en die moordsaak teen Brian en Sam word teruggetrek.
Maar benewens hierdie bekentenis in die hof en Pieter se verklaring en uitwysings aan die polisie, het die polisie geen bewyse wat Pieter as moordenaar plaas nie.
Die direkteur van openbare vervolging beslis ’n paar maande later dat Pieter nie weens moord op sy ongebore baba aangekla kan word nie, omdat ’n fetus van vyf maande regtens nog nie as ’n “mens” beskou word nie.
In Maart 2002 doen Pieter in die Pretoriase hooggeregshof ’n tweede keer aansoek om borgtog. Hoewel hy vroeër voor landdros Noeth in Pretoria-Noord beken het dat hy Amelia se keel afgesny het, sê hy nou dat hy in daardie bekentenis en in sy verklaring oor die moord gelieg het omdat die polisie hom gemartel het, onder meer deur ’n rubberhandskoen oor sy kop te trek sodat hy nie kon asem kry nie.
“Ek het vir my lewe gevrees en bloot om hierdie marteling vry te spring erken dat ek my vrou vermoor het,” lui sy eedsverklaring nou.
Maar regter M.S. Stegmann weier ook borgtog, en Pieter appelleer hierteen. Op 27 Augustus 2002 misluk sy appèl toe ’n volbank regters van die appèlhof in Bloemfontein beslis Pieter kon nie bewys sy vrylating op borgtog is in die belang van regspleging nie.
In sy verhoor in die Pretoriase hooggeregshof ontken hy op 1 September weer skuld op die aanklag van moord. Hy betwis sy vroeëre verklaring aan die polisie, sy skuldbekentenis in die hof, asook die bevindings in die outopsieverslag.
Brian Moyo getuig hoe hy daardie Dinsdagoggend iemand uit een van die huise op die hoewe om hulp hoor roep het.
Hy het Amelia in die badkamer in ’n plas bloed gekry. Sy het op haar gesig gelê, maar nog geleef. Haar bene het beweeg en sy het om hulp gesmeek.
“Ek het nie gekyk watter beserings sy het nie. Ek was bang. Sy was vol bloed,” getuig hy. Hy het Onica Makola gaan soek en Piet Viljoen gebel.
Onica getuig sy het deur die venster geklim en roepend deur die woonstel gehardloop. Daar was bloed aan die gangmure en in die badkamer. “Sy het op die badkamervloer langs die toilet gelê. Ek het na haar geroep, maar sy het nie geantwoord nie. Ek het nie geweet wat om te doen nie.
“Ek het die wasgoed uit ’n skottel gegooi en dit vol water getap. Ek het mev. Viljoen se waslap natgemaak en die bebloede lakens van die bed getrek.
“Ek is nie seker wat ek wou doen nie, of ek iets wou afvee nie. Ek was baie deurmekaar.”
Op 9 September daag Alexa by die hof op, in ’n swart leerbroek en stywe goue bostuk. Pieter kyk nie na haar terwyl sy getuig nie.
Sy sê Pieter het haar sedert Januarie 2001 al om die tweede week by die gesellinklub besoek of vir seks “geboek”. Die aand voor sy vrou se dood was hy weer by die klub, maar hulle het nie seks gehad nie. Hy het sy troufoto’s gewys. “Sy gewete het hom gepla, hy wou bewys hy is getroud,” getuig sy.
Die aand ná die begrafnis, ’n week later, het hy haar vir seks bespreek, en toe gesê sy vrou “is vandag begrawe”.
“Ons kliënte gesels baie dinge met ons. Jy vat dit nie kop toe nie, hulle het hul eie probleme.”
Regter Essop Patel gelas dat Alexa se regte identiteit op geen manier gepubli-seer mag word nie, onder meer omdat haar seun die volgende jaar skool toe gaan en onbewus is van hoe sy ma haar brood verdien.
Die aand ná die begrafnis, ’n week later, het hy haar vir seks bespreek, en toe gesê sy vrou “is vandag begrawe”.
Prof. Hendrik Scholtz, ’n forensiese patoloog, getuig oor hoe grusaam Amelia se laaste oomblikke moes wees.
