plesier. Sodoende probeer om ’n deel van my skuld aan haar af te betaal, iets wat ek seker nie in my leeftyd sal regkry nie.
Ek sug innerlik. Daar moet sowaar ’n beter manier wees om ’n lewe te maak as om elke weekdag deur hierdie marteling te gaan.
Toe ek in die gang afstap terug slagpale toe, hoor ek die geraas van ver af. Dit klink soos ’n einde-van-die-seisoen-halfprys-uitverkoping by die Oriental Plaza. As meneer Botha nou in die omgewing moet wees en hierdie kakofonie hoor, sal ek beslis op die rooi tapyt moet verskyn. Ek ken die deuntjie goed genoeg. As ek nie die matrieks kan beheer nie, moet ek een van die onderwysers vra om my te help. ’n Man dwing nou eenmaal meer gesag af as ’n vrou. Dis die wet van die natuur, dis waarom mans se stemme dieper is as vroue s’n.
Karel stem natuurlik op sy kras manier heelhartig met hom saam. “Soms het die kinders ’n bietjie donderweer nodig om hulle tot orde te roep, nie ’n poep nie.”
My latente innerlike feminis, ás ek oor so iets beskik, kners haar tande elke keer dat sy dit hoor. Daarom probeer ek my stem dik maak die oomblik toe ek die deur oopstoot en by die klas ingestap kom. “Wat de dinges gaan hier aan?” skel ek, skril genoeg om ’n glas te laat bars.
Hulle koek in groepies saam, almal om ’n tablet of selfoon geskaar – duur speelgoed, beter as wat ek kan bekostig. Hulle is tegnologies gesproke ook heelwat kundiger as ek. Stuur heel moontlik vir mekaar video’s rond wat ’n ouderdomsbeperking behoort te hê. Ek waag dit eerder nie om te kyk nie.
“Nou is julle almal wakker, nou raas julle soos ’n spul laerskoolkinders.”
Dit werk gewoonlik, kry hulle aan die bedaar. Niemand wil met laerskoolkinders vergelyk word nie. Maar vandag verloor ek ver. Vir ’n onderwyseres met ’n verkeerdom top verloor ’n mens alle respek. Twee seuns in die middelry is aan die stoei met mekaar, ’n paar meisies gil en die chaos in die klas neem by die minuut toe.
En skielik … word alles te veel vir my. Dis asof daar ’n ballon in my kop bars, ’n ballon wat met helium gevul was, sommer ’n grote.
“Staak dit!” skree ek, heeltemal buite myself, hoewel in Algemeen Beskaafde Afrikaans en nie in woorde wat gesensor behoort te wees nie. “Hou dadelik op daarmee! Julle is ’n klomp barbare, onopgevoede barbare.” Ek stap nader, kry een van die seuns, Jaco Diedericks, aan die kraag beet en probeer hom van die ander knaap wegdwing. In die geskarrel wat losbreek, word ek eenkant toe gestamp sodat ek skuins teen die muur val.
Dis asof die duiwel een van sy hoofmanne oor honderd gestuur het om in my te klim, want dis asof ek net donkerte om my sien. Asof ek nie kan dink nie, nie wíl dink nie en net wil doen. Ek hoor die grom wat uit my keel kom. Soos dié van ’n dier. Diep en rou uit my keel. ’n Grom van woede, van suiwer witwarm woede. Veg of vlug, kom die gedagte by my op. Veg! skree dit in my. Soos ’n besetene. Met alles in my! Ek trek myself orent, my vuiste gebal, die adrenalien soos ’n stroom stormwater. Dis die oermens in my, besef ek vaagweg. Daardie gevaarelement waarvan ons op varsity geleer het, die instinktiewe, impulsiewe optrede wat jou in groot moeilikheid kan laat beland. Al hierdie gedagtes flits deur my kop, maar ek steur my nie daaraan nie.
