teruggestuur na Bennie se klas om die regte datum te kry.
Hulle was dié keer sonder toesig. Toe ek by die klas instap, het die kinders openlik gegiggel en ek het hierdie keer geweet hoekom. Ek het bloedrooi gebloos en vir Bennie die vuilste kyk gegee wat ek met waardigheid kon bemeester.
“My juffrou sê jy moet ophou probeer snaaks wees!”
“Jy verjaar op 15 September! Jy’s lekker onnosel, huh?” het Bennie gelag.
“En jy’s ’n poes, man!” het ek bitsig teruggekap.
Die reaksie op my woorde het nog ’n kenmerkende verskil tussen koshuis- en huiskinders uitgelig. Die huiskinders het na hulle asem gesnak en geskok gelyk; hulle monde het oopgehang in totale stilte. Die koshuiskinders se lywe was behoorlik dubbel gevou van die lag. Ek het meer van die koshuiskinders gehou. Soort soek soort.
Ek was skaars ’n week in die skool toe meneer De Jager, die prinsipaal, vir my, Bennie en Lorraine na sy kantoor ontbied. Ek was die eintlike sondaar, maar Bennie en Lorraine was in die moeilikheid – Bennie oor hy my oudste boetie was, en Lorraine oor sy my kamerhoof was. Volgens meneer De Jager het hulle nie hulle werk behoorlik gedoen nie: my lang blonde hare was vuil en gekoek en my skoolrok was besmeer met modder en kos. Terwyl meneer De Jager hulle uitgetrap het, het hy met oordrewe gebare die kos van my vaalgroen skoolrok se kraag afgekrap: vanoggend se oatspap, gisteroggend se scrambled eiers, en so aan.
“Dink julle dat, tussen die twéé van julle, julle dit sal kan regkry om te kyk dat sy in die vervolg skóón en met gekámde hare skool toe kom?” Meneer De Jager se stem was swaar van die sarkasme en ek het ineengekrimp van verleentheid.
“Ja, meneer,” het Bennie en Lorraine soos een man geantwoord.
“Julle seker? Dis nie te ver gevorderd vir julle nie?”
“Ja, meneer. Nee, meneer.” Weer soos een man.
“Nou toe!” het hy ons uit sy kantoor gejaag.
Daarmee was die oordeel oor my uitgespreek. Lorraine het my elke aand ná badtyd bekyk asof ek ’n insek onder ’n vergrootglas was. Sy het my ’n paar keer teruggestuur. “Gaan was jou nek! Gaan skrop jou voete! Was onder jou naels! Was jou ore!”
Soggens het sy my kop geruk en gepluk om my hare in ’n netjiese poniestert te kry.
“Eina!” het ek gekerm.
“Staan stil, man! En hou jou blerrie bek!” het sy gesis en my kop ’n ekstra harde pluk gegee.
Met die eerste geleentheid wat ek gekry het, het ek ’n skêr gevat en my lang hare kort afgeknip. Dit was vol happe, maar tannie Marie het dit agterna so reguit moontlik gesny.
Toe Theuns-hulle my kort hare sien, het hulle die wysvinger op en af geswaai om te beduie hoe my ma my gaan slaan as ek die vakansie met kort hare by die huis kom. Sy was baie erger oor my hare as ek. Maar dit was nog lank voor die vakansie, so ek was nie bekommerd nie.
My graadeenmaatjies was Carla du Bruyn en Pieter Bokdrol – ons kon nie sy snaakse van uitspreek nie en het hom Bokdrol gedoop. Carla het lang bruin hare en bruin oë gehad, en sy was ’n huiskind. Pieter was ’n koshuiskind nes ek en sy gesig was vol sproete.
Carla was presies die teenoorgestelde van my; sy was alles wat ek nie was nie. Sy het ook alles gehad wat ek nie gehad het nie. Sy het fancy klere gedra, haar ouers was die rykste boere in die omgewing en haar pa het in die skoolraad gedien. Sy wou met poppe speel; ek het meer belanggestel in karretjies. Sy wou nie op die parkie se swaai ry nie; ek wou kyk hoe hoog ek kon swaai. Sy het gegril vir modder en paddas; ek het modderkoekies gebak en paddas as troeteldiere gesien. Sy was verskriklik netjies en fyn; ek was ’n regte rabbedoe. En sy het sekerlik nog nooit die woord “poes” gehoor nie.
