my gewone Desember-gedagtes, my kind. Of ek goed was hierdie jaar, of sleg.” Haar vingers beweeg behendig om die perske se boonste puntjie af te skil. Dan laat sy dit in die enemmel-emmer langs haar val.
“Wat sal dit help, Moedertjie?” terg hy. “Gedane sake het geen keer, sê hulle mos. Buitendien, die sondes is gedoen. Die vraag is of die berou daar was, en of die boete gedoen is.”
Sy reageer nes hy heimlik gehoop het sy sou. Haar kop met die silwer bolla ruk op en haar blinkbruin oë blits.
“Watse soort predikant sal jy maak as jy mense voorsê om boete te doen, Tomas?” Sy beduie driftig met die hand wat die skerp messie vashou. “Netnoumaar sê die mense jy’s Katoliek. Jy met jou boetedoenery – asof dít jou in die hemel sal bring!”
Tom besluit dis nou genoeg. Hy ken sy ma en weet sy raak bitter gou ontsteld as alles nie eg Calvinisties daaraan toegaan nie. “Toe nou maar, Ma, ek terg net ’n bietjie. Al doen ’n mens wát, gaan jy net uit geloof en genade hemel toe.”
Sara Muller betrag haar seun met daardie half bekommerde, half beteuterde kyk wat hy van kindsbeen af so goed ken. Sy is nog nie heeltemal gepaai nie, besef hy. Op sekere gebiede is sy steeds erg onseker. Sý skuld, miskien tog.
Hy sug diep en staan op. Kom buk by haar en soen haar op haar kroontjie, sit sy hand sag op haar mollige skouer. Besluit om tog maar weer die onderwerp aan te raak. “Ma moet nou regtig ophou om so liggeraak te wees. Mary-Anne is nie dood omdat ’n magtige Hand haar doodgeklap het omdat sy Katoliek was nie. Sy is dood omdat dit haar tyd was om te gaan. Ons glo tog dat God in beheer is?”
Sara gryp nog ’n perske uit die emmer regs van haar en begin skil dat die sap by haar polse afloop. “Hoe … hoe weet jy dit?” vra sy baie sag, haar blik stip op die gladde glip van die skerp messie.
“Ma weet goed hoe weet ek dit. God hou die sleutels van die doderyk en net Hy sluit oop en toe, soos dit in Openbaring staan. Maar wáárom Hy dit op ’n gegewe tydstip doen, is eenvoudig nie ons saak nie. Dis Sý saak.”
Sy skil aandagtig, maar haar mond het ophou beef, sien hy. “Dink … dink jy regtig nie dat sy dood is omdat sy so verkeerd geglo het nie?”
Hy gaan sit weer op sy stoel, stut sy ken in sy twee vuiste. “Moeder … asseblief. Sy was Katoliek, nie heidens nie. Mary-Anne se persoonlike geloof het getuig van haar liefde vir Christus. Haar dood is God se saak.”
“Al was sy besig om verkeerd te doen?”
Tom sug hoorbaar. “Ons weet nie wat sy gedoen het toe sy dood is nie, Ma. Hou asseblief op. Dis al jare …”
Sara skil sulke dik velle af dat die perske net mooi die helfte kleiner word, en sy gooi dit vererg in die linkerkantste emmer. Toe gryp sy die nat vadoek op die voutafel voor haar en vee haar taai hande af.
“Jy weet,” sê sy en kyk hom eindelik reguit aan, “ek dink ek kan dit nou maar vir jou sê … Ek het nooit van haar gehou nie.”
“Ma het dit nooit gewys nie,” troef hy sag.
“Sy … was jou vrou.”
Hy glimlag ’n bietjie wrang. Hy het immers hierdie gesprek sien kom – vyf jaar lank al. Dis vyf jaar wat hy weg is van die plaas en op Stellenbosch teologie studeer. Maar hierdie is die eerste Desember dat die gesprek dieper as Mary-Anne se Katolieke geloof dring. Dit stuit altyd stomp daar waar sy ma sê dat hy tog nie die mense moet laat dink dat sy vrou hom Katoliek beïnvloed het nie. Dis asof sy net nie verder of dieper wil kyk nie.
“Moeder …” begin hy ietwat onseker. Nie oor wat om te sê nie, maar oor hóé om dit te sê. Maar sy sit roerloos na hom en kyk; die stringetjies silwerwit hare beweeg lossies langs haar steeds gladde, appelrooi wange. “Ma …” begin hy weer, “Ma het nie van Mary-Anne gehou nie omdat sy so anders was as ons. Nie net omdat sy Rooms-Katoliek was nie.”
