wat ek liefhet en hy behoort aan my.’”
“Sorry, natuurlik!”
“Wat is die doel van die chuppah eintlik?”
“Ag, daar is verskillende betekenisse wat daaraan geheg word. In Hebreeus beteken chuppah eenvoudig ‘kamer’ of ‘bedekking’. Dit stel allereers die dak voor van die nuwe huis waar die bruid en bruidegom gaan woon en ’n huisgesin vorm. Maar dis ook simbool van ’n koninklike baldakyn, jy weet, oor die troon, so iets. Want volgens Joodse tradisie is die bruidegom en die bruid op hul troudag ’n koning en koningin. Dit verteenwoordig ook die seksuele daad wat die huwelik sal konsumeer.”
“Sjoe, dis wonderlike betekenisse, nè. Rivkah het my vanmôre gesê ek moet elfuur by die Kotel gaan kyk, die bruid sal daar wees. Ag, dit was pragtig. So baie mense het na haar toe gekom.”
“Ja, dis ook ’n baie ou tradisie wat sê die bruid kan op haar troudag mense seën. So, allerhande mense sak op haar toe, siek mense, oumense, vrouens wat graag ’n kind wil hê … Bietjie bygeloof wat ons tradisie noem.”
Henok grinnik. “Miskien, maar tog wonderlik. Ek verstaan die bruid en bruidegom vas op hulle troudag.”
“Dis reg.”
“Hoekom, dis tog vreemd.”
“Nie vir Jode nie, Henok. Veral Tora-getroue pare sien mekaar die hele week voor die troue nie om die afwagting nog groter te maak. Die feit dat hulle op die dag vas, maak hulle daarop attent dat hul troudag in werklikheid hulle eie private Yom Kippur is – ’n dag waarop hulle van al hul vorige sondes gereinig word. Hulle kan dus saam ’n skoon begin maak. Die bruid en bruidegom siteer ook die mincha, die middaggebed, van Yom Kippur, waar hulle al hul oortredings bely. Die bruidegom dra ook ’n kittel – ’n wit kleed wat getroude mans met Yom Kippur aantrek. Jy sal netnou sien hoe dit aan Bibi lyk.”
“Weer fantastiese simboliek. Die bruidegom sien dus wel sy bruid vandag voor sy hier na die chuppah toe kom?”
Marc knik. “Ja. Voor die chuppah-gedeelte van die huwelik begin – dit word Kiddushin genoem van die Hebreeuse woord kadosh, wat heilig of afgesonder beteken. ‘Set apart’, jy weet? Wel, voor dít begin, word die ketubah, die huweliksooreenkoms, onderteken. Om die waarheid te sê, hierdie twee is nou daarmee besig. By Avital se pa se huis hier in die Ou Stad. Dis waar Ofer en Shoshana nou is. Rivkah ook, omdat Avital se ma verlede jaar oorlede is. Dis interessant, weet jy, die ketubah is in Aramees geskrywe. Dit sit die man se verantwoordelikhede teenoor sy vrou uiteen – voedsel, kleding, huisvesting en plesier. Dis ’n ware kunswerk om te sien en dit word gewoonlik geraam en in die nuwe huis gehang.”
“So, dit beteken Bibi sien sy bruid al daar?”
Marc sluk swaar, hy sien sý bruid van daardie dag so duidelik, só helder voor sy geestesoog, die weerloosheid om haar mond. Wat vanmôre weer daar was. Dis of hy koud word van binne.
“Marc …?” Henok lyk bekommerd.
“Nee, dis niks, ek het sommer iets onthou.”
“Jou eie troue was ook so?”
“Ja, dit was.”
“So die bruidegom gaan na die bruid se ouerhuis toe?”
Marc knik. “Die bruidegom gaan saam met sy pa na die bruid se huis vir die seremonie wat HaBedekkin genoem word. Daar teken hy die ketubah. Daarna sluier hy haar gesig.”
“Ja?” vra Henok verbaas. “Het jy dit ook gedoen?”
“Ek het. Dis ’n eeu-oue tradisie om te verseker dat hy die regte vrou trou – anders as Ya’akov wat gekul is om met Leah te trou terwyl hy gedink het dis Rachel.”
