kop ’n paar keer skud dat die oë beter kon fokus. Sy tande was nog wollerig van die kots. Daar was ’n hoofpyn wat nie wou saamwerk met die son nie. Naar. Sweterig. Daar was iets aangrensend aan spyt oor die liter en ’n half whisky van die vorige sestien uur. Dit sou help as een van hulle kon reguit dink.
Die foonlyn was dood. Die pad is gebore.
En nou staan hulle twee hier langs die stowwerige pad met die plaas se naambordjie wat soos ’n ou vrou skree aan die ketting. Op pad. Die dooie hemel weet waarnatoe.
*
’n Bakkie stop. Die man agter die snor draai die venster af. “Waarnatoe, manne?”
“Stad toe oom,” sê Siegfried. Dit is sy eerste woorde vandat hulle hier staan in die stof. Sy stem klink gerasper.
“Meneer, uiteraard eintlik slegs na die naaste dorp as dit moontlik is. Om ’n bus te haal of ’n trein of ’n dergelike . . .” Hy probeer normaal praat, maar die whisky is nog te dik in sy bloed en sy stem; hy is duiselig. Die man in die bakkie kyk na Siegfried se hande toe hy die sak van sy rug afhaal.
“Jy’s mos Landman se seun.” Dan effens bekommerd: “Waar’s jou pa?”
“Dood oom. Vanoggend.”
“O Here.” Die man trek sy snor, sy hele gesig verfrommel soos hy konsentreer. “Kyk, ek ry plaas toe. Ry saam. Julle eet daar dan praat ons verder.” Hierdie man maak net besluite op ’n vol maag.
Hy stel homself voor: “Wilhelm Smit. Skrywer en insekkenner. Aangenaam.” Die man se hand is gevoude staal.
“Hannes Bloch. Skaapboer.” Die man kug.
Die res van die rit sit al drie voor in die bakkie. Behalwe vir ’n af en toe se “O Here” en ’n gepaardgaande skud van die skaapboer se kop, sê nie een ’n woord nie. Smit kyk uit die hoek van sy oog na Siegfried. Die wees kyk voor hom. Dis iets om na te kyk. Die pad. Die laaste bietjie son.
Smit sien nie die pad nie. Hy sien die voorruit. Termiete, muggies en sonbesies vernietig hulleself teen die shockproof glas van die Hilux: ’n edele maar futiele verset.
*
Hy ken nie die oom wat hulle oplaai nie. Daar kom min mense by sy pa kuier sy pa gaan min kere uit. Net as hy dorp toe gaan. Hy gaan nie saam nie. Die dorp is te deurmekaar. Die snor-oom is vriendelik. Hy hou van teen die venster sit nou kan hy die pad sien en die grond en die skape en die bosse langs die pad. Hy hou daarvan om by ruite wat vinnig ry uit te kyk na al die dinge. Alles gaan vinnig verby alles is net strepe bruin en rooi en vaal. Hy wil slaap tussen die strepe hulle draai by ’n hek in. Die snor-oom sê hy moet die hek oopmaak. Die deur kan nie reg oop nie. Die handvatsel is dun hy kan nie sy vinger om die stuk plastiek wat die handvatsel is kry nie. Sy pa se bakkie se handvatsel het so draadding aangesoldeer dat hy dit kan oopmaak. Oom Smet maak die deur oop. Nou kan hy uit. Nou sukkel die hek ook. Hy sukkel om die kringdraadjie van die hakdraadjie af te lig om die hek oop te maak. Sy hande is dom met hekke. Die oom raas nie. Die oom sê Ag Here tog. Sy pa laat altyd vir OuBen of Alfie hekke oopmaak. Die huis van die oom is lelik. Die huis is groen die dak is plat. Daar kan nie ’n solder wees waar al die ou goeters kan staan onder lakens en komberse nie. Sy pa sit al die goeters wat hulle nie nodig het nie op die solder. Mens wil nie die hele donnerse tyd oor alles val nie sê hy. Hy speel partykeer met die fietse en panne en messegoed en foto’s. Al die nodelose stront sê sy pa. Die snor-oom se huis is groot maar daar is nie ’n stoep waar sy pa in die aand kan sit nie. Sy pa sê ’n boer moet ’n stoep hê sodat hy sy grond kan sit en bekyk. Sy pa sê as mens na al die fokkol kyk dink mens aan nuwe stories. Daar is ’n vuur dit ruik na braai. ’n Jong oom werk met die rooster. Siegfried mag nooit die rooster werk nie. Hy is bang vir vreemde mense hulle lag. Oom Smet sê hy moet uitklim. Sy pa sê oom Smet maak stories vir ’n werk en bad nie baie nie. Sy pa sê dis nie ’n regtige werk nie. Sy pa ken baie stories maar hy sê hy het hulle nie gemaak nie hulle is al baie oud.
