Hy verander die onderwerp vinnig, voor hy nog moet hoor van die vrou se verwoeste voortplantingsisteem.
Die boer lyk ingedagte. “Ek moes meer as een maal dele van sy grond koop. As hy dan later weer die kapitaal gehad het, het hy hier en daar ’n stukkie teruggekoop. Dit was maar ’n agteruitboerdery daardie. Hulle sal nie veel vir die plaas kry nie. Met die wolpryse wat dit is.” Hy sug diep en neem ’n sluk brandewyn.
“Dit is tragies dat die mens nie soos die Britse embioptera-spesie onder klippe kan bly nie . . . My Maat.”
“Ja-nee.”
Smit kyk uit na die werf, ’n landskap van aknee.
“Ek hoop jy sorg goed vir die mannetjie. Ek voel half verantwoordelik. Ons mense staan saam.” Bloch dink ’n tydjie na. Dan lyk dit of hy iets onthou: “Laas jaar by die vendusie was Landman effens gesuip daar in die biertent die middag. Kallie en van die ander Malherbes het gesit en strontpraat oor die plaaslike moroon toe hy opspring. ‘Dis donnerswil my seun en julle los hom donnerswil uit!’ in daardie hees stem van hom. Die gespuis was gou stil.” Bloch glimlag effens. “Later kom sit hy daar by my en Visagie. ‘Verstaan die bulletjie nie aldag nie. Hy lewe maar soos die winde waai en die bossies staan. Maar dis donnerswil my seun,’ sê hy toe. Groot woorde daardie.” Die boer sug weer. Hierdie keer met nadruk. “Ons praat weer, Vriend. Ek gaan kyk net gou dat daardie mannetjie nie die vleis verkool nie.” Hy klop Smit op die skouer en verlaat die vertrek.
Teen die muur lê ’n duisendpoot opgekrul. Hy skraap die spiraal van die muur af en sluk dit weg met die laaste bier.
*
Hy sit by die televisie in die lelike huis opgekrul dis koud al die vensters is oop. Hy is klein hy is op sy pa se skoot. Hy hoor die perde hardloop in sy borskas. Hy ruik die sweet en die tabak. Sy pa sê perde galop. Sy pa se gesig is bruin dit het klomp swart hare bo-op die kop wat baie krul en groot ore en dun oë sy pa sê hulle kruip weg vir die son. Sy pa se arms is groot en bruin onder die hemp is hy wit dit lyk of hy ’n hemp dra as hy nie ’n hemp dra nie. Boere-tan sê sy pa. Sy kop is teen die bors hy hoor die perde galop al hoe harder en vinniger iets gryp sy skouer dis die jong oom met die afdopgesig Wat maak jy. Mind jy as ek sit. Hy kyk nie televisie nie hy probeer sy dink wegjaag wat heeltyd terugloop na die lyf wat daar op die werf lê. Hy tel hy sê die alfabet op hy noem name van die mense in sy pa se stories hy luister vir die perde die televisie raas. Die perde is nie meer daar nie hulle galop nie meer nie hy hoor net die televisie hy sien die lyf lê op die werf. Dan lê die lyf in die kamer. Die oë knip die kop kom regop die oë is oop hy skrik hy is wakker. Hy sien die groot swart skip wat hy sien as hy droom dit maak hom koud sy lyf is pap hy kan niks maak nie niks skree nie dis net die swart skip oor hom.
*
As hy tydens sy lang dae van woordsoekery oor die plaas gedwaal het, het hy gereeld vir Siegfried raakgeloop by die dam. Wanneer hy nie paddavisse gevang het nie, was hy gewoonlik besig om selfgemaakte bootjies op die bruin water te laat vaar. Blare, stokkies, bas. Hy wou altyd uitvind presies hoe hy met daardie hande wat skaars vuiste kon maak, dit kon regkry om die fyn bootjies te maak. As die wind waai, het hy hulle almal in die water gesit en gekyk hoe hulle vaar. Hy sou nie opstaan voor die laaste een gesink het nie. Ander kere het hy met sy knieë onder sy ken opgetrek gesit en staar hoe die modderwater klein branders maak as die wind waai. Nooit het hy hom sien swem nie. Dit was asof hy ’n soort respek vir soveel water gehad het, te veel om homself daarin te begeef. Dit was die laaste water wat nog nie deur die sand gevreet is nie.
