Specjalnych. Z tego punktu widzenia ataku tak naprawdę dokonali miejscowi” – Purdie, Politics in the Streets, dz. cyt., s. 215.
128
Price, Gerry Kelly, dz. cyt.
129
Tamże; Lest We Forget, dz. cyt.
130
W znakomitym artykule na podstawie wywiadu z Helen Susan McKay pisze, że zdjęcie pochodzi z 1965 roku – Susan McKay, Diary, „London Review of Books”, 19 grudnia 2013.
131
Michael, Susan i Archie McConville’owie opowiadali mi w wywiadach o agrafce. Helen powiedziała Susan McKay, że żadnej agrafki nie pamięta. Tego rodzaju rozbieżności są typowe dla McConville’ów, którzy mają różne, często sprzeczne wspomnienia na temat swojego traumatycznego dzieciństwa.
132
Wizyta autora przy Avionel Road.
133
McKay, Diary, dz. cyt.
134
Séamus McKendry, Disappeared. The Search for Jean McConville, Dublin: Blackwater Press, 2000, s. 9.
135
Many Killed in Mass Air Attack on Belfast, „Irish Independent”, 17 kwietnia 1941; Ian S. Wood, Britain, Ireland and the Second World War, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2010, s. 174, 175.
136
McKay, Diary, dz. cyt.
137
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 9.
138
Tamże; McKay, Diary, dz. cyt.
139
Edward Moxon-Browne, National Identity in Northern Ireland, [w:] Peter Stringer, Gillian Robinson, Social Attitudes in Northern Ireland. The First Report, Belfast: Blackstaff Press, 1991.
140
Cormac Ó Gráda, Brendan M. Walsh, Intermarriage in a Divided Society. Ireland a Century Ago, „Explorations in Economic History” 2015, vol. 56.
141
McKay, Diary, dz. cyt.
142
Dzieci Jean McConville podają rozbieżne relacje. Seamus McKendry, mąż Helen, pisze w książce, że babcia Murray (czyli matka Jean) nie miała nic przeciwko małżeństwu. Jest też faktem, że Arthur i dzieci wprowadzili się później do jej domu w zachodnim Belfaście. Jednak po zniknięciu Jean McConville część rodzeństwa twierdziła, że Murray de facto wyrzekła się córki (a więc i wnuków), bo Jean poślubiła katolika. Możliwe, że na tego rodzaju transgresję łatwiej było przymknąć oko w latach pięćdziesiątych niż sześćdziesiątych. Na temat Mary McConville i pobicia – zob. McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 10. Michael McConville mówił mi: „Rodzina matki nie chciała mieć z nami nic wspólnego, bo matka poślubiła katolika”. Podobna teza pojawia się w dokumentach prawnych, złożonych w imieniu Jamesa McConville’a: „Rodzina ich matki się jej wyrzekła” – Application to the Attorney General in Relation to the Death of Jean McConville, filed by Joe Mulholland & Co., Solicitors, on behalf of James McConville, 23 maja 2013.
143
McKay, Diary, dz. cyt.; McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 9.
144
McKay, Diary, dz. cyt.
145
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 10.
146
McKay, Diary, dz. cyt.
147
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 10.
148
Ed Moloney, Andy Pollak, Paisley, Dublin: Poolbeg Press, 1986, s. 89.
149
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 10; McKay, Diary, dz. cyt.
150
Richard English, Armed Struggle. The History of theIRA, New York: Oxford University Press, 2003, s. 102; Russell Stetler, The Battle of Bogside. The Politics of Violence in Northern Ireland, London: Sheed and Ward, 1970.
151
Max Hastings, Barricades in Belfast. The Fight for Civil Rights in Northern Ireland, London: Taplinger, 1970, s. 142, 143.
152
Archiwalne nagrania filmowe.
153
Hastings, Barricades in Belfast, dz. cyt., s. 143.
154
The Burning of Bombay Street, BBC One Northern Ireland, 2011.
155
Seamus Brady, Eye-Witness Account of Events in Belfast, 22 sierpnia 1969, National Archives of Ireland; The Burning of Bombay Street, dz. cyt.
156
Tommy McKearney, The ProvisionalIRA. From Insurrection to Parliament, London: Pluto Press, 2011, s. 47.
157
„The Irish Time”, „The Guardian” i inne media podają tę samą liczbę. Jej źródłem jest zapewne Tim Pat Coogan. Uważa się, że między lipcem a wrześniem 1969 roku 1820 rodzin musiało opuścić domy, w tym 315 rodzin protestanckich i 1505 rodzin katolickich – zob.: Day the Troops Marched in to Nationalist Welcome, „Irish Times”, 14 sierpnia 1999; Tim Pat Coogan, The Troubles, New York: Palgrave, 2002, s. 91.
158
Spis ludności, 1971.
159
Paul Doherty, Michael A. Poole, Ethnic Residential Segregation in Belfast, Northern Ireland, 1971–1991, „Geographical Review” 1997, vol. 87, No. 4.
160
McKay, Diary, dz. cyt.
161
Seamus Brady, Eye-Witness Account…, dz. cyt.
162
Tamże.
163
Army Under Crossfire, „Telegraph”, 16 lipca 1972; Thousands of Northern Refugees Streamed over the Border in the 1970s – Some Were Called “Ungrateful”, „The Journal.ie”, 27 grudnia 2014.
164
Michael McConville, wywiad udzielony autorowi.
165
McKay, Diary, dz. cyt.; McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 10.
166
The Burning of Bombay Street, dz. cyt.
167
Hastings, Barricades in Belfast, dz. cyt., s. 146, 147.
168
Ciarán Carson, Belfast Confetti, Winston-Salem: Wake Forest University Press, 1989.
169
Zachowały się archiwalne nagrania filmowe przedstawiające kobiety idące do sklepu przy Omar Street podczas przerwy w strzelaninie w sobotę 4 lipca 1970 roku.
170
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 10; McKay, Diary, dz. cyt.
171
Michael McConville, wywiad udzielony autorowi; raport pomocy społecznej na temat dzieci Jean McConville, 13 grudnia 1972.
172
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 11; McKay, Diary, dz. cyt.
173
Flight. A Report on Population Movement in Belfast During August, 1971, Northern Ireland
Specjalnych. Z tego punktu widzenia ataku tak naprawdę dokonali miejscowi” – Purdie, 