oor die fiets. My ma was kwaad en het gesê hy moet die fiets terugvat. Bennie het geweier.
“Jy kan nie loop en fietse steel nie, Bennie. Waar leer jy dit? Dis nie hoe ek my kinders grootgemaak het nie!”
“Ek het hom nie gestéél nie, Ma. Hy het net daar gelê,” het Bennie die verskil tussen steel en optel uitgewys.
“Waar het jy hom opgetel?” wou my ma agterdogtig weet.
“By die munisipale swembad. Iemand het hom daar gelos.” Selfs ék kon hoor hy lieg.
“En wat as die polisie hom hier kom soek?”
“Niemand het my gesien nie, Ma.”
“Maar wat van Theuns-hulle?” My ma was nog steeds nie tevrede nie.
“Wat van hulle?” het Bennie hom opgeruk.
“Hoe gaan hulle voel? Dis nie reg dat jy met ’n fiets sit en hulle het niks nie! Jy kan nie die fiets hou nie,” het my ma voet by stuk gehou.
“Ek gaan nie die fiets terugvat net omdat hulle nie fietse het nie, Ma!”
“En ek sal nie toelaat dat jy jou broers en suster vermaak nie! Oor my dooie liggaam. Dis amper Kersfees en hier’s skaars kos in die huis. Ek kan nie eens vir hulle iets vir Kersfees koop nie en nou val jy hier uit met ’n donnerse fiets! Dis erg genoeg dat ander kinders hulle vermaak, maar jý gaan dit beslis nie ook doen nie!”
Bennie het die aand daarna met nog ’n gesteelde fiets by die huis aangekom. ’n Silwer BMX. Vir Theuns. Vir Kersfees.
“Nou nog net twee fietse vir Alfie en Claudie ook,” het ek my ma en Bennie die volgende oggend om die kombuistafel hoor saamsweer soos twee ou kriminele.
“Julle kan nie met die fietse ry terwyl ons nog hier bly nie, netnou herken iemand dit. Julle sal dit moet wegsteek tot ons Vaaloewer toe trek,” het my ma gesê. Ons almal het saamgestem dis die veiligste.
Ek het die dag daarna vir Bennie die fiets gaan wys wat ek wil hê: ’n pienk een met ’n wit mandjie op die stuurwiel.
“Jis, jy’t baie ambisie,” het Bennie gelag. “Ek sal my beste try.”
Ek het nie geweet wat ambisie is nie, maar ek het besluit ek wil dit vir altyd hê.
Kersfees was in die lug; die strate was vol uitgelate kinders en Kersversierings. Groot Kersbome het in die winkelvensters gepryk en die mooiste Kersliedjies het oor die radio gespeel. Skielik het ek ook uitgesien na Kersfees.
“Ek het klaar fietse vir Alfie en Claudie gespy,” het ek gehoor hoe Bennie twee dae later vir my ma fluister. “Ek sal vanaand Alfie s’n gaan kry en môreaand Claudie s’n. Alfie s’n gaan maklik wees, hy’s op die eerste verdieping.”
“Hoe lyk Alfie se fiets?” wou my ma weet.
“Presies dieselfde as Theuns s’n, net groen. Claudie s’n gaan moeiliker wees, hy’s op ’n balkon op die derde verdieping. Is ook ’n BMX. ’n Rooie.”
“Issit?” het my ma teruggefluister. “Moet jy dan nie maar eerder ’n ander fiets vir Claudie kry nie? Hoe gaan jy tot bo klim? Sê nou jy val?”
“Ek sal maklik van die een balkon tot op die boonste balkon kan klim, dis nie so hoog nie. Daar’s nie tyd om vir Claudie ’n ander fiets te soek nie, Ma, dis oormôre Kersfees. Die ander woonstelle se balkonne is nie so maklik om te klim nie. En ek sien nie ouens met fietse by die woonstelle waar dit maklik is om die balkonne te klim nie. Ek het twee dae gesoek, ek sal daai een móét gaan kry.”
