w czasie opisywanych zdarzeń Sierow nawet nie myślał jeszcze o karierze czekisty.
„Wśród głównych bohaterów terroru wyróżniał się jako największy zwolennik »scen zbiorowych«” – twierdził z kolei były oficer GRU Władimir Riezun, pseudonim literacki Wiktor Suworow, wyliczając te sceny: rozstrzelanie polskich oficerów w lesie katyńskim, torturowanie własowskich przywódców ROA i przywódców rewolucji węgierskiej 1956 roku.
Wszystko to jest kłamstwem od pierwszej do ostatniej litery. Ze sprawą katyńską Sierow nie miał nic wspólnego. Z własowcami, owszem, walczył, organizując operacje przeciwko nim w pasie przyfrontowym, lecz jego udziału w rzekomym torturowaniu jeńców nic nie potwierdza. Brak również dowodów na domniemane pastwienie się nad przywódcami rewolucji w Budapeszcie – zajmowali się nimi członkowie węgierskiej służby bezpieczeństwa. Sierow pisze, że sprzeciwiał się brutalnemu traktowaniu aresztowanych.
O związkach Sierowa z Katyniem informuje też Wikipedia. Pisze, że jego łącznikiem miał być agent CIA w GRU, podpułkownik N. Popow, co jest oczywistą bzdurą. Jeśli się znali, to wyłącznie zaocznie, ponieważ właśnie na polecenie szefa KGB Sierowa prowadzono operację demaskowania Popowa.
Dodam, że w momencie przechodzenia Sierowa do GRU Popow od roku już siedział w areszcie.
Nie tylko życie Sierowa, lecz również jego zgon otaczały liczne mity i plotki. Na Zachodzie byłego szefa KGB pochowano o ćwierć wieku za wcześnie. We wzorcowej już pracy profesora Cambridge University, Christophera Andrewa, napisanej z pomocą zbiega Olega Gordijewskiego, czytamy, że po dymisji z GRU Sierow „…po ciężkim pijaństwie zastrzelił się na jednym z podwórek Arbatu…”2.
Wszystkie te plotki i domysły, kursujące do dnia dzisiejszego, dają się dość łatwo wytłumaczyć jako skutek długotrwałej posuchy i próżni informacyjnej wytworzonej wokół generała Sierowa.
Nawet w ostatnich latach, kiedy wydawałoby się, że ostatecznie opadły zasłony wokół tajemnic z przeszłości, wspomniana próżnia nie została wypełniona. Jedynym poważnym dziełem z tego zakresu pozostaje monografia Nikity Pietrowa z roku 2005, niewolna jednak od pewnych przejaskrawień i sztampy ideologicznej. Autor, zastępca przewodniczącego osławionego stowarzyszenia Memoriał, nie potrafił poskromić w sobie słusznego antystalinowskiego gniewu. Całe życie i dokonania Sierowa ukazał wyłącznie w czarnych barwach3.
Niniejsza książka wypełnia tę godną pożałowania lukę. Prawdziwe życie i czyny generała Sierowa poznajemy tu, jak to się mówi, z pierwszej ręki.
Nie dziwmy się, że autor zapisków próbuje ukazać się w wielu przypadkach w jak najkorzystniejszym świetle, pomijając szereg niewygodnych faktów. Takie są niepisane prawa pamiętnikarstwa. Jednak wartość jego zapisków z nawiązką kompensuje wymienione niedociągnięcia.
Na koniec kilka słów o tym, czym jest archiwum Sierowa i jak przygotowywano je do druku. Objętość znalezionych w schowku w dwóch walizach papierów równa się, moim zdaniem, co najmniej 100 arkuszom drukarskim. Są to głównie zapiski w formie dziennika, przerabiane i uzupełniane już po przejściu na emeryturę. Widocznie Sierow kilka razy do nich powracał, jako że te same wydarzenia relacjonuje od razu w kilku wariantach o zróżnicowanym stopniu dokładności.
Przechowywał także wiele kopii rozmaitych dokumentów: raportów, opracowań tematycznych, sprawozdań, skarg i wniosków adresowanych do różnych instancji. Publikujemy niektóre z nich.
