soos ’n maer vark geskree, maar sy was genadeloos.
“Jam,” die hoeveelste hou. “Mer,” nog ’n hou. “Se,” nog ’n hou. “Moer,” nog ’n hou. “Jy,” nog ’n hou. “Lyk,” nog ’n hou. “Nou,” nog ’n hou. “Soos,” nog ’n hou. “ ’n,” nog ’n hou. “Fok,” nog ’n hou. “Ken,” nog ’n hou. “Seun!” nog ’n hou.
“Dis Lorraine se skuld, Ma! Sy wou nie my hare vasmaak nie en sy het dit elke oggend aspris getrek en geruk,” het ek gehuil.
Ek het die waarheid gepraat en sy moes my geglo het, want sy het haar belt laat sak. Of miskien het haar arms net moeg geword van al die geslanery.
Toe die hare-worry eers agter die rug was, het ek die res van die vakansie geniet. Paul was nie meer daar nie en ek was eindeloos verlig. My ma het weer by die poskantoor begin werk en dit het goed gegaan met haar, wat tot my verligting bygedra het.
Aan die einde van die vakansie het my ma ons stasie toe gevat vir die rit terug na Lagerspoort. Ek was baie opgewonde om terug te gaan, maar my moed het in my skoene gesak toe Lorraine naderkom om vir Bennie te groet. Ek het geweet wat gaan kom.
My ma het op haar afgepyl en haar aan haar rooi poniestert nadergepluk.
“Kom hier, jou klein tert! Kyk hoe lyk my kind se hare. En dis jou skuld! Omdat jy te fokken lui was om dit vas te maak!”
“Ma, moenie,” het Bennie benoud probeer keer. “Asseblief, moenie ’n scene maak nie!”
Sy het hom geïgnoreer en haar vinger omtrent in Lorraine se oog gedruk. “Jý! Dis jóú skuld!” het sy gegil soos Siena op haar beste.
“Ek is jammer, tannie!” het Lorraine verskrik uitgeroep.
Verbygangers en koshuiskinders het stil gaan staan en die petalje oopmond aanskou. Theuns en Alfie het ongemaklik eenkant gestaan en anderpad gekyk.
“Jammer gaan nie haar hare terugbring nie, man!” het my ma gesnou en Lorraine só skielik gelos dat sy amper haar balans verloor het.
Ek kon aan haar en Bennie se gesigte sien ek gaan nie die treinrit óf die res van die jaar in die koshuis geniet nie.
In September het ek my sesde verjaarsdag in die koshuis gevier. Ek het hierdie keer darem geweet dis my verjaarsdag. Die hele koshuis het die oggend in die eetsaal vir my “Lekker verjaar” gesing, en al my klasmaats weer ’n keer in die klas.
Ons koshuismoeder, tannie Marie, het vir my ’n koek gebak met ses kersies op, en juffrou Van Zyl het vir my ’n dik storieboek met al Grimm se sprokies gegee. Carla het vir my ’n pienk handsakkie met ’n spieëltjie en lipstiffie in gegee, en Bokdrol het pouse vir my sy peanutbotterbroodjie aangebied. Net ’n koshuiskind van Lagerspoort sal verstaan watse groot gebaar dít was.
Die res van die jaar het sonder enige drama verloop. Ek het uit Lorraine se pad gebly en gesorg dat ek altyd skoon en netjies by die skool opdaag. Ek het nog steeds naweke om die beurt by juffrou Van Zyl en Carla gaan kuier.
By Carla het ons geswem en video’s gekyk. By juffrou Van Zyl het ons gelees en gelees. Meestal Grimm se sprokies, Huisgenoot se artikels, en Trompie en Saartjie. Juffrou Van Zyl het nie van Danielle Steel se boeke gehou soos my ma nie. Sy het gesê dis te soetsappig en sy hou ook nie van Engelse boeke nie.
Toe ons vir die Oktobervakansie in Boksburg van die trein afklim, het my ma reeds vir ons op die platform gewag. Ek was bly om haar te sien en sy het bly gelyk om ons ook te sien.
In daardie kort vakansie het Bennie ons geleer shoplift – hy was toe al ’n pro. Ons het meestal tjoklits en ander lekkergoed uit verskillende kafees gesteel. Hou een tjoklit met jou regterhand in die lug en maak of jy die prys bekyk, terwyl jy met jou linkerhand ’n ander tjoklit onderlangs in jou hemp of broek indruk, het Bennie ons geleer.
