skouerbeweging is ook iets wat onbetroubare mense doen, of wanneer iemand moontlik jok, sê Navarro.
En voete-taal?
Navarro meen jou bene en voete verklap meer van jou gemoedstoestand as jou gesig. Wanneer gevaar dreig, verstyf jou bene danksy jou limbiese stelsel, en jou voete draai onwillekeurig in die rigting van die naaste ontsnaproete. Dis ook jou limbiese stelsel wat jou waarsku om nie so naby aan die afgrond te loop nie.
Ons staan gemaklik met gekruisde bene en gesels, maar sodra ons ongemaklik word, ontkruis ons ons bene, gereed om weg te loop (vlug). En wanneer jy ’n groepie mense nader, kan jy aan hul voete sien of jy welkom is: Hulle draai nie net hul bolywe na jou toe nie, hul voete draai ook saam in jou rigting. Jy is dus welkom.
Navarro sê ook wanneer ’n verhouding begin suur raak, is daar ál minder voetkontak tussen julle, al hou julle nog handjies vas …
Ondertussen is jy nog besig om hom deur te kyk, onbewustelik, om agter te kom of hy goeie genetiese materiaal vir jou toekomstige kinders is, of hy die “regte” man is. En dit kan tyd neem, teenoor ’n warrelwind-romanse waarin jy jou instink moet vertrou.
Deur seks uit te stel gee jy hom ’n kans om te wys of hy ’n “goeie” man is, met die veronderstelling dat ’n goeie man geduldig gaan wag tot jy eendag reg is daarvoor, volgens Britse navorsers (2005). Die “verkeerde” man se geduld gaan spoedig opraak en op ’n dag besef jy hy gaan nie terugkom nie. Maar jy’s bly jy’s ontslae van hom, want dit beteken hy was die verkeerde man.
Maar as hy lank genoeg rondhang … Dan is dit nog lank nie die laaste sien van dopamien of oksitosien nie. Daar’s feromone in die lug!
(Maar ook heelwat mites. Hulle het ons nie altyd reg geleer nie …)
Mite 1: Liefde is ’n wilsbesluit, ’n keuse
If your husband and a lawyer were drowning and you had to choose, would you go to lunch or to a movie?
– Anoniem
’n Wilsbesluit wanneer dit by die liefde kom, is uit jou hande. Daarvoor is die liefde gans te chemies.
Ál keuse of besluit wat daar is, is wanneer een van julle vra: Sal jy met my trou? En om by iemand te bly wanneer probleme opduik … dís ’n wilsbesluit.
Nie die liefde nie. Die liefde gebeur vanself.
Hoe om weer te begin date ná ’n mislukte verhouding of huwelik? Mense kry dikwels die raad: Kom ’n bietjie uit, gaan kuier, sluit aan by ’n dansskool, neem kooklesse. Daar waar jy ander mense kan ontmoet, en wie weet …?
“Maar ek’s al 30!”
Moenie so desperaat raak nie. Jy hoef nie liefde te loop soek nie. Die liefde sal jou wel vind. Hou net jou oë – en reuksintuig – oop.
(Hou vas, daar kom nog ’n hele paar mites, wat jou oë kan oopmaak.)
5. Jy ruik vir my so lekker na jouself
Feromone en die liefde
The meeting of two personalities is like the contact of two chemical substances; if there is any reaction, both are transformed.
– Carl Jung
Aan die neus rondgelei. Letterlik.
A, die natuurlike reuk van feromone! Deesdae word dit grotendeels verdring deur parfuum en seep, maar vroeër was feromone ’n aanduiding van jou potensiële maat se immuunstelsel en genetiese sterkte om gesonde kinders te verseker. Dit was dus bepalend of jy iemand van die teenoorgestelde geslag aantreklik vind of nie.
Die digter Opperman was heeltemal reg: My nooi is in ’n nartjie … lank voordat aroma-olies en aromaterapie so gewild geword het, voor dit taamlik algemeen aanvaar is dat reuke ons gemoed positief kan beïnvloed. Dit kom uit jou getroue limbiese stelsel, wat sorg dat jy reuke en indrukke verbind met aangename ervarings van vroeër.