Sy was die ouer, slim een en ek was die dommerige een. Maar ons het goed genoeg oor die weg gekom om pouses saam te speel.
Party naweke het sy my na hulle huis genooi en dit was ’n fees. Hulle het in ’n groot huis met ’n groot swembad gewoon en het baie Walt Disney-video’s gehad. Ek het gedink sy bly in die hemel. Vir die eerste keer het ek gesien hoe lyk ’n normale gesin, met ’n normale ma en ’n teenwoordige pa. Dit was vir my baie vreemd.
Pouses by die skool het ek met Carla gespeel, en die res van die middag saam met Bokdrol by die koshuis. Hy het van alles gehou waarvan ek ook gehou het: modder, paddas, krieke, sprinkane en swaai. Verkieslik so hoog en so rof as moontlik. Ons het bendehuisies gebou, verkleurmannetjies gevang en akkedisse gejag. Ek het hom geleer hoe om sandleeus te vang deur hulle gaatjies liggies te blaas, en hy het my geleer hoe om balbytermiere uit hulle neste te lok met ’n stukkie gras.
Juffrou Van Zyl het baie moeite gedoen om my te leer lees en skryf. In die klas het ek meer aandag gekry as die ander kinders, en ná skool het sy my ’n uur of wat langer agtergehou. Party naweke het sy my na haar huis op ’n plaas in die distrik geneem en my vreeslik bederf met nuwe klere en speelgoed. Haar man is glo jonk oorlede en sy het nie kinders van haar eie gehad of weer getrou nie.
“Haar man het selfmoord gepleeg,” het die kinders onder mekaar geskinder. “Hy het homself in hulle badkamer opgehang.”
Toe ek eers die basics van lees geleer het, was ek onkeerbaar. Ek het alles gelees waarop ek my hande kon lê. Ek het begin met die Padda-sit-op-die-wal-en-dis-al-boeke, later Baas en Mossie, en toe vinnig oorgeslaan na moeiliker boeke soos Liewe Heksie. Soms het juffrou Van Zyl vir my voorgelees, ander kere moes ek vir haar voorlees. Sy het lekker gelag as ek van die woorde verkeerd uitgespreek het. Ek het nie kwaad geword as sy vir my gelag het nie. Haar lag was anders – aansteeklik.
As ek naweke by haar gekuier het, het ons tot laat Monopoly gespeel, musiek geluister en Rice Krispies met gekookte kondensmelk geëet. Juffrou Van Zyl se gunstelingsanger was Gé Korsten. Elke keer as ’n liedjie van hom gespeel het, het haar hande stil geraak en haar oë het ’n veraf, afwesige uitdrukking gekry.
Dan het ek gewonder of sy na haar man verlang, soos ek na my ma verlang het saans as die klok lui vir slaaptyd. Ek het gewonder of my ma okay is. Of sy en Paul nog so baie baklei. Of sy darem sigarette het om te rook. Ek het aan my pa ook probeer dink, maar hy het so onwerklik gevoel dat dit moeilik was. En soms het ek aan Sammy gedink.
“Kan jy ’n geheim hou?” het ek een middag ná skool vir Theuns gevra terwyl ons onder die palmbome voor die koshuis gelê het. Dit was al winter, maar die sonnetjie was lekker warm. Ek het my verwonder aan die oranje dadels hoog bo in die palmboom. Ek wou dit graag proe, maar dit was te hoog om by te kom.
Een ding van die koshuis wat ek vinnig gewoond moes raak, was dat jy omtrent altyd honger was. Aan die begin het ek my neus opgetrek vir die koshuiskos, maar nou het ek nes die ander kinders met ’n spoed eetsaal toe laat vat as die klok vir etenstyd lui. Nes hulle het ek angstig gewag vir die “Amen” sodat ek ook kon gryp na die kos in die middel van die tafel. My ma sou haar doodgeskaam het vir ons, maar my ma was nie daar nie.
“Sure.” Theuns het nie baie belangstellend geklink nie.
Ek het na sy vinger gekyk wat in ’n wit verband toegedraai was. Hy het die vorige dag by die snoepie probeer inbreek. Hy het die swaar staaldeur bo die toonbank oopgeforseer en sy hand deur die opening gedruk om ’n ysie te vat. Die deur het gegly en sy vinger het in die slag gebly. Hy was nie in die moeilikheid nie; almal het gedink dis ’n groot grap.
“Belowe eers jy sal nie vir Ma sê ek het jou gesê nie. En belowe jy sal ook nie vir Bennie
