skouers waarop sy dikwels as kleuter gery het; sy met haar fynbesnede gesig, slanke lyf en welige donkerbruin hare.
“Hier is ek, my darling,” hoor sy ouma Jeanne se stem uit die sitkamer roep.
Churchill, haar ouma se bejaarde en vet Engelse bulhond, verskyn met ’n onwillige blaf in die deur. Kwyl loop verby sy tong en woeste tande. Diana vryf eers die geplooide kop en word waarderend natgelek. Daarna gaan soengroet sy haar ouma, wat met ’n Agatha Christie-boek in ’n leunstoel sit, leesbril laag op haar neus.
“En toe? Hoe was jou dag?” vra haar ouma, en kyk bo-oor haar ronde brillense na haar kleindogter.
“Ek het ’n wonderlike ding oorgekom, Ouma. Een van die bibliotekaresses het in ’n ou kas ’n joernaal ontdek wat Sutherland hier in Suid-Afrika gehou het. Al sy ander joernale is mos in Edinburg.”
Haar ouma se oë word groot. “Ek kan dink dat jy opgewonde is. Kon jy dit lees?”
Diana sug, plof in ’n stoel neer en plaas haar skootrekenaar langs haar op die vloer.
“Net ’n bietjie daarvan. Daar is ongelukkig ’n probleem. Dis so oud dat dit vreeslik verweer is. Amper onleesbaar. Meneer Erdeman, die bib se restoureerder, moet dit eers heelmaak voordat ek dit kan bestudeer. Ek smag nou na kafeïen. Het Ouma lus vir koffie?”
“Nee dankie, my ding. Ek het pas tee gehad.”
Die heerlike geur van gebraaide hoender en uie laat Diana se mond water toe sy kombuis toe stap. Bettina Adams staan voor die oond met haar rug na die deur en sing luidkeels: “Soos ’n hert in dorre streke …”
Diana gaan staan langs haar en die woorde sterf skielik weg.
“Heit, hoe laat jy my nou skrik. Jy kan mos nie ’n oumens so bekruip nie.”
Diana lag. “Ek bekruip jou nie, Bettina. Dis oor jy so hard sing dat jy niks hoor nie.” Bettina het waarlik ’n tweede ma geword nadat Diana se eie ma verongeluk het.
“Wil jy koffie hê? Ek het vanoggend vars beskuit gebak.”
“Ja, ek smag na koffie, en beskuit sal lekker wees, dankie. Gaan jy aan met jou dinge, ek sal self vir my maak.”
Sy hou haar besig met die perkoleerder en die goue beskuite wat heerlik ruik.
“Die mense kom druiwe oes en ek hoor weer daai Marcus Thompson is agter onse plaas aan.”
Diana frons. “Ja, hy wil lankal ons grond hê, maar om Hoogeland te verkoop is nie vir my ’n opsie nie.”
Sy en haar ouma kan of wil nou wel nie boer sedert haar pa se dood nie, maar dis hoekom hulle ’n deel van die grond aan Marcus Thompson verhuur sodat hy druiwe kan kweek en sy werkers dit kan oes. Só bly hulle darem verseker van ’n inkomste terwyl die plaas steeds aan haar, as enigste erfgenaam, behoort.
Sy staan met haar koffie en doop die beskuit. Hap. Sluk. “Baie lekker, Bettina.”
Bettina glimlag en vee haar hande aan haar voorskoot af. Sweet blink op haar bolip. Sy bring ure in hierdie kombuis met sy Aga en ander stowe deur, altyd aan die bak en kook. Wat sal Diana en haar ouma tog sonder Bettina Adams as kok en huishoudster, skoonmaker en bakker doen? Om nie eens te praat van haar man Willem wat die tuin en gronde so mooi versorg nie.
“Hoe gaan dit met Shaun en Denzil by die skool?” vra sy uit oor Bettina en Willem se seuns. Diana en haar ouma het ooreengekom dat hulle altyd sal seker maak die seuns se skoolfonds by Paul Roos Gimnasium is betaal, al gaan dit hoe swaar.
