jednoznaczne z tym, że zachorujesz na RZS czy toczeń. Geny dają nam pewne predyspozycje, które dopiero pod wpływem czynników środowiskowych mogą się ujawnić.
Takimi czynnikami mogą być:
• płeć,
• wiek,
• przebyta infekcja,
• stresująca sytuacja (jak utrata pracy czy śmierć bliskiej osoby),
• zaburzenia mikroflory jelitowej,
• otyłość lub nadwaga,
• wysokotłuszczowa dieta,
• palenie papierosów.
Jako dietetyczki wierzymy, że dieta ma istotny wpływ na stan naszego zdrowia, w tym na nasze stawy. Potwierdzają to liczne badania, które przedstawimy Ci w tej książce. Przestrzegamy Cię jednak przed samodzielnym odstawianiem przyjmowanych leków, czy wdrażaniem różnych terapii bez zgody Twojego lekarza.
Zdrowa, zbilansowana dieta jest w stanie zmniejszyć stan zapalny w Twoim organizmie, co może przełożyć się na dłużej występujące okresy remisji choroby, zmniejszenie długości trwania porannej sztywności, wzmocnienie odporności, pomoże utrzymać Twój organizm w dobrej formie, zmniejszy ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych czy chorób serca. Nie spowoduje jednak, że choroba zniknie.
Dlatego tak ważne jest tu działanie wielokierunkowe: leczenie tradycyjne, dieta, zdrowie psychiczne, aktywność fizyczna – wierzymy, że to wszystko połączone razem, przyniesie pozytywne rezultaty, które pozwolą Ci się cieszyć życiem.
Rozdział pierwszy . Choroby stawów
Reumatoidalne Zapalenie Stawów (RZS) i diagnostyka zapalnych chorób reumatycznych
RZS jest przewlekłą, układową chorobą zapalną, charakteryzującą się nieswoistym zapaleniem symetrycznych stawów, zajęciem innych narządów i tkanek, które może prowadzić do rozwoju powikłań, inwalidztwa i przedwczesnej śmierci. W Polsce dotyka około 220 tysięcy osób, częściej chorują kobiety.
Stawy to miejsce, w którym stykają się dwie kości. U zdrowych osób koniec kości pokryty jest chrząstką, która jest powierzchnią gładką i śliską. Cały staw otoczony jest torebką stawową, która od wewnątrz wysłana jest błoną maziową, a jama stawowa zawiera gęsty płyn, który chroni kości i stawy. Chrząstka natomiast pozwala, aby ruch kości względem siebie w stawach odbywał się praktycznie bez ocierania się jednej o drugą.
W RZS zapalnie zmieniona błona maziowa rozrasta się i wytwarza nadmierną ilość płynu, co powoduje obrzęk w stawie i w tkankach go otaczających. Prowadzi to do ograniczenia ruchomości i bólu, który występuje w czasie ruchu w stawie. W przebiegu choroby dochodzi do zniszczenia chrząstki stawowej oraz kości, które występują „po sąsiedzku”.
Rys. 1. Budowa zdrowego i chorego stawu.
Wiele osób kojarzy choroby stawów z podeszłym wiekiem. Wynika to z faktu, że najczęściej to osoby starsze skarżą się na bóle występujące w okolicach stawów, jednak w ich przypadku najczęściej mamy do czynienia z chorobą zwyrodnieniową stawów.
RZS jest chorobą autoimmunologiczną, na którą można zachorować w każdym wieku. Należy to mocno podkreślać, ponieważ młodym osobom wydaje się, że ten problem ich nie dotyczy. Kiedy pojawiają się bóle stawów winą obarczają przepracowanie, przeciążenie i nie konsultują swoich przypadłości w gabinecie lekarskim. Tymczasem wczesne rozpoznanie i leczenie, może skutecznie opóźnić proces destrukcyjny spowodowany chorobą.
Aby nie doprowadzić do ciężkich powikłań RZS, a nawet kalectwa, po postawieniu diagnozy konieczne jest rozpoczęcie jak najszybszego leczenia lekami, które zmienią przebieg choroby – leki modyfikujące przebieg choroby.
Rys. 2. Pierwsza lokalizacja zmian stawowych w przebiegu RZS (6)
W wyniku nieleczonego RZS może dochodzić do deformacji stawów, których niestety nie da się cofnąć. Najczęściej zajęte chorobą są stawy nadgarstków i palców oraz stawy łokciowe i kolanowe. Charakterystyczne dla RZS jest symetryczne zajęcie stawów. Co to znaczy? Jeśli cierpi staw łokciowy w jednej ręce, to wcześniej czy później i ten w drugiej też będzie cierpieć.
Co powinno Cię szczególnie zaniepokoić:
˚ ból i obrzęk stawów – na początku jest on spowodowany stanem zapalnym, który ma miejsce w zajętych stawach, z czasem może być wynikiem uszkodzenia stawów,
˚ sztywność poranna stawów (ma ona miejsce nie tylko zaraz po wstaniu z łóżka, ale również w momencie, kiedy dłużej znajdujesz się w danej pozycji),
˚ silne zmęczenie – dużo większe niż zazwyczaj – mogą pojawić się objawy grypopochodne, takie jak gorączka, czy ból mięśni.
W przebiegu choroby można spodziewać się również wystąpienia takich objawów jak:
• pojawienie się guzków reumatoidalnych,
• zniekształcenie stawów,
• ograniczenie ruchomości stawów.
Niestety, RZS jest chorobą układową, co oznacza, że może dotknąć szereg układów czy też narządów. Jest to więc tak naprawdę choroba całego ciała.
Najczęściej występującymi powikłaniami, które towarzyszą RZS są:
• Osteoporoza – Utrata gęstości mineralnej kości może się zwiększyć już na wczesnym etapie choroby, niezależnie od stosowania glikokortykosteroidów (GKS) i jest związana z poziomem markerów stanu zapalnego. Dodatkowo leczenie przewlekłe wspomnianymi GKS znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia osteoporozy.
• Niedokrwistość – Hepcydyna (hormon), która syntetyzowana jest w hepatocytach (komórkach wątroby), przy udziale interleukiny 6 (IL-6, białka odpowiedzialnego m.in. za pobudzanie stanu zapalnego), powoduje zahamowanie wchłaniania żelaza, przez co nie może być ono wykorzystane w procesie krwiotwórczym.
• Choroby serca i naczyń – Trwający przewlekły proces zapalny