Partykeer is ons gevang, partykeer nie. Die kere wat ons gevang is, het die eienaar ons gedreig met die polisie en ons sy kafee in die toekoms belet. Ons het twee goue reëls gehad: ons mag nie dieselfde kafee twee keer raid nie, en as jy gevang word, is jy op jou eie.
Teen die einde van die vakansie was daar al ’n groterige hoop lekkergoed onder Bennie se bed, en ek was seker die polisie soek al na ons. Ek was so ongelooflik dik vir tjoklits dat ek vir maande sonder een kon bly. Maar hulle het goed te pas gekom op Lagerspoort, waar tjoklits tussen die koshuiskinders skaarser was as reën in die Kalahari.
Ek het my skoolrapport gekry toe die Desembervakansie aanbreek. Juffrou Van Zyl het my deurgesit na graad twee en ek was in die wolke daaroor. Theuns was ook in die wolke, want hy is as skoolprefek gekies vir sy standerdvierjaar. Ons skool het ses prefekte gehad: vier standerdvyfs en twee standerdviers.
Bennie was hartseer, want hy sou nie terugkom Lagerspoort toe nie; hy moes hoërskool toe gaan. Tydens die laaste skooldag se pouse het hy dat al die kinders wat wou met koki’s op sy skoolhemp teken. Ek het gretig nadergestaan om ook ietsie op sy hemp te teken, maar hy het sy hemp voor my gesig weggepluk en gesê dis net vir vriende, nie vir family nie.
Voor elke Desembervakansie het tannie Marie ’n afskeidsete vir al die koshuiskinders gehou. Dit was tradisie en terselfdertyd legendaries. Ons het dit die Groot Ete genoem, want dit was wraggies ’n groot ete. Die lang tafels in die eetkamer het gekreun onder al die kos wat daarop gepak was. Die eetsaal was versier met kleurvolle ballonne en linte. Op die tafels was enige kos waaraan jy kon dink: hoenderboudjies, kouevleise, toebroodjies, koeksisters, poedings, koeke, terte, pannekoek, slaaie, kaas en nog baie meer. Dit was asof tannie Marie wou opmaak vir die hele jaar wat ons honger gely het.
Van die stasie af het ons reguit na Koos se huis gery in die taxi waarin my ma ons geboender het. Sy woon nou daar, het sy vir ons verduidelik. Ek kon aflei dat sy al weer nie werk nie.
Koos het in ’n piepklein huisie met twee slaapkamers aan die verkeerde kant van Hazyview gewoon – waar al die white trash bly, het my ma vroeër eenkeer gesê. Was ons ook nou white trash?
My ma het ons verseker dis net tydelik. My ouma het vir haar werk gekry op Vaaloewer, en ons trek aan die begin van Januarie daarheen. My ouma het toe al jare lank op Vaaloewer gewoon in ’n massiewe wit huis, gedeeltelik baksteen, gedeeltelik sinkplate. Ek het geweet dit gaan baie lekker op Vaaloewer wees, veral met my ouma daar. En die Vaalrivier!
Koos se huis het ’n klein sitkamer gehad waaruit al die vertrekke behalwe die badkamer geloop het – dié het uit die kombuis geloop. Koos het in die een slaapkamer geslaap en ek en my ma in die ander kamer. Bennie-hulle moes in die sitkamer slaap.
Koos het bedags gewerk, en saans en naweke was hy meestal dronk. Maar hy het nie luidrugtig geraak soos ander mense wanneer hy dronk was nie, hy het net stiller en stiller geraak tot hy omgedop het. Party aande het hy vir ons spookstories vertel. En hy kon ’n muntstuk agter jou oor uithaal of hom heeltemal wegtoor. Koos het vir ons ’n swart hondjie gegee wat ons saam met ons Vaaloewer toe kon vat, en Bennie het hom Malansky gedoop.
Die naweke wat Koos nie dronk was nie, het hy die mooiste skaakstelle uit hout gekerf. Hy het die swart blokkies op die bord kunstig met ’n vergrootglas uitgebrand – hy het ure lank geduldig in die son gesit om dit te doen.
Geld was nie volop nie. My ma kon sommige dae vir ons net slaptjips en gebraaide aartappelskille gee om te eet. Sy het gedink dis vreeslik om vir haar kinders aartappelskille te gee, maar dit was eintlik baie lekker, veral met hope Aromat en tamatiesous op. Vandag kan jy dit so in ’n restaurant bestel.
Laat
