W tym samym okresie podobne opowieści krążyły w Wietnamie – zob. Tim O’Brien, The Things They Carried, New York: Houghton Mifflin, 1990, rozdz. 9.
296
Dolours Price Won Rapid Promotion…, dz. cyt.
297
Eamonn McCann, wywiad udzielony autorowi.
298
Anthony McIntyre, wywiad udzielony autorowi.
299
P-TKT.
300
Napad był w tamtym czasie głośno relacjonowany przez prasę, nie znano jednak tożsamości sprawczyń – Spate of Robberies throughout North, „Irish Times”, 27 czerwca 1972; “Nuns” Hold Up Belfast Bank, „United Press International”, 27 czerwca 1972; IRACeasefire Preceded by More Killing, „Guardian”, 27 czerwca 1972; Cease-Fire Off to Uneasy Start in Northern Ireland, „Associated Press”, 27 czerwca 1972.
301
Ja, Dolours, dz. cyt.
302
A.I.B. Branch Robbed Again by Women, „Irish Times”, 18 lipca 1972.
303
P-EM.
304
Hospital Gang GrabIRAChief, „Telegraph”, 30 grudnia 1972; Two Sisters from Belfast Republican Family…, dz. cyt.; IRALeader Is Caught Year after Escape, „Times” (londyński), 2 lutego 1974. Udział Dolours Price w akcji został potwierdzony w P-EM.
305
P-EM; DisappearedIRAVictim and Provo “Love Triangle”, „Irish Independent”, 12 lipca 2014.
306
Informacje na podstawie wywiadu udzielonego autorowi przez osobę z rodziny Lynskeya, która poprosiła o zachowanie anonimowości; Behind the Story. Allison Morris on How She Broke the Story of Joe Lynskey’sIRAExecution, „Irish News”, 25 czerwca 2015.
307
Wywiad udzielony autorowi przez osobę z rodziny Lynskeya.
308
Joe Clarke, wywiad udzielony autorowi.
309
Searching for the Mysterious “Mad Monk” Who Fought for – and Was Killed by – theIRA, „Washington Post”, 30 czerwca 2015.
310
Ja, Dolours, dz. cyt.
311
Gerry Adams, Before the Dawn. An Autobiography, Dingle: Brandon, 2001, s. 62–64.
312
Stryjem tym był Paddie Adams. Uinseann MacEoin Ó Rathaille, TheIRAin the Twilight Years: 1923–1948, Dublin: Argenta, 1997, s. 453.
313
Adams, Before the Dawn, dz. cyt., s. 88, 89.
314
Adams utrzymuje, że nigdy nie był członkiem IRA, ale wszystkie dowody temu przeczą. Wśród badaczy panuje konsensus, że wstąpił do IRA jeszcze jako nastolatek – zob.: English, Armed Struggle, dz. cyt., s. 110; Ed Moloney, A Secret History of theIRA, New York: Norton, 2002, s. 46; David Beresford, Ten Men Dead. The Story of the 1981 Irish Hunger Strike, New York: Atlantic Monthly Press, 1987, s. 23; Malachi O’Doherty, Gerry Adams.An Unauthorised Life, London: Faber, 2017, s. 24. Już w 1972 roku prasa przedstawiała Adamsa jako przywódcę IRA w Belfaście. W grudniu tamtego roku – a więc wtedy, kiedy zniknęła Jean McConville – londyński „Times” pisał: „Gerry Adams, dwudziestopięcioletni były barman, obecnie dowodzący Provos [w Belfaście], chce odgrywać większą rolę w polityce i w Sinn Féin, wie jednak, że nie może sobie na to pozwolić, bo natychmiast zostałby aresztowany” – The High Stakes of Mr. Whitelaw’s Luck, „Times” (londyński), 1 grudnia 1972. W 2010 roku WikiLeaks opublikowało tajną depeszę dyplomatyczną z 2005 roku, w której ówczesny amerykański ambasador w Dublinie pisał, że rząd Irlandii dysponuje „niezbitymi dowodami, że Gerry Adams i Martin McGuinness są dowódcami wojskowymi IRA”. Peace Process.GOIShaken by SecondIRAStatement, depesza dyplomatyczna Stanów Zjednoczonych, 4 lutego 2005.
315
P-EM.
316
Tamże.
317
Tamże.
318
Republicanism is Part of OurDNA, SaysIRABomber Dolours Price, „Telegraph”, 23 września 2012.
319
Hunger Strikers Seek Only to Serve Sentences in North, „Irish Times”, 21 stycznia 1974.
320
Lest We Forget, dz. cyt.
321
Tamże.
322
Bloody Sunday in Derry, „New York Times”, 1 lutego 1972; “Bloody Sunday”, Derry 30 January 1972 – Names of the Dead and Injured, The Conflict Archive on the Internet (CAIN).
323
Pierwsze śledztwo, przeprowadzone pod kierunkiem Johna Widgery’ego, zakończyło się już po jedenastu tygodniach. Brytyjscy żołnierze zostali w dużej mierze oczyszczeni z zarzutów. Uwierzono im, że „znaleźli się pod ostrzałem i że strzelali tylko do osób uzbrojonych i rzucających bombami” – Lord Widgery, Report of the Tribunal Appointed to Inquire into the Events on Sunday, 30 January 1972, kwiecień 1972. Ustalenia te spotkały się z powszechnym potępieniem, ale następne dochodzenie przeprowadzono dopiero w 1998 roku, pod kierunkiem Marka Saville’a. Ostateczny raport ukazał się w 2010 roku. Stwierdzano: „Mimo zeznań żołnierzy […] żaden z nich nie otworzył ognia w odpowiedzi na atak” – Independent Report of the Bloody Sunday Inquiry, 15 czerwca 2010.
324
P-TKT.
325
Nation Mourns Derry’s Dead, „Irish Times”, 1 lutego 1972.
326
British Take Direct Rule in N. Ireland. Heath Suspends Ulster Self-Rule, Names Aide to Run Province, „Washington Post”, 25 marca 1972.
327
Fulvio Grimaldi, Misteriosa “pasionaria” irlandese illustra l’attività rivoluzionaria dell’IRA, „Corriere della Sera”, 24 marca 1972.
328
Evidence Given on Handwriting, „Irish Times”, 26 października 1973; Violence “Not Included inIRAPrinciples”, „Guardian”, 26 października 1973.
329
Condannata all’ergastolo, „L’Europeo”, 29 listopada 1973.
330
Espulsi dall’Italia, i 2 irlandesi dell’IRA, „Corriere Milano”, 24 marca 1972.
331
Séamus McKendry, Disappeared. The Search for Jean McConville, Dublin: Blackwater Press, 2000, s. 14.
332
Michael McConville, wywiad udzielony autorowi; McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 13; Snatched Mother Missing a Month, „Belfast Telegraph”, 16 stycznia 1973.