gesprek die vorige aand verloop het totdat sy die uitbarsting gehad het.
“Ek weet nie wat om daarvan te maak nie. Ek kan om die waarheid te sê steeds nie kop of stert daarvan uitmaak nie.”
Herman het ’n metaalbuisie uit ’n binnesak gehaal, die doppie afgedraai en ’n halwe sigaar daaruit geskud. Hy het dit tydsaam aangesteek en diep rook ingetrek.
“Ek neem aan Ingrid het jou vertel dat sy aangeneem is?” het hy gevra terwyl hy na die sigaar se punt kyk.
“Nee?”
Dawid het skerp na hom toe gedraai. Herman het hom nie in die oë gekyk nie, maar na die rivier, toe weer na sy sigaar se punt.
“Sy is my broerskind. Ek en my broer was baie naby aan mekaar. Hy het naby Smithfield in die Vrystaat geboer. Een Saterdagaand is hulle aangeval. My broer is wreedaardig gemartel en sy vrou verkrag. Toe is albei vermoor. Hulle ander dogter ook. Die bure het eers ’n dag later by die plaashuis opgedaag toe daar nie antwoord op die radio was nie. Ingrid is in ’n kas gekry waar sy weggekruip het, baie in dieselfde toestand as wat jy vertel het sy gisteraand was. Sy het alles gehoor wat gebeur het.
“Ons het haar toe aangeneem. Ons het haar al die liefde gegee wat ons geweet het hoe. Sy is vir jare behandel deur die beste kindersielkundige en psigiater wat ons kon kry. Sy is uiteindelik gediagnoseer met ’n weerstandige posttraumatiese stressindroom. Wat nooit regtig opgeklaar het nie.”
Dawid het ’n ruk stomgeslaan gesit. Herman het sy sigaar laat gloei, die rook stadig by sy mond laat uitlek. Met sy linkerhand oor sy gesig gevee.
“Sy het in haar tienerjare beter geword en toe sy begin swot het, het dit gelyk of sy begin regkom. Sy het weer gelag. Dit het gelyk of sy die lewe geniet. Sy het jou ontmoet en ten spyte van die swangerskap het ons gedink dat sy gelukkig is saam met jou.”
Hy het vooroor gebuig, sy voorarms op sy knieë gestut.
“Ek is jammer, Dawid. Ek moes jou vooraf gesê het. Seker gemaak het jy weet waarvoor jy jou inlaat. Maar ons is maar almal lafaards. Ons lieg vir onsself, knyp ons oë toe en hoop. Ons het gehoop dat ’n geliefde, ’n huwelik, haar sal kan help. Haar gelukkig sal maak. Dat alles op ’n manier sou … ek weet nie, sou regkom. Natuurlik was ons met die terugkyk naïef en … en … wel, plein verkeerd.”
Dawid het lank sit en kyk na die rivier, die warboel van sy gedagtes probeer uitpluis. Herman se woorde het alles verklaar. Hy het in ’n oogwink Ingrid se hele bestaan begryp: die behoefte aan beheer, die woede-uitbarstings, die afstandelikheid teenoor mense, die gesukkel om te slaap, die spanningshoofpyne.
Terselfdertyd het dit vir hom gevoel asof sy hok se staalhek finaal toeslaan. En, op ’n manier, dat dié oomblik die naaste is wat hy aan ’n oplossing sou kom. Hy het sy regterbeen onder hom ingeskuif en na die man langs hom se geboë figuur gekyk.
“Maar Herman, wat sê jy vir my? Wat moet ek maak? Moet ek die res van my lewe saamleef met ’n vrou wat landmyne oral om haar siel geplant het? Met geen vooruitsig op ’n gelukkige gesinslewe en op kinders nie?”
Daarop het Herman na hom toe gedraai. Hom ’n rukkie betrag.
“Ek skat jy sou haar kon skei. Niemand kan jou keer om dit te doen nie. Maar jy moet besef dat Ingrid baie sleg gaan reageer as jy weer haar wêreld opbreek. En jy moet ook weet dat ek sal moet kies as dit gebeur.”
Met die instink waarmee ons die waarhede van ons bestaan raaksien, het Dawid geweet dat dié dreigement bedoel was; en dat Herman se konneksies op Stellenbosch waarskynlik ook beteken het die dreigement is een met tande. Maar hy wou nie so maklik gaan lê nie.
“Wat sou jy gedoen het as jy in my posisie was?” Sodat sy skoonpa kon voel hoe dit voel, of ten minste kon dínk.
