nog vind en weet hoe dit smaak om ’n struikelblok te word vir jouself en vir ander – sonder dat jy dit so wou.
Hoe langer die vlug duur, hoe meer voel Eugene hom ontkoppel van sy gebaande lewe op Damplaas, en hoe meer voel hy hom deel van die kapsule-bestaan van die geselsende, opgeruimde passasiers, almal op pad na Luxemburg via die eiland Malta. Want so het hy dit ook beplan. Hy sal ’n dag op die eiland oorbly en die wêreld daar ’n bietjie bekyk. Ook wil hy homself ’n paar uur in ’n aartsvreemde plek gun om so geheel en al los te kom van onlangse indrukke en gevoelens. Dis goed om afstand te kry – so het sy pa ook altyd gesê – want dan neem die verstand oor en die hart skik hom. Nou ja, mog dit so wees!
Die sitplek langs hom is gelukkig leeg sodat hy kan hoop op ’n taamlik gerieflike nagrus. Toe hy later die aand, na ete en ’n filmvertoning, die armleuning tussenin opslaan om skuins te lê, vang sy oog dié van ’n meisie skuins oor die paadjie. Dis ’n aantreklike witkop meisie met hoë wangbene en amandelvormige, groenerige oë, wat hom ’n lang oomblik deurtastend aankyk voordat sy haar kop met ’n effense glimlaggie om haar vol lippe wegdraai. En lank ná die kajuitligte gedoof is, sitlê Eugene met die eienaardige gewaarwording dat sy hom met een felle oogopslag klaar opgesom het, sy vernis afgestroop en hom gekategoriseer het.
Hy slaap soos ’n mens wat verskeie dagreise ver te voet afgelê het en sy kop dankbaar op die eerste plat klip kan neerlê. Hy word eers wakker toe die luidspreker liggies kraak en die passasiers aangespreek word.
“Goeiemôre, dames en here! Dit is kaptein Schmidt. Op regterhand lê Tripoli, en dan kan u maar kyk hoe die Noord-Afrikaanse kus onder ons uitskuiwe. Ons land oor veertig minute op Malta, waar sommige van u sal oorbly in die Malta Hilton. Geniet u verblyf!”
Eugene sit regop, vee met ’n hand oor sy gesig en ken wat ’n skeer benodig, en kyk reg in die gesig van die meisie van die vorige aand. Sy knik haar kop met die wit bolla effens asof in ’n groet, en kyk toe vinnig weg. Ook Eugene kyk vinnig by die luik uit om die klompie wit geboutjies op die barre geel sand wat as Tripoli aangedui word, te bekyk; sien met verbasing dat die Middellandse See werklik ’n diep turkooisblou is, en plaas toe die meisie met mening uit sy gedagtes. Toe staan hy op om te gaan skeer, en vind dat hy van die eerstes is wat wakker geword het en dus gou-gou plek kry.
Dis toe hy na sy slaapwarm gesig in die spieëltjie kyk dat hy vir die eerste maal weer daaraan dink dat hy nie vir Peet laat weet het dat hy kom nie. Dit was sy opsetlike voorneme om onaangekondig daar aan te land. Dit sal hulle geensins verontrief nie, want deur ’n agentskap het hy vir homself laat plek bespreek by ’n ou hotelletjie genaamd De Witte Singel. Dis glo ’n ou gerestoureerde kanaalhuis wat naby die universiteit geleë is en sommer ook naby die Rapenburg, waar Peet en Elsje woon.
Hy is bly dat hy so besluit het. Sonder enige voorbereiding op sy koms sal Peet se reaksie om hom te sien eerlik wees. Hy sal terstond weet hoe dit tussen hulle staan. Ja-nee, dink hy toe hy die laaste repies skuim van sy gesig vee, van nou af wil ek die dop van elke ontmoeting hier self kraak, self ontdek wat agter elke fasade bestaan, en of ek myself daarby sal kan neerlê of nie.
Toe hy weer gaan sit, hou hy sy oë neergeslaan, en bly kyk in ’n tydskrif totdat die vliegtuig begin daal vir die landing op die barre bruingeel rots in die blou-blou see. Maar Malta blyk gou vol verrassings te wees. Op die lughawe is daar twee klein bussies wat wag om die passasiers na die Malta Hilton te neem. Sommer met die intrap stamp die forse Eugene sy kop teen die lae deurkosyn dat daar ’n rooi knop sit, en hoor die gedempte lag van ’n meisie iewers agter hom – en sonder dat hy omkyk, weet hy dis die witkop. Die Maltese busbestuurder maak hewig verskoning in sy eie taal, Malti – wat Eugene later sou vasstel ’n Arabies-Italiaanse dialek is – en beduie toe in krom Engels dat die Maltese ’n klein ras is en dat menige fris Suid-Afrikaner homself al só verwond het. Eugene glimlag bedremmeld en vryf die seerplek, beloof die ontstelde Lilliputter van ’n mannetjie dat hy in die vervolg sy kop soos ’n skilpad sal intrek voordat hy in ’n bus klim.
