уруккуну-хойуккуну сэһэргэһэ-сэһэргэһэ бэркэ да сынньанныбыт этэ.
Өссө да олоруох дьону сирдьиппит тиэтэттэ. Күбээдики диэн алаас тыатын тэбистибит. Онно Намыйаан биир куобаҕы ытан ылла. Кулаада сиһин сыыйдыбыт. Ол хааман истэхпитинэ, арай эмиэ Аркаас ыҥыртыыр саҥата иһилиннэ. Чугаһаан иһэн көрдөхпүнэ, маҥан туох эрэ көһүннэ. Отон уктаах ырааһыйа баарыгар маҥан да маҥан Хаар Эбэ бэйэтинэн олорор эбит. Эмиэ мустан, көрбөтөхпүтүн көрөн, сөҕүү-махтайыы бөҕө буоллубут.
– Хайа, манна эмиэ Хаар Эбэбит баар эбит дуу? – Аркаас сөрү диэн сөхтө.
– Мин Элгээйи мусуойугар кини чуучалатын көрбүтүм. «Кыһыл кинигэҕэ» киирбит көтөр. Хоту баар дииллэр, – диэн ботугураатым.
Көтөрбүт биһиэхэ төрүт да кыһаллыбат курдук туттар. Төгүрүк, киэҥ, ап-араҕас харахтарынан чыпчылыйан да көрбөккө чоҕулуччу көрө-истэ олорор.
– Көрүҥ эрэ, тугу эрэ баттаан олорор буолбат дуо? Өссө чугаһаан көрүөҕүҥ эрэ, – диэн Аркаас иннин диэки сыҕарыйда. Биһиги эмиэ сэрэнэн хаампыта буоллубут. Онно дьэ, төһө да тыҥырахтаах көтөрүн иһин, син саалаах дьонтон чаҕыйда быһыылаах, булдун хаалларан бэрт чэпчэкитик көтөн таҕыста. Саха сирин сэдэх көтөрө төрүүр-ууһуур туундаратын хаалларан хайдах бу дойдуну булла? Тугу туппут эбит диэн баран көрбүппүт, сып-сылаас куобах эбит. Оо, онно фотоаппарааппын аҕалбатахпыттан хомойдум да этэ.
Салгыы сиһи хааман өссө биир куобаҕы өлөрдүбүт. Уваров үүтээнэ манан буолуохтаах диэн сирдьиппит куобаҕын үрүсээгэр уктаат, ыйбыт сирин диэки түһэ турда. Биһиги, кус оҕолорун курдук, батыһан бара турдубут. Киэһэ боруҥуйуута оруобуна Нимиидэҕэ Иннокентий Алексеевич өтөҕөр тахсан кэллибит. Лэгэнтэй оҕонньор үүтээнигэр баар эбит. Мантан Ытык Күөл икки көс ыраах. Онон оҕонньорго хонор буоллубут, былааммыт да оннук этэ. Кырдьаҕаһы кытта ыаһахтаһан, киэһэни билбэккэ аһардыбыт. Сарсыарда сынньанан, чэпчээн турдубут. Эмиэ тыаны кэтэн, Хаар Эбэ көмөтүнэн бары илии тутуурдаах, өттүк харалаах киэһэ сөпкө дьиэбитигэр кэлбиппит.
Бастакы саа
Быраатым Март Николаевич ийэм Марфа Гаврильевна-Улахан Мааппа бииргэ төрөөбүт кыра балта Кыра Мааппа соҕотох оҕото. Үлэ, үөрэх сырсыытыгар дэриэбинэбититтэн тэйбиппит ыраатта. Онно билигин биирдэ эмэ охсуллан сылдьар ыалдьыппыт, хонон ааһар хоноһобут. Март Николаевич үөрэхтэнэн сэбиэскэй-партийнай үлэҕэ, кэлин нэһилиэк аҕа баһылыгынан уһуннук үлэлээбитэ. Сынньалаҥҥа тахсан, киин куоракка сиэннэрин биэбэйдиир. Булт туһунан бэйдиэ кэпсиирин сөбүлээбэт, ыган ылбыт ураты ахтыыларын олус сэҥээрэн киллэрдим.
Мин, аҕата суох улааппыт уол, эр киһи туттар сэбэ-сэбиргэлэ, булдун саата, ол-бу тэрилэ диэҥҥэ туох да сыһыана суох киһи улааттаҕым дии, эгэ, техникаҕа сыһыан кэлиэ дуо?
Тыа сирин оҕотун быһыытынан, бэһис кылаастан от үлэтигэр улахан дьону кытта сайыны быһа бииргэ үлэлиирбит. Онон дьону кытта сыһыаны, тыа сирин үлэтин-хамнаһын үчүгэйдик эппэр-хааммар иҥэрэн улааппытым. Ол эрэн оҕо эрдэхтэн