“Dis ook anders,” sê Sara en lig haar ken verdedigend.
“Ja en nee. Sy het werklik geglo soos wat ek en Ma glo. Dat Christus Jesus die Weg, die Waarheid en die Lewe is. Maar … sy het nie hier ingepas nie. Dit was mý fout; ek moes dit eerder ingesien het. Ma weet tog … ’n Heel andersdenkende vrou wat in Europa in ’n ambassade gebore en getoë is, pas so min op ’n dor Karooplaas soos ’n vuis op ’n oog.”
Uit haar keel kom ’n ligte snakgeluid. “Nou maar waarom het jy …”
“Ma, ons hét al daaroor gepraat. Om ’n fout te verklaar, is soms baie moeilik. Ek was verlief en … miskien ’n bietjie desperaat. Naïef en impulsief ook.”
“Dit het begin met jou ronddwalery in Europa.” Sy draai met ’n diep sug terug na die emmer en neem ’n perske, begin skil dit baie versigtig sodat ’n dun spiraaltjie perskevel af kring tot byna op haar skoot.
Sy ma se woorde so flus was nie ’n verwyt nie, weet Tom. Dis bloot ’n feit. Want hy hét toentertyd, na tien eensame jare op die plaas, net eendag gesê hy gaan ses maande oorsee om te kyk hoe die wêreld lyk, en basta. Ou Piet en Fanie Mannies kan na die skape kyk. Hulle weet in elk geval nog al die jare meer van boerdery as hy. Het hulle hom dan nie help grootmaak nie? Sy ma het hom sonder enige redenasies laat gaan. Geweet hy mis jong mense, mis iéts, al het sy nie mooi geweet wat nie.
Dit raak so stil tussen hulle dat hulle die paar hoenders se lustelose geskrop onder die bloekoms langs die groot kliphuis kan hoor. En Tom se gedagtes draai onwillekeurig terug na waar alles begin het …
Die eerste maand was hy in Londen. Bokse goed in sy sterk arms trap-op en trap-af gedra, skottelgoed in hotelle gewas, selfs wag gestaan by die deur van ’n ouetehuis om te keer dat die omies met Alzheimer nie wegloop nie. Later is hy saam met twee Suid-Afrikaanse vriende weg Italië toe. In Rome het hy saam met hulle by die Suid-Afrikaanse ambassade gekuier, want een van hulle het familie daar gehad. En hy het Mary-Anne Smith ontmoet. Sy het in Europa grootgeword en kon glad nie Afrikaans praat nie. Sy was klein van figuur, met vlamrooi hare. ’n Handjie vol sproete op die fyn neus en oë so blinkbruin soos rivierklippe. Hy was smoorverlief. Sy ook. Sy kon nie ophou praat oor sy grootte nie.
“Such a marvelously big man!” het sy gelag en aan sy boarm gehang. “Stronger than Goliath …”
“I’d rather be David,” het hy geglimlag, maar baie gevlei gevoel.
“All right, you’re my David. A man of many talents.”
“As long as I’m a man of God,” het die woorde uitgekom, maar op daardie oomblik het hy self nie mooi geweet waarvandaan nie. Tog, dit was so. Hy was nog altyd diep gelowig. Het sedert sy aanneming destyds elke Sondag vir die mense op Grootvlei kerk gehou in die skuur, want die dorp is ver vir hulle.
Mary-Anne het hom aandagtig beskou, toe sag geglimlag. “A man of God,” het sy herhaal en haar kop geknik asof sy iets beaam.
Dit het gevoel asof hulle dadelik kliek. Taal was ’n kleinigheidjie, so het hy gedink. Die taal van die liefde dring die moedertaal weg, of hoe … Hulle twee het rooiwarm middae en okerpienk aande in die keisteenstrate van die eeue oue stad rondgedwaal en ure lank gesels oor alles rondom hulle. ’n Menigte kerke besoek. Van die St. Pieterskerk se oorweldigende grandiositeit tot ’n ou klein Kapusynerkerkie waar die mure en plafonne vol kopbene gepak is – van dorre oergrootjies s’n tot dié wat nog broos en fetusklein is. Vir hom was dit fassinerend maar tog aardig.
Hulle het meesal oor God gesels.
