is nog nie klaar nie. Sy wil aan die appèlhof aandui dat regter Patel ’n “regsdwaling” begaan het, en die appèlhof vra vir ’n beslissing dat Pieter herverhoor word, dié keer mét die betwiste bekentenis, ver-klarings en uitwysings as toelaatbare getuienis.
Adv. Wait sê in haar geskrewe betooghoofde in die appèlhof die staat het 21 regsvrae wat hoofsaaklik daarom wentel dat Pieter se regte twee keer voor sy bekentenis deur die polisie aan hom verduidelik is.
“As [regter Patel] reg was in sy bevinding dat die landdros [Noeth] ’n plig gehad het om Viljoen se swygreg aan hom te verduidelik voordat hy gepleit het, [is] regtens fouteer deur te bevind dat dié [verhoor-] hof nie kennis mag neem van die feit dat Viljoen vóór sy pleit reeds deur die polisie oor sy regte ingelig is nie.
“Gevolglik het die hooggeregshof fouteer deur te bevind dat die [landdros se] nalating Viljoen se verhoor onbillik en strydig met die reëls van gesonde regspleging gemaak het.
“Die hooggeregshof het fouteer met sy bevinding dat Viljoen in elke stadium van die verrigtinge oor sy regte ingelig moes gewees het voordat hy inkriminerende verklarings gedoen het.
“Die hooggeregshof het ook fouteer deur getuienis te weier dat Viljoen voor die uitwysings aan die polisie en die pleitverrigtinge in Pretoria-Noord inderdaad [deur die polisie] oor sy regte ingelig is, wat insluit sy reg op regsverteenwoordiging.
“Solank mnr. Viljoen bewus was van sy regte en ’n oorwoë keuse gedoen het om nié regsverteenwoordiging te kry nie, is nóg sy regte aangetas en is nóg die verhoor onbillik.”
Maar Pieter se regsverteenwoordiger, adv. Gerhard Wagenaar, sê in s´y betooghoofde onder meer: “Dit word aan die hand gedoen dat die reg tot ’n billike verhoor ingevolge die Grondwet, ’n reg is wat ’n aangeklaagde het – maar nie die staat nie.
“Die staat moet en kan hom dus nie nou beroep op sy reg op effektiewe vervolging en dat hy dus die spreekwoordelike tweede hap aan die appel moet kry met ’n bevel van heropening van die verhoor nie.
“Die hooggeregshof het inderdaad op die getuienis bevind dat daar inbreuk gemaak is op die grondwetlike regte van mnr. Viljoen ten einde bepaalde getuienis te bekom.
“Met inagneming van al die feite het die hooggeregshof bevind dat die toelating van daardie getuienis die verhoor onbillik sal maak en nadelig sal wees vir die regspleging.
“Die vrae met betrekking tot die verrigtinge in die landdroshof hou verband met twee fundamentele regte van ’n beskuldigde (nie die staat nie).
“Ek doen derhalwe aan die hand dat selfs al word die staat se 21 regsvrae met betrekking tot die verrigtinge in die landdroshof beantwoord [deur die appèlhof], sal die antwoorde daarop bloot akademies van aard wees.
“Die hooggeregshof het inderdaad (tereg) beslis dat die bekentenis, die uitwysing en die pleit van skuldig deur mnr. Viljoen in die land-droshof getuienis is wat verkry is nadat inbreuk gemaak is op sy fundamentele regte.”
Op 2 Desember 2004 lewer ’n volbank van vyf appèlregters eenparig hieroor ’n bevel wat as “grondverskuiwend” in Suid-Afrikaanse regs-pleging beskou word:
“Verrigtinge in verband met dieselfde misdaad waarop Viljoen vry-gespreek is, mag weer ingestel word … asof hy nog nooit aangekla, verhoor en vrygespreek is nie.”
Die appèlhof stel ook die voorwaarde dat nóg regter Patel nóg sy twee destydse assessore die saak weer verhoor, en bevind die hooggeregshof het fouteer deur: op hoorsê-getuienis in dokumente tydens ’n aansoek om borgtog staat te maak terwyl die dokumente nie tydens die verhoor ingedien is nie; die toelaatbaarheid van bepaalde getuienis te weier sonder om die partye ’n kans te gee om getuienis oor die relevante feitekwessies van sulke getuienis te lei; te bevind dat die toelaatbaarheid van die bekentenis nie tydens ’n binneverhoor bepaal kan word nie net omdat die toelaatbaarheid van die bekentenis op grondwetlike grondslae betwis word, en te bevind dat Pieter se grondwetlike reg op stilswye aangetas is.