Większość materiałów Sierow napisał odręcznie, część przechował w maszynopisie.
Należy docenić staranność i dokładność Wiery Władimirowny Sierowej, która prawie rok odczytywała, systematyzowała, a potem skanowała całe to gigantyczne archiwum. Właśnie z tymi opracowanymi już przez nią materiałami miałem zaszczyt pracować.
Wszystkie notatki prezentujemy w porządku chronologicznym, w rozbiciu na części. Likwidowano powtórzenia, sprawdzono i skorygowano nazwy geograficzne i nazwiska. Mimo wszystko, materiały pozostawały trudno przyswajalne, dlatego też odważyliśmy się na znaczne ich skrócenie, usuwając rzeczy naszym zdaniem nieistotne i mało interesujące; opatrzyliśmy tytułami rozdziały i podrozdziały, a każdy rozdział poprzedza mój zwięzły komentarz historyczny.
Dodaliśmy również przypisy, które wyjaśniają bądź rozszyfrowują narrację Sierowa, łącznie z ujawnionymi ostatnio dokumentami. Na końcu książki umieściliśmy krótkie biogramy postaci występujących w tej książce.
Przygotowując materiały do publikacji, nie stawialiśmy sobie za cel wybielania czy potępiania autora. Historia nie bywa tylko jasna czy ciemna. Jest wielobarwna.
Dlatego musimy poznać prawdę o swej niedawnej przeszłości, niezależnie od tego, jak bardzo była trudna i niejednoznaczna.
Mój dziadek – generał Sierow
Z wczesnego dzieciństwa zapamiętałam następującą scenkę: siedzimy z dziadkiem w izolatce kliniki dziecięcej, do której przywiózł mnie w pośpiechu po usłyszeniu diagnozy „świnka”. Do domu puszczono nas nieprędko i dziadek, dodając mi otuchy, rysował mnie w postaci zabawnego warchlaczka, tworząc do tego pocieszne wierszyki.
Iwan Aleksandrowicz Sierow – słuchacz Leningradzkiej Szkoły Piechoty Armii Czerwonej. 1926 r.
Wiersze pisywał przez całe życie. Zachowałam wszystkie jego rymowane życzenia świąteczne i urodzinowe, ozdobione pomysłowymi, wesołymi ilustracjami. Przechowuję również wiersze, napisane przez niego w najtrudniejszych momentach życia. Niezwykle wzruszające…
Kilka lat wstecz rozpoczęłam remont na daczy, w trakcie którego znalazłyśmy z córką dwie walizy z notatkami dziadka. Ukrył je niezwykle pomysłowo, w obawie przed konfiskatą ze strony władz.
Słyszałyśmy wcześniej, że jakieś notatki gdzieś istnieją, lecz znalazłyśmy je przez zwykły przypadek.
Po przejrzeniu i przeczytaniu tych unikalnych zapisków, których okazało się całkiem sporo, po stosownym opracowaniu postanowiłyśmy je opublikować. Mamy nadzieję, że pamiętniki generała Sierowa udzielą odpowiedzi na wiele pytań i ukażą ich autora w rzeczywistym świetle.
W wydaniu tej publikacji niezwykle dopomógł Aleksandr Jewsiejewicz Hinsztejn, który wykonał kolosalną pracę – zredagował rękopis, przygotował komentarze, wyjaśnienia oraz dodatki.
Archiwum jest doprawdy gigantyczne – samo skanowanie materiałów zajęło nam prawie pół roku. Wiele wydarzeń generał Sierow podaje w kilku wariantach, załącza mnóstwo unikalnych fotografii – na przykład z podpisania aktu kapitulacji hitlerowskiej III Rzeszy w Karlshorście 8 maja 1945 roku. Zazwyczaj zdjęcie to publikowano bez jego sylwetki, którą cenzura wyretuszowała. W rzeczywistości mój dziadek uczestniczył w tym epokowym wydarzeniu. Dziękuję mej babci, Wierze Iwanownej, za przechowanie tych pamiątek.
Muszę
K. Andrew, O. Gordijewskij,
N. Pietrow,
