нонларни ҳам олиб тушиб қўярди. Забаржад бурчакда осилиб турган қопчиққа қаради. Кўзига ёш қуйилиб келди. Шу пайт ташқаридан қий-чув овозлар эшитилди. Ҳойнаҳой болалари, қариндошуруғлар йиғилишган. Энди Забаржад азадор: у секин соч ўрамларини еча бошлади. Мугатлар одатига кўра бегининг қирқи ўтгунича сочини ёйиб юриши лозим. Қирқи ўтиб, қабр тепасига боришганида яқин қариндош аёллардан бири сочини ўради. У ким бўларкин? Қабрга «гандум» – ундирилган буғдойни ким олиб келаркин? Ахир, яшил буғдой майсаси марҳум руҳига тасбеҳ ўгириб туриши керакку.
Забаржаднинг юраги қалқиб кетди. У ҳозир бегининг ёнида бўлиши шарт! Уни сўнгги манзилига кузатиши, фарёд қилиши керак эмасми? Болаларининг олдида оталарининг фазилатларини айтиб йиғлаши лозим. Лекин ҳозир, бунинг иложи йўқ!
Кўз олдига Эшқул билан Ризони қиёфаси келди. Бу икки босқинчи, қотилнинг совуқ башараларини сира-сира унутолмайди. Уларни жазоси олдинда. Ҳозир болаларининг юрагига таскин бериши керак.
У кўзини юмди. Қоронғиликдан бир сонияда соҳир ёруғликка ўтди. Бу ҳолатда танаси ертўлада қолиб, фикран истаган ҳудудига бора оларди. Забаржад беги ётган хонага кирди. Чолнинг бош томонида катта ўғли Садир ўтирибди. Кўзлари қизариб кетибди, боши эгик. Эрка қизи Малоҳат сочларини ёйиб йиғламоқда.
– Апам, апам қани?! – дея йиғи аралаш оҳ урарди у.
Кенжа ўғли Наврўз отасининг оёқларини қучоқлаб олганича надомат чекаётир:
– Нега ман шу тунда уйда бўлмадим? Меҳмонга кетгандим, ата, бормай адо бўлай, атажон! Апам қаерда, апамни топиб беринг, атажон, атажоним!
Забаржад кенжатойининг зорланишларига чидаб туролмади. Йирик-йирик тим қора кўзлари, қуюқ мўйлаби отасининг ёшлигига қуйиб қўйгандек ўхшайди. Забаржад фикран унинг қўлини ушлади.
Наврўзнинг қўли қизиди. У қўлини бошига қўйиб жим бўлиб қолди.
– Ака, апам тирик, – деди. – Апам тирик!
Садир бошини кўтариб укасига қаради. Сочлари ёйилган Малоҳат йиғидан тўхтади.
– Қаёқдан билдинг?! – Малоҳат укасини елкасидан қучоқлаб олди.
– Менга хабар келди, – ёш боладек кўзини пирпиратди Наврўз.
– Қандай хабар, ико3?
– Билмайман, биби4, билмайман. Мани апам хаёлимга кириб ана шундай овутардилар. Бари рост чиқарди. Ҳозир ҳам шундай бўлди. Апам тирик! Язнамга5 айтинг, қидирсунлар?!
Шу пайт ҳовлига беш-олтита милиция ходимлари кириб келишди. Улар билан оқ халат кийган икки нафар «тез ёрдам» шифокори ҳам бор. «Энди бегимга ҳеч ким ёрдам беролмайди», дея ўйлади Забаржад. Бўйнидаги маржони қизий бошлади. У қайтиши кераклигини тушунди. Ҳамма воқеаларни кўриб-била оладиган ёруғликдан қоронғилик қаърига шўнғиди. Кўзини очганида ертўладаги сўрида ўтирарди. Кетмон билан қаттиқ тупроқни текис ўйиб ишланган зинада қопқоқ тирқишидан тушаётган қуёш нури ўйнарди.
Забаржад танасида қаттиқ чарчоқ ҳис қилди. Сўрига ётиб дам
Ико – ука.
Биби – опа.
Язна – почча.