Hy het een middag teen die damwal gelê en die idioot dopgehou. Die lang maer vingers. Die absurde geduld. Die webbe. Tyd het stilgestaan by die dam daardie dag. Net die son het beweeg.
Die bootjie breek middeldeur wanneer die hoofmasstokkie in die bas gedruk word. Hy staan op, gaan haal nog bas, begin weer die skuurproses teen die klip, totdat die bas soos ’n boot begin lyk. Dan is dit die skerpgemaakte stok se beurt om die boot uit te hol. ’n Sy van die boot breek waar hy te veel uitgehol het. Hy begin oor. Met dieselfde hipnotiese ritme. Hy sit sy skepping in die water en stap terug, versigtig, om nie die water te versteur nie. Met ingetrekte asem gaan sit hy op sy hurke en hou die vaart dop, hoe dit dobber, hoe dit die deinings vang, en dan meer as ’n halfuur later, hoe dit sink. Dan staan hy op en gaan trek nog ’n stuk bas van die boom langs die dam af. Altyd tyd vir nog een. Altyd tyd om van voor af te begin. Om iets te maak en dit te laat sink.
Hy kon dit nie langer aanskou nie; hy het weggestap met nat oë; hy het alles in sy pad geskop en gevloek. Hy het die trane wat in sy mond ingeloop het uitgespoeg. Met sy hande in vuiste het hy sy tikmasjien gedonder. Hy het saam met die bottel op sy bed gaan lê.
*
Smetsmid en EtterHans staan buite by die vuur met glase whisky. Die vent krap aan sy ken waar ’n paar verlore baardhaartjies deur die vulkane beur. “Oom lyk bietjie gekuier,” sê hy smalend.
“Ek sukkel om te slaap.” Hy onthou hoe hy in sy dronkenskap die H, E en M van sy Hermes-tikmasjien se naamplaatjie afgekrap het. RES het oorgebly.
In medias res. In medias grond. In medias bugs. In medias stront.
Die arrogante erfgenaam van hektare aarde kom agter hy staar na die rotstuin op sy wange. “Het oom nie ’n kar of iets nie?”
“Verkoop.” Die mannetjie lyk verward.
“Het dit nie nodig nie. Ek wou nêrens heen rondfoeter nie.”
Die twintigjarige puber krap voort in stilte.
“Wat’s oom se regte naam? Pa sê almal noem oom Willie Smet.”
“Smetsmid.”
“Wat van Willem?”
“Wie?”
Nog ’n stilte. Hierdie een langer.
“Rook oom dagga?”
“Dit sal gaaf wees.”
*
Die bank is diep hy sak weg daarin. Hy wil in sy eie bed slaap met al sy kussings sy pa sê hy gaan sy nek nog aflê op al die kussings dis lekker om die kussings so al om in die rondte te pak dan kruip hy tussen hulle in. Sy bed is groter as sy pa se bed. Sy pa sê dit was eers sy en Jou Ma se bed maar Siegfried moet liewer daarop slaap. Dis ’n dubbelbed. Sy pa se bed is smal en hard. Die matras het ’n duik in die middel. As hy daarop sit dan voel hy die planke van die bed. Sy pa sê dis beter vir sy rug. Sy pa sê as ’n man se rug eers gebreek is dan is hy in sy moer in.
*
Die boer se seun stap na die skuur, hy agterna. Hans steek ’n daggasigaret aan. Hy sê hy het dit van die universiteit af gebring. Die dwelm laat hom ontspan. Die roach, soos die student die zol noem, sien sy gat. Hans besluit om in te gaan, want dis “cool om stoned TV te kyk”. Hy karring agterna.
Hou aan beweeg, aanhou geraas maak, aanhou grawe, al in die damwal in.
Toe hulle saam met Siegfried in die TV-kamer met ’n bottel wyn beland, vra hy vir Hans Huid wat hy nou eintlik doen.
“Studeer tale by UCT.” Die mannetjie is skielik nie meer so spraaksaam nie. Die boer en sy vrou is besig by die vuur en in die kombuis. Na nog twee biere en ’n groot sluk uit ’n glas witwyn, begin hy uit te vra: “Uiteraard ken jy ‘The Waste Land’ van Eliot?”
“Nog nie gesien nie. Is dit al
