style="font-size:15px;"> – То-тоҕо?
– Атаххын эмтиэхпит. Уһул.
Нарыйа буотатын устуохтааҕар буолуох, көннөрү төҥкөйөр да кыаҕа суоҕа. «Эмээхсин билигин кыыһырара буолуо», – дии санаабыта Айаал. Кини дьааһылаҕа, дьыссаакка сылдьар эрдэҕиттэн Балбаара маннык этэ. Наар кырдьаҕас, наар кыыһырбыт курдук өс саҕа. Кими да кытта кыыһырсан, этиһэн, айдааран турбутун Кытыл олохтоохторо көрбүттэрэ-истибиттэрэ суоҕа буолуо. Ол эрээри дьон үксэ, оннооҕор салайааччылар толлор этилэр. Оҕолор тустарынан этэ да барыллыбат. Эмээхсини «отоһут», «аптаах эмээхсин» дииллэрэ. Билигин кыыһырыа да, дьиэтиттэн үүрэн таһаарыа. Айаал Нарыйа буотатын сэрэнэ-сэрэнэ устубутунан барбыта.
– Оһох үрдүттэн сылаас уута аҕал, – Балбаара туой көһүйэ курдук иһити уолга ууммута.
Онтон холорук арахсыбакка, дьиэни тула ньирилии, сири-буору ытыйа сылдьыбыта.
– Оҕолор туох буруйдаахтарын баран, – эмээхсин ботугураан ылбыта. Сытыы баҕайы сыттаах хаппыт оту оҕуруо киэргэллээх тирии хаппар иһиттэн кытаахтаан таһааран, уол аҕалан ууммут сылаас уулаах иһитигэр бырахпыта.
– Оһоҕу эбэн биэр, – Балбаара эмээхсин эдэр киһини соруйбута. Айаал оһоҕу эбэ сырыттаҕына, Нарыйа айаккалыыр саҥата иһиллибитэ. Кыыһын туох эрэ алдьархайтан быыһаан ылыах курдук ойон тиийбитэ – эмээхсин кыыс эчэйбит атаҕын биинтэлии олороро.
Балбаара уолу кынчарыйан кэбиспитэ. Онтон мүчүк гынаат:
– Айабын. Сиэн кэбиһиэ дии санаатыҥ дуо? – диэбитэ уонна кыбыстан умса туттубут уолу дьикти баҕайытык көрөн ылаат, өрө тыыммыта.
«Хаһааҥҥы эмэ үйэтээҕи өс-саас, кырыыс хаалбат да буолар эбит. Бу очурдаах-чочурдаах уустук олох суолугар сабыс-саҥа үктэнэн эрэр оҕолор өбүгэлэрин алҕастарын туһуттан тоҕо сору-муҥу көрсүөхтээхтэрий? Тоҕо харахтарын уутун тоҕуохтаахтарый?» – Балбаара эмээхсин сабыылаах түннүк диэки көрөн олорбута. Ити кэмҥэ дьиэ хаҥас муннуга титирэстии түспүтэ, бүтэҥи тыас «лүҥ» гыммыта. Нарыйа: «Мама!» – диэбитинэн Айаалы илиититтэн харбаан ылбыта. Эмээхсин ойон турбута:
– Оргууй! Эн үлтү тэпсэн барар дьиэҥ буолбатах! Эйигиттэн тутум үрдүк, харыс өндөс дьоммут биһиги! – саҥата-иҥэтэ чахчы кытааппыт, бэл диэтэр, титирэстииргэ дылы этэ. Онтон оһоҕор тиийэн, уотугар иккистээн ас кээспитэ уонна илии илиилэриттэн ылсан турар уоллаах кыыска туһаайан эппитэ:
– Тоҕойдоруом, куттанымаҥ. Аны кэлэн куттанаргыт сатаммат. Ити күтүр эккириир-эккириир даҕаны, кинини да саба баттыыр күүстэр сотору баар буолуохтара. Хайаан суох буолуохтарай? Орто дойду оҥоһуута да оннук буоллаҕа эбээт. Эһиги куттанымаҥ. Чэ, күтүр өстөөх эккирээн да көрөөхтөөтүн. Хата, мин эһиэхэ кэпсиим. Ээ, ол Даайа да билбитэ, кэпсээбитэ диэхтээн. Соторутааҕыта аҕай бэйэтэ атах сыгынньах сүүрэн тыбыгырайа сылдьар кыысчаан этэ буоллаҕа дии.
Бэрт былыр бадахтаах, биһиги өбүгэлэрбит бу дойдуну саҥа булан, дьиэ-уот туттан эрэр кэмнэригэр эбитэ үһү. Кырдал сиргэ кылыйа оонньуур, аар тайҕаҕа суон тииттэрдиин тустан көрөр күүһүн-уоҕун ортотугар сылдьар,