Reuke bring mense en oomblikke terug.
Breek ’n nartjieskil en jy’s terug by jou eerste liefde op Citrusdal. Ruik kaneel en jy’s terug by jou ouma se pannekoeke op die plaas. ’n Ma wat haar seun in sy rugbytrui ruik wanneer hy by die skool is, haar man in sy hemp voordat dit wasgoedmandjie toe gaan, ’n man wat skielik die geur van sy vrou kry al is sy nie naby nie.
Dis nostalgie op sy olfaktoriese suiwerste.
Dis feromone …
Die woord “feromoon”, afgelei uit die Grieks (= om stimulasie/opwinding oor te dra), is in 1986 deur die Duitse biochemikus Peter Karlson en sy Switserse dierkunde-kollega Martin Lüscher geskep. Hulle het navorsing gedoen oor die chemikalieë wat termiete afskei om te kommunikeer of mekaar aan te trek. Wyfierotte maak op hul beurt hul feromoon-afleidings uit die mannetjiesrot se urine.
By die mens word feromone deur sweet afgeskei.
Jy’t drie soorte velkliere waarby feromone betrokke is: sogenaamde talgkliere, sweetkliere en apokriene kliere. Wetenskaplikes glo feromone kom hoofsaaklik van laasgenoemde kliere, wat onder meer voorkom op jou hande en wange (julle hou hande vas, soen mekaar se hande en wange), en ook die areolas rondom jou tepels (mans het ’n ding daaroor, oor die tepels én die areolas), en enige plek waar hare ná puberteit gekonsentreerd begin groei (pubies en onder die arms).
Die kleur van pubiese hare en onderarmhare verskil nogal van die kleur van die hare op jou kop. Dis gewoonlik donkerder, maar nie altyd nie. Jy hét al gewonder of daardie blondine in die straat se pubiese hare ook so blond is, nè? Of is daardie rooikop s’n dieselfde skakering van rooi, Meneer? (Soms wonder ’n mens oor nuttelose dinge wat niks met niks te doen het nie.)
Wel, hier’s die antwoord: Die kleur van jou wenkbroue is die naaste aan die kleur van jou pubiese hare.
(Nou weet jy ook.)
Mans se apokriene kliere skei meer van die hormoon androsteroon af as vroue s’n. Dis ’n seks-aantrekkingshormoon in soogdiere. Maar nie by mans nie: In studies is bevind vroue hou niks van die reuk van androsteroon nie, behalwe dalk wanneer hulle ovuleer. Androsteroon en sy ooreenstemmende feromoon androstenool ruik “sterk” – sweterig, urine- of houtagtig, of na blomme!
Mense se reuksin verskil immers. Wat jý kan ruik, kan hy nie, en andersom. Party mense kan sekere reuke eenvoudig nie ruik nie, al makeer hul reuksin andersins niks. En as jy geen reuksin het nie, is die woord vir jou “anosmies”.
Blykbaar kan 30% van mense nie androsteroon/-nool ruik nie, hoewel daar navorsers is wat reken dis veel minder, net sowat 2-6%. Mans vermy stoele in wagkamers wat met androstenool gespuit is, vroue kies dit onbewustelik. Vroue praat blykbaar ook langer op ’n telefoon as die spreekbuis ’n tikkie androstenool bevat. (Beteken dit alle telefone kom van die fabriek af klaar toegerus met androstenool?)
Jou sogenaamde fenotipe, wat ’n uiterlike aanduiding van jou gene en immuunstelsel is, lê nietemin in jou liggaamsreuk en is uniek soos jou vingerafdruk. Jou immuunstelsel gee inderdaad ’n reuk af.
Die klassieke sweterige-T-hemp-eksperiment (1995) deur Claus Wedekind, ’n Switserse bioloog, het ’n paar feromoon-afleidings opgelewer: Die gene en immuunstelsel van ’n vrou se potensiële maat moet bo verdenking wees om haar kinders die beste kans op oorlewing te gee. ’n
