Polscy pisarze wobec faszyzmu. Paweł Maurycy Sobczak

Скачать книгу

style="font-size:15px;">      Paryż wart jest mszy

      W niemałym gronie poetów i publicystów międzywojnia trwale związanych ze środowiskami narodowymi, przeważają twórcy przeciętni, a czasami nawet mierni. Ich największym atutem zdawały się „odpowiednie” poglądy społeczno-polityczne, które otwierały drogę na łamy „Myśli Narodowej” oraz „Prosto z mostu”. Potępiający skamandrycki „talentyzm” redaktorzy periodyków nacjonalistycznych zaangażowanie ideologiczne uznawali za istotniejsze od umiejętności warsztatowych. Być może dobrze rozumieli, że literatura w służbie ideologii i tak nie będzie mogła osiągnąć wysokiego poziomu artystycznego. Trudno zatem się dziwić, że przy takich kryteriach wartościowania z pełnym przekonaniem można było uznawać Józefa Aleksandra Gałuszkę za poetę lepszego od Juliana Tuwima, Zygmunta Wasilewskiego mianować krytykiem nieporównanie wnikliwszym niż Tadeusz Boy-Żeleński, zaś nad Kroniki tygodniowe

      Конец ознакомительного фрагмента.

      Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

      Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

      Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

      1

      R. Kapuściński, Lapidarium IV, [w:] idem, Lapidaria IV–VI, Warszawa 2008, s. 65.

      2

      A. Słonimski, Alfabet wspomnień, Warszawa 1989, s. 67. O politycznej karierze Oswalda Mosleya, przywódcy Brytyjskiej Unii Faszystów, obszernie pisze Roger Eatwell, Faszyzm. Historia, tłum. T. Oljasz, Poznań 1999, s. 293–310.

      3

      M. Urbanowski, Obraz Polski niepodległej w literaturze nurtu prawicowego 1918–1939, [w:] idem, Od Brzozowskiego do Herberta. Studia o ideach literatury polskiej XX wieku, Warszawa 2013, s. 125.

      4

      J. Trznadel, Hańba domowa, Paryż 1986; M. Shore, Kawior i popiół. Życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem, tłum. M. Szuster, Warszawa 2008.

      5

      M. Musielak, Nazizm w interpretacjach polskiej myśli politycznej okresu międzywojennego, Poznań 1997, s. 12.

      6

      Ibidem, s. 5.

      7

      M. Domagalska, Antysemityzm dla inteligencji? Kwestia żydowska w publicystyce Adolfa Nowaczyńskiego na łamach „Myśli Narodowej” (1921–1934) i „Prosto z mostu” (1935–1939) (na tle porównawczym), Warszawa 2004, s. 283.

      8

      Nie zajmuję się w tej książce postawami pisarzy komunistycznych, stosujących się w swej działalności do dyrektyw Kominternu, propagującego najpierw teorię socjalfaszyzmu, później zaś kuszącego niekomunistyczną lewicę ideą „wspólnego frontu” (por. M. Zmierczak, Spory o istotę faszyzmu, Poznań 1988, rozdział Faszyzm w dokumentach Międzynarodówki Komunistycznej z lat 1922–1943, s. 44–74). Ogromna inflacja pojęcia „faszysta” w ówczesnych tekstach komunistycznych oraz interpretacja ruchu faszystowskiego jako skrajnie reakcyjnego i pozostającego na usługach wielkiego kapitału sugeruje raczej możliwość podjęcia tego tematu w osobnej, specjalistycznej publikacji.

      9

      M. Szpakowska, „Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich, Warszawa 2012, s. 436.

      10

      Np. pamflet Jana Walca „Być świnią w maju”, [w:] idem, Wielka choroba, Warszawa 1992.

      11

      Słownik politologii, tłum. M. Kornobis, P. Kornobis, K. Wolański, Warszawa 2008, s. 124. Pojęciem „ideologii” autorzy opracowania posługują się w znaczeniu „obszernego i zarazem spójnego zestawu idei, za pomocą których grupa społeczna postrzega świat” (ibidem, s. 186).

      12

      A. Sylwestrzak, Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 2011, s. 406–407.

      13

      Słownik politologii, s. 124.

      14

      E. Fromm, Ucieczka od wolności, tłum. O. i A. Ziemilscy, Warszawa 2005, s. 255.

      15

      Z. Sternhell, Ni droite ni gauche, l‘idéologie fasciste en France, Paris 1983. Roger Eatwell podkreśla kluczową rolę doświadczenia wojennego, które przyczyniło się do korekty myślenia zwolenników Sorela: „wielu syndykalistów doszło do przekonania, że to raczej nacjonalizm, a nie strajk generalny klasy robotniczej jest tym mobilizującym mitem, którego poszukiwali” (R. Eatwell, op. cit., s. 54).

      16

      E. Gentile, Początki ideologii faszystowskiej (1918–1925), tłum. T. Wituch, Warszawa 2011, s. 19. W opinii Gentilego ruchy te opierały się na micie wyzwolenia robotników, zorganizowanych w wolnych związkach wytwórców oraz ich prymatu wobec państwa.

      17

      O modernistycznym charakterze faszyzmu decydują takie jego cechy, jak aktywistyczna koncepcja egzystencji, relatywizm względem teorii, irracjonalistyczna koncepcja polityki, prymat myślenia mitycznego, mit ciągłej rewolucji oraz specyficzny użytek czyniony z historii i tradycji (traktowanych jako repozytorium gotowych mitów, używanych w celu mobilizacji mas oraz legitymizowania własnych działań politycznych) (ibidem, s. 38–39).

      18

      Ibidem, s. 21.

Скачать книгу