“Shaun werk hard. Hy weet matriek is nie speletjies nie. Hy doen baie goed in Afrikaans, dis net die wiskunde wat bietjie sukkel.”
“Wil hy nog volgende jaar onderwys gaan studeer?”
Bettina tel ’n aartappel uit ’n bak met water op en begin tydsaam skil. “Ja, hy sê dis sy droom om eendag by Paul Roos skool te hou, sodat hy ander kinders soos hy kan aanmoedig.”
“Dis mooi!” Diana is trots op die seun, maar bekommernis roer in haar. Hulle het ook belowe om Shaun se studies te help betaal. Universiteite is duur. Sy sal by Stellenbosch se afdeling vir beurse en lenings vir hom iets moet probeer reël. Elke bietjie sal help.
Bettina beduie met die messie. “Ja, ek sê mos nog altyd vir die seuns: Daar’s ’n toekoms vir jou as jy net wil leer.”
Diana knik. “En hoe gaan dit met Denzil?”
Bettina klik haar tong. “Hy moet meer werk en minder met die vriende rondhang. Denzil moet nou ernstig word oor sy skoolwerk. Daar’s net twee jaar voor hy ook in matriek is. Maar dit gaan darem nie te sleg nie.”
Lang krulle aartappelskil val onder Bettina se messie weg. “Hoe was jou dag, my duifie?”
“Opwindend, dankie.” Sy vertel haar van die vonds in die biblioteek.
“Haai, nou moet julle alles eers aanmekaarplak voor julle die geheimenisse kan lees?” Haar donker wenkbroue skiet boontoe.
“Ongelukkig, ja. Maar soos hulle sê: Voor in die wapad het nou ’n lig begin brand.”
Tog kan Diana haarself nie keer om te wonder wat die biograaf van Oxford beplan nie. Hy is soos ’n vae bedreiging in die agtergrond. Soos ’n spinnekop wat besig is om sy web te spin en hierheen wil kom om vlieë te vang.
2
Diana loop af na die restoureerder se laboratorium in die hart van die universiteitsbiblioteek. Hy is ’n benerige man met opgerolde hempsmoue en ’n grys broek wat te kort is vir sy lang bene en sy witgekousde enkels bo stomp swart skoene ontbloot. Hy staan gebukkend oor ’n tafel waarop velle vergeelde papier die tafelblad bedek, maar kyk oor sy skouer toe sy inkom.
“Goeiemôre, meneer Erdeman. Ek is Diana Malan van die Departement Engels, wat my proefskrif oor Sutherland doen …”
“Gegroet, doktoranda Malan,” sê hy, sy Nederlandse aksent onmiskenbaar. Hy kom orent en kyk fronsend na haar bo-oor sy ronde brilletjie wat hom soos ’n uil laat lyk. “Mejuffrou Theron het Sutherland se joernaal vir my gebring. Gedorie, dit is een afgryslike gemors, maar moenie hoop verloor nie. Kom sit by die tafel en kyk of u kan lees wat ek reeds gerestoureer het.”
Sy trek ’n stoel nader en hy stoot twee gelamineerde bladsye na haar toe. Daarop sien sy aantekeninge in ’n netjiese klein handskrif in verbruinde ink.
“Kan u iets uitmaak?” Erdeman kyk nuuskierig oor haar skouer.
Gefassineer staar sy na die skrif. “Ja. Dié stuk verwys na Sutherland se roman oor die Anglo-Boereoorlog. Dit was ’n baie vroeë skryfpoging voordat hy hom op digkuns toegespits het en min mense weet daarvan.”
“Wat skryf hy van die oorlog?”
“Die held, majoor Edwin Gordon, is ‘stellenbosched’. Dit beteken hy is oneervol gestuur om die bevelvoerder van die Kakies se Remount Camp te word. Ek het daardie roman meer as een keer gelees. Die titel is Harrowed Heart.”
Sy kan die Hollander naby haar ruik. Daar is iets muwwerigs omtrent hom, soos die reuk van die ou boeke en papiere waarmee hy werk. Gelukkig