“Ek weet darem nie, Ben. Drie verdiepings is hóóg,” het my ma onseker gesê.
“Ouens wat op die grondvloer of in huise bly, sluit hulle fietse met kettings vas, Ma. Hulle is nie stupid nie.”
“Wat van daai pienk een wat sy wou hê? Die een met die mandjie voor?”
“Nee, jislaaik, Ma. Daai een sit seker op die tiende verdieping. As ek daar val, breek ek my nek.”
“Okay. Hoe gaan jy die fiets van die derde verdieping afkry?”
“Ek sal hom moet afgooi. Theodore sal hom onder vang.”
Theodore was een van Bennie se vriende wat van graad een af saam met hom op Lagerspoort was.
“Haai, Ben, ek weet darem nie. Gaan dit nie te gevaarlik wees nie? Sê nou jy val?” het my ma weer gevra.
“Relax, Ma. Myne was ook op die derde verdieping,” het Bennie geantwoord.
Toe ek Kersoggend my oë oopmaak, staan die mooiste, rooiste fiets voor my bed. Hy het nou wel nie ’n mandjie op die stuurwiel nie, maar dis ’n fiéts! Ek het opgeklim – my voete het skaars die grond geraak. Toe weet ek ek sal hom jare lank kan ry.
Dit was die beste Kersgeskenk wat ek nog ooit gekry het. Ek is al deur nege-en-twintig Kersfeeste, en nog nooit kon enigiets dit top nie.
Ons eerste huis op Vaaloewer was ’n groot rondawel. Dit sou nog maande vat voor ’n regte huis sou oopgaan waarin ons kon intrek, maar ná Koos se huisie was die rondawel vir ons ’n paleis. Dit was groot en ruim, met klipvloere en skewe kamers. In die middel was ’n ronde kombuis waaruit die drie slaapkamers, ’n sitkamer en ’n badkamer geloop het, almal ewe skeef in die vorm van ’n V. Die rondawel was van klip gebou en het ’n groen sinkdak gehad. Buite was ’n mooi tuin met ’n paar vrugtebome, ’n groot, ronde, leë sementdam met krake in, en ’n windpomp.
Hierdie keer het ek en my ma ons eie kamers gehad. Bennie, Theuns en Alfie moes deel. My ouma was daar toe ons intrek . . . met ekstra meubels, toebroodjies, koffie, en baie raad en doepas. Die rondawel het lank leeg gestaan en was vol goggas en ander creatures. Muskiete het in die toilet nes gemaak en vlermuise in die dak.
Vaaloewer was ’n fees. Dit was ’n klein, rustige, plattelandse dorpie met geen teerstrate of verkeersligte nie. Almal het almal geken en alles van almal geweet. My ma het dadelik as sekretaresse by oom Piet Bosman, eienaar van die enigste eiendomsagentskap op die dorp, begin werk.
Ons kinders het vroeg soggens vir ons handdoeke in rugsakke gegooi en met ons gesteelde fietse deur die dorp se grondpaaie afgery tot by die Vaalrivier. Daar het ons geswem, kleilat gegooi, resies gejaag en vis gevang met handgemaakte visstokke tot die son saans sak. Vir die eerste keer was ’n plek vir my lekkerder as Lagerspoort en het ek nie terugverlang nie.
Ek het gereeld by my ouma aan die ander kant van die dorp gaan koffie drink en dan het ons ure lank gesels. Haar huis was reg oorkant die poskantoor en stadsaal. Sy was altyd bly om my te sien en het my oorlaai met vetkoek, pannekoek of beskuit. By haar het my pa weer vir my lewend geword, want sy het baie oor hom gepraat. Sy het graag vir my staaltjies uit sy kinderlewe vertel of foto’s van hom gewys. Sy het een maal ’n jaar vir hom gaan kuier en gereeld vir hom geskryf.
“Hoekom is my pa in die tronk, Ouma?”
“Dis grootmensdinge daai, Claudie,” het sy ontwykend geantwoord.
“Maar ek wil weet!”
“Jou pa moet maar eendag self vir julle verduidelik.”
“Dis