Ek gee nie om wat hierna met my gebeur nie, ek gee eenvoudig nie om nie. Die vernedering om soos ’n stuk vullis eenkant toe gestamp te word, en dit deur twee rammetjie-uitnek kinders, brand soos ’n kool vuur in my. Die geveg tussen die twee duur nog voort, asof dit nie een van die twee kan skeel dat ek in die kruisvuur beland het nie. Ek dink dis wat my die meeste ontstel. Dat ek vir hulle so min menswaardigheid het dat ek bloot eenkant toe gestamp kan word. Ek verstaan vir die eerste keer dat ’n mens waarlik blind van woede kan wees. Hulle, en ook ek.
Ek storm vorentoe, slaggereed. Maar dan is hy skielik hier langs my. Rodney Olifant. Ek sien sy gesig naby myne asof deur ’n waas. Hy sê niks, kyk net na my met oë wat al te veel gesien het, oë wat weet hoe hierdie boosheid kan eindig. Hy skud sy kop. Moenie, sê daardie geringe gebaar. Moenie jouself verloor nie. Jy gaan die slegste daarvan afkom.
Ek haal ’n slag diep asem. “Loop uit my klas uit!” skree ek. “Gaan baklei buite. Julle kan mekaar vermoor vir al wat ek omgee, maar julle doen dit nie hier nie. Lóóp! Voertsek!”
My skreeustem slaan oor in ’n snik. Ek skrik en gaan sit op die stoel agter my lessenaar. My hart wil bo by my keel uit, my handpalms is natgesweet en die bloed klop in my kop. As ek nou … as ek nou hier opstaan, gaan ek iets onverantwoordeliks aanvang, besef ek met ’n helse skok.
Dan sien ek dit – Wouter de Lange met sy selfoon, Wouter-donnerse-de-Lange wat alles wat hier gebeur het op video vaslê. Alles. Alles! Ek gaan op YouTube wees, ek weet dit. En op die koerante se digitale blaaie. Onderwyseres stoei met leerders. Real-life drama op sy beste. Ons skole gaan ten gronde met leerkragte soos daardie, erken skoolhoof. “You’ll never work in this town again,” onthou ek Santie Doemprofetes se woorde.
Dit word kilkoud in my. Ek het geen beheer oor myself nie, ek is nie veel beter as die twee vegtende seuns nie. “Nee,” prewel ek. “Nee!” Ek slaan my hande oor my gesig en begin snik. Lelike, rou snikke. My skouers ruk onbeheers en ek hoor die onaardse geluide wat by my mond uitkom. Dis aaklig. Soos ’n movie waar die ster van die show kort daarna weggeneem word na ’n plek met baie bome en opgestopte mure. Ek probeer praat, maar ek kan nie.
Ek gryp na my handsak, begin alles wat ek in die hande kan kry daarin prop. Die digbundel waaruit ek voorgelees het, my rooi pen, die sellotape, die stapler, my dagboek, die staanhorlosietjie wat die tyd so ontsettend stadig laat verbygaan het en selfs die memo oor die revue.
Dis asof daar ’n volmaan-springgety-fratsbrander op my afkom, ’n golf van woede. Witwarm woede. Ek weet ek moet padgee voordat ek daardeur verswelg word. Voordat ek die diepsee ingetrek word om nooit weer grond onder my voete te voel nie. Vaagweg is ek bewus van die doodse stilte om my. Jy kan die spreekwoordelike speld hoor val. Ademlose stilte wat net deur my hortende snikke verbreek word. Dit is nie ’n slapende stilte nie, dit is ’n verbysterde stilte. Vergeet van die beplande revue, hier is ’n baie beter show wat ’n hele gehoor gevange hou.
En ek speel die hoofrol daarin, dis ’n eenvrouvertoning. Ek is die bleddie gek in die verhaal. Viva juffrou Bekker, die dramatiese diva!
Ek gooi my sak oor my skouer.
“Where you’re going, Ma’am?” wil Lindiwe weet, haar stemmetjie klein van spanning.
“Ons mag eintlik nie Engels praat in die Afrikaans-periode nie,” onderrig ek outomaties. Asof daardie reël ooit hier gehoorsaam is.
“We’re sorry, Ma’am,” hoor ek iemand