Die regter bevind Pieter se bekente-nis voor landdros Noeth, asook sy vroeëre verklaring “onder dwang en aanranding” aan die polisie, én die uitwysing wat hy aan die polisie gaan doen het, mag nie as getuienis aangebied word nie omdat dit neerkom op ’n skending van sy grondwetlike regte. Hy is onder meer, sonder regsverteenwoordiging, nie gewaarsku dat hy die reg het om te swyg nie.
Die enigste getuienis wat teen hom gebruik is, is dié van die tuinier, die huiswerker, die prostituut en die patoloog – en hierdie getuienis verbind Pieter nie met die moord op sy vrou nie.
Met sy uitwysings aan die polisie het Pieter gaan wys waar hy ’n stel bebloede klere en skoene in ’n oop stuk veld sou gegooi het. Dié veld het kort voor die uitwysing afgebrand en die polisie het net verkoolde skoene gekry. Dit het geen forensiese bewyse opgelewer nie. Die moordwapen is ook nooit gekry nie.
Op 25 September 2002 staan regter Patel ’n aansoek van Pieter se regsverteenwordiger toe dat Pieter onskuldig bevind en ontslaan word.
Hy stap verheug as ’n vry man uit die hof, trane van verligting oor sy wange.
Prof. Petra Swanepoel van Unisa se departement straf-en straf-prosesreg meen dit kan gereeld gebeur dat beskuldigdes onskuldig bevind en ontslaan word as die staat se saak net steun op bekentenisse wat in geskil is. Sou dié bekentenisse nie toegelaat word nie, het die staat nie genoeg getuienis om sy saak bo rede-like twyfel te bewys nie.
Hy stap verheug as ’n vry man uit die hof, trane van verligting oor sy wange.
In Pieter se geval is vingerafdrukke waardeloos omdat hy saam in die woon-stel gebly het. Bloed-en haar-monsters van Pieter het geen forensiese bewyse opgelewer nie. Hy het ’n sny aan sy hand gehad ná sy vrou se dood, maar sy bloed is nêrens in die woonstel gekry nie.
Prof. Swanepoel sê ’n verdagte se regte moet aan hom verduidelik word met inhegtenisnemings, en dié regte moet gereeld herhaal word, ook met uitwysings. Ook ’n hofverslag moet weerspieël dat ’n beskuldigde al sy regte verstaan, soos swygreg en reg op regsverteenwoordiging.
Koos en Annatjie Brits vertel enkele dae later op hul kleinhoewe van die skok oor Pieter se vrylating en dat hul dogter se moordenaar nie boet nie.
’n Kort entjie daarvandaan werk Pieter aan sy bakkie, buite die woonstel waar Amelia se liggaam gekry is.
Annatjie sê Amelia was stralend gelukkig oor die baba wat sy verwag het. “Die Donderdag voor haar dood het sy ons almal nog laat voel hoe skop die ou kleintjie in haar maag.”
Amelia se oupa, Robert Greeff, sê hy sal elke sent op sy naam gebruik sodat geregtigheid kan geskied. En Koos skryf ’n brief aan die minister van justisie waarin hy sy ongelukkigheid uitspreek dat Pieter op ’n “tegniese punt” vrygelaat is ondanks sy aanvanklike bekentenis dat hy Amelia se keel afgesny het.
Oor hierdie brief word Koos in Junie 2003 in die hof deur regter Patel geroskam. “Ek weet nie wat jóú belang in die saak is nie, maar ministers meng hulle nie in met regters se werk nie,” sê die regter vir hom.
Regter Patel hoor toe ’n aansoek van die staat aan waarin verlof tot appèl gevra word sodat sekere regsvrae oor die ontoelaatbaarheid van die verklarings, uitwysing en skuldbekentenis aan die appèlhof in Bloemfontein gerig kan word.
Regter Patel weier die aansoek.
Supt. Rudi van Olst van Pretoria se moord-en-roof-eenheid sê hierop die polisie soek nie na ’n ander verdagte nie.
In September 2004, twee jaar nadat Pieter vry by die hof uitgestap het, verhuis Koos en Annatjie Brits na Bela-Bela (Warmbad) om van al die slegte herinneringe oor hul dogter se