Die hele rit na die Malta Hilton sit Eugene by die venster en uitkyk en verwonder hom aan die kaal, byna boomlose landskap op pad na die hoofstad, Valetta. Dié stad is nes die res van Malta baie Mediterreens – die ene songebakte kalksteen en blou waters. Hulle ry die voorstad Floriana binne deur die Porte des Bombes – ’n imposante sewentiende-eeuse poort. By die Kingsgate gaan hulle die stad self binne.
Hulle hou voor die Malta Hilton stil – ’n lae wit Moorse gebou met boë en pilare. In die ontvangsportaal met sy blink marmervloer kry elkeen sy kamersleutel en bagasie, en word daar in verband met bustoere op die eiland reëlings getref. Eugene besluit om die oggend op ’n boottoer te gaan.
Ná ’n heerlike ontbyt in een van die vier restaurante van die luukse hotel voeg Eugene hom by die ander toergangers en hulle word weer per bus na Valetta-hawe vervoer. Daar word hulle in groepies ingedeel. Elke groep word in ’n dghajsa, ’n vrolik geverfde weergawe van die swart Venesiese gondel, gelaai. Toe die dghajsa in sy rustige vaart om die hawe en skiereiland van Valetta vaar, steek die witkop se dghajsa Eugene-hulle s’n verby, en hy sien hoe haar vreemde liggroen oë vir hom lag. Hy knip-knip sy oë vinnig asof die wit en blou van die see en die lug en die bont bote hulle seermaak. Liewe aarde! dink hy half beklemd, wat ’n eienaardige mens.
Later die middag besoek die toergroep die Hypogeum, ’n prehistoriese ondergrondse tempel naby die dorpie Paola. En nog later verskeie kerke in Floriana en Valetta, wat Eugene met vreemde verwondering vervul. Die witkop meisie is ook in die groep, maar hou haar eenkant, kyk swygend na alles wat die gids vir hulle wys. Maar in die Sint Johannes-katedraal, waarin die eerste Groot Ridders van die Orde van Sint Johannes begrawe lê, kom staan sy reg agter Eugene terwyl hy Caravaggio se skildery Die onthoofding van Johannes staan en bewonder.
“Stormagtig en onstabiel,” sê die diep stem meteens reg by sy skouer, “en tog het hy so ’n helder en simpatieke siening gehad van die menslike dilemma.”
Eugene swaai om, sy oë feitlik op dieselfde vlak as hare, en dis die eerste maal dat hy merk hoe lank en skraal sy is. Sy mond gaan oop in hulpelose verbasing.
“Wie?”
Die liggroen oë lag.
“Die skilder,” antwoord sy lakoniek, en stap verby hom om van nader te kyk.
“O,” sê hy en verwens homself onmiddellik. Wat is hy nou nes ’n skoolseun wat betrap word dat hy met ’n ou meisietjie op die skoolterrein gesels! Hy voel sommer ergerlik. “Ek is Eugene Basson,” sê hy ietwat aggressief aan haar smal rug. Sy draai op haar tyd om, glimlag breed en vol.
“En ek is Mieke de Kuiper,” sê sy, en toe merk hy eers haar effense aksent, al praat sy vlot Afrikaans.
Dis asof daar ’n skerm tussen hulle wegskuif. Hulle staan en kyk na mekaar asof hulle pas ’n lisensie bekom het om mekaar van kyk te leer ken. ’n Klompie swart geklede ou vroutjies skuifel fluisterend verby hulle na die Hoë Altaar met sy pragtige soliede marmerbeeld van Johannes en Christus met die Doop en gaan geboë sit om te bid.
“Kom,” sê sy sag, en hy val swygend langs haar in, kyk vlietend na die witblonde kapsel hier digby sy gesig. Hulle loop stil deur party van die sy-kapelletjies en toe na buite. In die milde Mediterreense sonlig stap hulle met die trappies af na die ou kanon voor die kerk en kyk terug, laat hul oë dwaal oor die massiewe gebou.
“Hulle sê dis eintlik ’n goeie voorbeeld van die oorgangsperiode tussen die Gotiese en die Barokstyl,” sê sy en kyk skuins na hom op asof sy deelname van hom verwag.
Eugene kyk af in haar oë en blik weer vinnig weg, gee toe aan ’n kinderagtige impuls om haar te wys dat hy ook iets weet.
“Ietwat strak, is dit nie?”
