Jeffrey Sluka, Living on Their Nerves. Nervous Debility in Northern Ireland, „Healthcare for Women International” 1998, vol. 10; R. M. Fraser, The Cost of Commotion. An Analysis of the Psychiatric Sequelae of the 1969 Belfast Riots, „British Journal of Psychiatry” 1971, vol. 118; Mental Illness in the Belfast Trouble Areas, „Irish Times”, 3 września 1971.
337
Mental Illness…, dz. cyt.
338
McKay, Diary, dz. cyt.
339
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 13.
340
Jean McConville’s Daughter. “If I Give Up Fighting, They’ve Won”, „Observer”, 6 lipca 2014.
341
David McKittrick i in., Lost Lives. The Stories of the Men, Women, and Children Who Died As a Result of the Northern Ireland Troubles, Edinburgh: Mainstream, 2004, s. 1494, tabela 1; NI-SEC-4, Deaths (Number) Due to the Security Situation in Northern Ireland (Only) 1969–2002, The Conflict Archive on the Internet (CAIN).
342
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 13; The Disappeared of Northern Ireland’s Troubles, Belfast: Wave Trauma Centre, 2012, s. 16.
343
Michael McConville, wywiad udzielony autorowi.
344
Helen McKendry. Some People Ignored Us… Others Didn’t Give a Damn, „Belfast Telegraph”, 13 kwietnia 2015.
345
Michael McConville, wywiad udzielony autorowi; McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 14.
346
Michael McConville, wywiad udzielony autorowi; McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 14; Helen McKendry, dz. cyt.
347
Helen McKendry, dz. cyt.; McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 14.
348
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 14; Sons Recall 30 Years of Painful Memories, „Irish News”, 24 października 2003.
349
Heather Hamill, The Hoods. Crime and Punishment in Belfast, Princeton: Princeton University Press, 2011, s. 76, 77.
350
Simon Winchester, In Holy Terror, London: Faber, 1975, s. 110; 3IRAMen Jailed for Tarring Incident, „Hartford Courant”, 13 maja 1972.
351
Ulster Women Tar 2 Girls for Dating British Soldiers, „New York Times”, 11 listopada 1971; Ulster Girl Who Was Tarred Secretly Weds British Soldier, „Boston Globe”, 16 listopada 1971; Irish Girl Who Was Tarred Weds Her British Soldier, „New York Times”, 16 listopada 1971.
352
Officers ofIRAGroup Give Account of Fights, „Irish Times”, 18 marca 1971.
353
Belfast Confetti, „The New Yorker”, 25 kwietnia 1994.
354
Michael McConville, wywiad udzielony autorowi.
355
Sons Recall 30 Years…, dz. cyt.
356
Archie McConville, Michael McConville, wywiady udzielone autorowi.
357
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 13, 14.
358
Tamże, s. 15.
359
Sons Recall 30 Years…, dz. cyt.
360
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 15.
361
Tamże, s. 15; Michael McConville, wywiad udzielony autorowi.
362
Shops Suffer in Bomb Attacks, „Belfast Telegraph”, 20 grudnia 1972.
363
Sons Recall 30 Years…, dz. cyt.
364
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 15. Istnieją pewne rozbieżności w kwestii tego, kiedy wydarzył się cały incydent. Dzieci McConville utrzymują jednak, że był to dzień przed uprowadzeniem ich matki. Mówiły tak już zaraz po jej zniknięciu. 16 stycznia 1973 roku „Belfast Telegraph” opublikował na pierwszej stronie artykuł, w którym Helen opisywała incydent po grze w bingo i dodawała: „Następnego wieczoru naszą matkę zabrano” – Snatched Mother…, dz. cyt.
365
McKay, Diary, dz. cyt.; Snatched Mother…, dz. cyt. W artykule z „Belfast Telegraph” Helen mówiła: „Matce ukradziono portmonetkę, torebkę, buty i płaszcz. Brutalnie ją pobito. Żołnierze z Albert Street Mill spotkali ją, kiedy szła ulicą”.
366
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 16. Późniejszy raport Nuali O’Loan, policyjnej rzeczniczki praw obywatela, poświadczył następujące fakty: „Z dokumentów policji wynika, że 30 listopada 1972 roku o 2.00 w nocy otrzymano raport z jednostki wojskowej, w którym napisano, że 29 listopada 1972 roku o godzinie 23.00 na ulicy znaleziono wałęsającą się kobietę. Kobieta powiedziała żołnierzom, że została pobita i że polecono jej, by przestała przekazywać informacje brytyjskiej armii. Była w szoku. Według jednostki wojskowej nazywała się Mary McConville i mieszkała przy St. Jude’s Walk. Mary McConville to teściowa Jean McConville. Uważa się, że kobietą, którą spotkali żołnierze, była Jean McConville. Być może wypytywała o teściową” – to ostatnie tłumaczyłoby pomyłkę żołnierzy. Istnieje tu jednak ewidentna rozbieżność, jeśli chodzi o daty poszczególnych wydarzeń. Z raportu wynika, że do incydentu po grze w bingo doszło 29 listopada. Dzieci Jean twierdziły natomiast, że matkę uprowadzono 7 grudnia – a zarazem że wydarzyło się to już następnego dnia po pobiciu. Rozbieżność ta zostanie omówiona w jednym z późniejszych rozdziałów książki.
367
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 17.
368
Wypowiedź Agnes McConville w filmie The Disappeared, reż. Alison Millar, BBC Northern Ireland, 2013.
369
McKay, Diary, dz. cyt.
370
Michael McConville, Archie McConville, Susan McConville, wywiady udzielone autorowi.
371
Michael McConville, wywiad udzielony autorowi; Sons Recall 30 Years…, dz. cyt.
372
McKendry, Disappeared, dz. cyt., s. 18.
373
Tamże, s. 18.
374
H-BC.
375
British Troops May Have Exchanged Fire, „Irish Times”, 4 września 1972.
376
Informacja o kolorze auta na podstawie: British Troops…, dz. cyt.
377
H-BC.
378
W wywiadzie udzielonym Boston College Hughes mówił, że urodził się w czerwcu 1948 roku. Nie pamiętał, kiedy dokładnie wydarzył się opisywany tu incydent, wszystko jednak wskazuje, że było to 2 września 1972 roku – zob.: Ed Moloney, Bob Mitchell, British “War Diary”
Eileen War, London: Pluto Press, 1984, s. 35.