“Ons sal die nuwe verhoor so gou moontlik aan die gang kry.”
Adv. Wait sê: “Dit is baie goeie nuus vir reg en geregtigheid. Ons sal die nuwe verhoor so gou moontlik aan die gang kry.”
Adv. Norman Arendse SC, nasionale voor-sitter van die algemene balieraad van Suid-Afrika, sê: “Hierdie is ’n grondverskuiwende uitspraak. Sover ek weet, is dit die heel eerste keer dat iemand ná ’n verhoor op aanklag van moord vrygespreek word en daar dan beveel word dat hy weer aangekla word.
“Die uitspraak het twee belangrike gevolge. Eerstens stuur dit ’n harde sein aan die gemeenskap dat die howe en die regstelsel steeds daar is om na hul belange om te sien en nie sal toelaat dat mense wat van ’n walglike misdaad verdink word, vry rondloop nie.
“Ten tweede maak die appèlhof dit baie duidelik dat hy beslissings van ondergeskikte howe fynkam en dat regsdwalings nie maklik deur die vangnet van hul kollektiewe wysheid sal glip nie.”
Koos Brits sê: “Ek weet vir sommige mense sal dit lelik klink, maar ek sien uit na Pieter se tweede verhoor. Nie omdat ek gevoelloos is nie, maar sodat ek rus kan kry oor hoe, waar en waarom my kind moes sterf.”
Pieter sê hy is teleurgesteld en “uiters geskok” om te hoor dat hy weer aangekla gaan word en gee hom op 7 Desember 2004 aan die polisie by die landdroshof in Pretoria-Noord oor, waar hy op borgtog van R10 000 vrygelaat word.
Nuwe verhoor
In September 2005 begin Pieter se nuwe verhoor voor regter Mahomed Ismail op dieselfde aanklag waarop hy drie jaar tevore onskuldig bevind en ontslaan is. Weer ontken hy skuld op die moordklag.
Koos Brits getuig oor hoe hy sy dogter langs die toilet gekry het. “Haar ogies was nog oop. Ek het gevoel of sy nog leef en toe haar ogies toegemaak.”
Hy sê hy het Pieter jammer gekry toe dié die oggend ná die moord by die woonstel aankom. “Ek het saam met hom ingeloop en in die badkamerdeur gesê: ‘Daar lê jou vrou.’ ”
Die tuinier, Brian Moyo, en huiswerker, Onica Makola, moet weer getuig, en Onica raak flou toe foto’s van die moordtoneel aan haar gewys word.
Sy getuig oor die laken wat sy onder Amelia se kop ingedruk het. “Ek het nie geweet wat om te doen nie. Ek weet nie hoe lyk ’n dooie mens nie. Ek het nie geweet hoe om haar te help nie.”
Ook sexy Alexa getuig opnuut oor haar en Pieter se seks, en sê Pieter het nooit met haar oor die moord gepraat nie.
Amelia se suster, Raatjie Steyn, getuig Pieter het haar die oggend van die moord vroeg gebel om te hoor of Amelia by die werk aangekom het omdat haar motor glo min brandstof ingehad het. (Die regter wonder hoekom Pieter vir Raatjie gebel het, en nie vir Amelia self op haar selfoon nie.)
Ook sexy Alexa getuig opnuut oor haar en Pieter se seks, en sê Pieter het nooit met haar oor die moord gepraat nie.
En prof. Hendrik Scholtz getuig op-nuut oor die meswonde aan Amelia. Hy sê sy het baie bloed verloor en ook lug in haar hartkamers gekry.
Aangesien die nekare nie baie groot is nie, kon dit van tien minute tot ’n paar uur geduur het voor sy sterf. Maar dié tydsverloop kon bespoedig geword het deur haar swangerskap, verhoogde bloeddruk en ook deur ’n worsteling.
Sy