“Ek weet nie. Ek het nog nie daaraan gedink nie.” Herman het gehuiwer en toe voortgegaan: “Maar jy het ook nie só ’n slegte lewe nie. Jy’t om die waarheid te sê ’n heeltemal goeie lewe. Dis nie asof Ingrid die lewe vir jou ondraaglik maak nie. En daar is tog baie mense wat lewens lei wat nie presies is wat hulle wil hê nie – ek sou sê die meeste mense. Daar is selfs mense wat doelbewus besluit om nie kinders te hê nie. Of nie kinders kán hê nie.” Hy het sy mondhoeke afgetrek asof hy iets oorweeg, toe sy skouers gelig.
“Op die keper, dus, dink ek … ja, ek sou maar net aangegaan het. Die hand speel wat ek gekry het.”
Terwyl hy Dawid waterpas in die oë kyk.
Ingrid was wakker toe hy die aand by haar aankom. Sy was nog wasbleek. Sy het asof verstar gelê en voor haar uitgestaar. Sy het geen reaksie getoon toe hy by die saal instap nie.
Hy het ’n stoel nader getrek en langs haar gaan sit. Haar hand gevat. Sy het steeds nie sy teenwoordigheid erken nie.
Hy het so lank so bly sit dat hy naderhand tred van die tyd verloor het. Hy het stram regop gekom en haar hand gelos. Toe het hy haar op die voorkop gesoen en geloop.
Sy het nog twee dae hoegenaamd nie gereageer op sy teenwoordigheid nie. Toe begin om hom met haar oë te volg. Later geknik wanneer hy inkom. Hom nog later toegelaat om haar te voer.
Ingrid is ’n paar weke later na ’n rehabilitasie-eenheid oorgeplaas en is ongeveer twee maande later huis toe.
Dawid het die motor in die garage getrek en haar deur oopgemaak. Sy het uitgeklim, regop gekom en hom in die oë gekyk.
“Het jy gesien wat jy wou?”
Dit was al wat sy ooit oor die voorval gesê het. Sy het herstel. Langmouklere gedra om die letsels weg te steek. Sy het geen meer gevoel in haar linkerhand se ringvinger en pinkie gehad nie. En skynbaar probeer om haar woedebuie te beteuel.
Op die oog af het hulle voortgegaan asof niks gebeur het nie. Dit was vir Dawid asof die kennis van haar gebrokenheid hom meer toegeneë tot haar maak. Dit was ook asof hy ná die gesprek met Herman ’n groter warmte teenoor homself bespeur het. Hy het oor ’n middagete saam met sy skoonpa uitgevind wie Ingrid behandel het en die sielkundiges – want daar was oor die jare twee – en die psigiater gaan sien. Hulle het haar geval met hom bespreek, hoewel hulle nie veronderstel was om dit te doen nie. Twee dinge het vir hom duidelik geword: dat haar behandeling inderdaad van die beste was, en dat Ingrid een van daardie moeilike gevalle was wat eenvoudig nie behoorlik op behandeling reageer nie. Oor hoekom dit so was, kon die sielkundiges en psigiater maar net spekuleer. Sy het ’n moeilike verhouding met haar ouer suster gehad. Dalk het sy skuldig daaroor gevoel dat dié vermoor is en sy nie. Dalk het die feit dat die trauma reg aan die begin van haar puberteit gekom het, beteken dat haar persoonlikheid so met die steurnis vervleg geraak het dat dit nie reggestel kon word nie. Hulle kon dit nooit vasstel nie. Maar hoe ook al, almal was duidelik daaroor dat die prognose ná soveel jare maar sleg was. Dawid sou dit moes aanvaar en daarmee leer saamleef, tensy …
Tensy, ja.
Daardie “tensy” het hy een Saterdagoggend oor ’n fietsrykoffie by The Hoek in Franschhoek bespreek met Ferdi Pieterse, ’n klasmaat op universiteit en nou ’n neuroloog. Van al sy vriende was Ferdi die een met wie hy oor die kwessie sou kon praat sonder dat dit uitlek of op die een of ander manier teen hom gehou word.
Ferdi het met sy voete op een van die rooi stoeltjies na Dawid se relaas geluister en elke nou en dan ’n vraag gevra. Toe het hy Dawid op sy droë manier aangeraai om sy praktyk mooi te analiseer om te sien watter persentasie van die pasiënte Herman of Ingrid se kontakte is. En