Henok lag. “Sowaar?”
“Maar dit is ook bedoel om die bruidegom daaraan te herinner dat sy aanstaande vrou ook innerlike skoonheid het. Sy is nie net van buite mooi soos op haar troudag nie. Dis ook die geleentheid vir die pa’s van die bruid en die bruidegom om die bruid te seën.”
“Wonderlik!” is al wat Henok nogmaals kan sug. “Wat sou ek wou gee om daarmee te kon grootword en dit nie nou eers, so laat in my lewe, te ontdek nie.”
Byna onmiddellik daarna verskyn Bibi, geklee in ’n lang jurk van wit sy oor sy donker pak en ’n geborduurde wit sy-kippah, saam met Ofer en sy aanstaande skoonpa onder die chuppah. Die lang, skraal bruidegom met sy swart krulhare sien daar bleek uit en Marc ervaar meteens ’n begeerte om sy arm om hom te slaan en hom ’n oomblik styf vas te hou. Hoe graag sou David nie dié oomblik wou deel nie.
Toe hoor hulle die fyn, hoë note van ’n viool buite.
“Daar kom Avital,” sê Marc gedemp en voel sy hartklop versnel.
Deur die groot glasrame wat die een kant van die saal beslaan, sien hulle haar. In wasige wit tussen Shoshana en Rivkah met die uitgelate vioolspeler wat vooruit dans, kom hulle uit die koue sonlig deur die wye voorportaal binne.
Al wat Marc regtig sien, is sy vrou. En sy is hartverskeurend mooi. Die dieprooi van haar lang romp en jas kontrasteer fel met haar donker hare wat met ’n goue band na agter gebind is, maar in kurktrekkerkrulletjies om haar gesig losspring. Marc sien hoe bleek sy is.
“Imma!” hoor hy sy kleinste seuntjie voor hardop gil toe hy sy ma herken en sy hart bewe benoud.
Met ’n diep stem sing die chazan ’n gedeelte uit Shir HaShirim oor die drie vroue wat stadig met die paadjie langs aankom. Deur die sluier heen blink Avital se donker oë met dieselfde glans as die pêrels wat sy dra.
Henok, wat opmerk dat Chaim sonder ophef ook onder die chuppah verskyn het, vra: “O, gaan Chaim hulle trou?”
Marc maak sy gedagtes wat net om sy vrou gekonsentreer is, bymekaar. “Nie regtig nie. Halachah vereis nie die teenwoordigheid van ’n rabbi by die huwelikseremonie nie. Dis eintlik verkeerd om te sê die rabbi ‘trou’ hulle. In Judaïsme is twee getuies al wat nodig is. Maar moderne siviele wet vereis wel dat ’n rabbi of ander staatsamptenaar die bevestiging doen.”
Avital het die chuppah bereik en tot Henok se verbasing lei Shoshana haar nou sewe maal in ’n sirkel om Bibi.
“En dít?”
Vanwaar hulle staan, heel agter op die galery, kan hulle die verrigtinge sien, maar niemand steur as hulle gedemp praat nie.
“Dit simboliseer die idee van die vrou wat beskermend is, ’n lig wat die huisgesin omring en teen alle kwaad beskerm. Mens kan ook sê sy beeld die sewe dae van die Skepping uit aangesien sy binnekort sal deelneem aan die skep van nuwe lewens.”
Bibi se ouers en Avital se pa is nou saam met Chaim en die bruidspaar onder die chuppah en Rivkah gaan sit by Ruwth en die seuntjies.
Chaim hou ’n bokaal wyn omhoog en bid die seëngebed: “Baruch Atah Adonai, Eloheinu, Melech ha’olom, borey p’ree hagafen. Amen.”
“Geseënd is U, Here onse God, Koning van die heelal, U wat die vrug van die wynstok geskape het,” vertaal Marc werktuiglik terwyl hy kyk hoe Natan styf teen sy ma aankruip en sy hom op sy voorkoppie soen.
Chaim loof die Ewige dat Hy aan sy volk Israel verordeninge van reinheid