*
By die plaashuis is ’n braaivuur besig om inmekaar te stort; ’n jong man is besig met ’n rooster. Die geforseerde rituele van groet en bladskud kom onder weg:
“Naand, Pa.” Die kind se gesig is ’n vulkaniese berglandskap met etterkeëls. Een van die korste is aan die oopbreek op sy linkerwang. ’n Dun straaltjie bloed. Smit besef Siegfried is ook aan die staar. Die paddaman krap aan sy eie wang, maar knip nie ’n oog nie.
“Naand, ja. Dis my seun. Hans, groet die mense.”
“Ja, Pa. Naand, oom. Naand, Siegmund.”
Smit mompel: “Naand-naand, maaiernaaiers.” Hulle hoor wat hulle wil.
“Siegfried,” sê Siegfried. Almal lag. Hy wonder hoe die jong Bloch sy kaak so ver kan oopforseer sonder dat een van die korste breek.
Siegfried word deur die ettergesig weggesluit in die TV-kamer. Die boer neem hom eenkant en vra of hy orraait is – “Ou Maat.” Ek is nie julle maatjie nie, wil hy sê. Weer ’n cliché-matige ondervraging na sy algemene fisieke en psigiese welstand. Hy sê hy voel soos ’n mier op ’n skoon bord, soos ’n droë carburettor wat stoom lek. Die boer grinnik en stop ’n bier in sy hand. “Wat gaan jy doen met daardie skepsel? Hy kan mos nie na homself kyk nie.”
Hy verduidelik kortweg, kortaf. Die boer steek ’n Chesterfield aan en gebied hulle om oor te slaap. Hy hou die pakkie uit na Smit. Hy bedank; hy’s te naar vir rook. Die rook van die boer se sigaret werk op sy kiewe. Hy sluk gal weg. Sy mond bly die bier ontwyk, sy hemp natter as sy lippe. Die boer bekyk hom met een oog toe. Hy voel geweeg, hy voel geoordeel.
“Hoe goed ken jy hierdie mense, die Landman en sy kind?”
“Bly maar daar. Op die werf. In die huisie.”
“En die ma van die kind? Weet jy iets van daardie storie af ?”
“Niks. Nooit die vrou ontmoet nie.” Nog ’n sluk bier val op sy bors. Hy sit die blikkie op ’n kabinet wat byderhand is. Bloch kyk na die blikkie, ’n diep frons vorm.
“Ja-nee.” Bloch sê iets oor die aard van plaaslewe, van stories wat loop. Hy kyk na Smit vir ondersteuning.
“Ja. Nee. Het jy dalk ’n glas?”
“En die mannetjie se naam darem ook. Sigurd. Eienaardig vir hierdie deel van die wêreld.” Die boer lag oordadig, tel die blikkie van die kabinet af op en vee met sy mou oor die nat kring wat reeds gevlek het. Hy druk die blik terug in Smit se bewende hand.
“Voor die vrou weer kla,” maak hy verskoning.
Bloch wys hom ’n stoel om in te sit.
En jou kind se gesig darem ook. Eienaardig dat sy hele fokken kop nie oopbars van al die Calvinistiese etter wat julle daar instop nie. Die krake begin klaar wys, dreig hy om te sê terwyl hy bier van sy ken probeer oplek.
“Dit het darem gelyk of die twee heel goed oor die weg gekom het, so sonder vrou, jy weet.” Die boer lag senuweeagtig. “Dis hard.”
“Hm,” voel Smit homself sê.
“Die mannetjie was seker ook nooit van veel nut op die plaas nie.” Bloch kyk deur die venster na waar sy seun staan en braai. “Ten minste ’n verskoning gehad. Daardie een wil niks weet van die plaas nie. En die vrou het mos daardie operasie gehad, jy weet, waar
