henetjie tog,” kerm sy. “Dis seker die einde.”
Frans sit sy arm om haar en wil haar uitneem, maar tant Bettie keer hom.
“Laat haar maar hier bly, Frans. Gaan kyk of Mercia reg is.”
Frans help tant Susie tot by die stoel en bewend sak sy daarin neer. Sy bedek haar gesig met haar hande en wieg hulpeloos heen en weer terwyl sy aanhoudend kerm dat haar laaste dag gekom het. Daar is meteens nog ’n slag, byna so hard soos die vorige een, en oorverdowend stort hael en reën op die dak neer. Frans kyk onseker na Lydia, dan neem hy haar aan haar arm en stoot haar in die rigting van die deur.
“Mercia,” skree hy in haar oor. “Ek sal hier bly.”
’n Vreemde toneel begroet haar in Mercia se kamer. Mercia lê met haar kop onder die kussings terwyl Sam hulpeloos voor die bed sit. Hy spring verlig op toe Lydia inkom en vee die sweet van sy voorkop af. Voor sy kan praat, kom Sabina, asvaal geskrik, by die kamer ingestorm.
“Kom kyk, kom kyk,” skree sy en beduie met haar hande.
Haastig hardloop hulle albei agter haar aan. In die eetkamer het die hael reeds twee van die groot ruite stukkend geslaan, en reën en hael spat oor die vloer.
Gelukkig het die storm net so skielik verbygetrek as wat dit gekom het, maar dit het ’n hele ruk geduur voor hulle heeltemal tot verhaal gekom het. Toe sy later in die eetkamer kom nadat sy tant Susie met ’n kalmeerdrankie in die bed gesit het, is Sam besig om vir hom ’n stywe dop brandewyn te skink. Hy vee nog altyd sweet van sy voorkop af.
Hy glimlag verskonend toe hy haar sien. “Ek het hartkloppings,” sê hy. “Een siek vroumens is al erg genoeg – drie is meer as wat ’n gewone man van vlees en bloed kan behartig.”
“Jy het jou drankie verdien,” sê sy glimlaggend. “Jy is seker ook al dood van die honger. Ek is nou klaar, dan sal ek gaan kyk wat van ons aandete oorgebly het.”
Dit is byna nege-uur voor sy en Sam en Frans uiteindelik om die kombuistafel gaan sit om te eet. Die oorspronklike ete het in die opwinding van die storm tot houtskool verbrand en Sabina is huis toe toe die storm bedaar het om te sien hoe haar gesin gevaar het. Maar Lydia het vir hulle roosterbrood en roereier en ’n groot kan koffie gemaak en hulle het heerlik gesmul. Daarna het sy en Sam nog ’n rukkie gesels terwyl Frans eers weer na die siek koei gaan kyk het.
Onvermydelik kom die kwessie van Poortjie weer ter sprake.
“Tant Bettie is baie beter, nie waar nie?” vra Sam terloops.
“Baie beter as toe ek hier gekom het,” erken sy.
“Dink jy sy gaan weer gesond word?” vra hy reguit.
Sy kyk vlugtig na hom, dan sê sy stadig. “Dis moeilik om te sê. Met dié soort hartkwaal weet ’n mens nooit. Dis die een dag op en die ander dag af. Dis moontlik dat sy kan herstel, maar sy sal die res van haar lewe ’n halwe invalide wees. Aan die ander kant” – sy aarsel en kyk op in sy oë wat stip op haar gerig is – “aan die ander kant kan die volgende hartaanval noodlottig wees.”
“Ek sien.” Hy is ’n rukkie stil, dan vervolg hy skertsend: “Tant Bettie is van die taai ou soort. Ek sal nie verbaas wees as sy ons nog almal oorleef nie.”
“In hierdie dae van maanvlugte en waterstofbomme is dit heeltemal moontlik,” glimlag sy. Hy glimlag ook vlugtig, dan word sy gesig weer ernstig.
“Het sy al ooit met jou gepraat? Oor Poortjie, bedoel ek.”
“Waarom sal tant Bettie met my oor Poortjie praat?” vra sy verbaas. “Sy was in elk geval nog te siek om veel te praat – oor Poortjie of oor enigiets anders.”
Sam glimlag innemend, glad nie van stryk gebring nie. “Moenie my verkeerd verstaan nie. Ek is nie haastig vir die ou lady om dood te gaan nie. Maar sy is oud en sieklik en netnou word sy nog kinds ook, soos tant Susie. Poortjie het nog al die jare aan die Serfonteins behoort en dis te verstane dat ek graag wil weet wat ná haar dood van die plaas gaan word.”
Lydia antwoord nie en effens bedruk vervolg hy: “Tant Bettie se houding is natuurlik dat my pa sy rug op Poortjie gedraai het en dat hy sy deel van die erfenis – wat destyds skaars tweeduisend pond bedra het – reeds weg het. Tweeduisend pond! Poortjie is vandag seker tweehonderd-en-vyftigduisend pond werd. Sy kan my mos nie kwalik neem omdat my pa nie wou kom boer nie.”
“Dis ’n benarde posisie om in te wees,” erken Lydia. Sy is moeg en vaak en wens Sam wil huis toe gaan sodat sy kan gaan slaap.
“Sodra tant Bettie beter is, wil ek weer probeer om met haar te gesels. Miskien, noudat sy besef die einde kom nader …”
Lydia skud haar kop. “Ek twyfel of dit sal help. Tant Bettie sal doen wat sy wil.”
Sam se gesig verdonker. “Sy kan doen wat sy wil, maar as sy Poortjie aan Frans bemaak, sal ek die testament tot in die hooggeregshof beveg. Vyf jaar gelede het sy gesê Frans is nie haar erfgenaam nie, en as sy intussen haar testament in sy guns verander het, sal dit net wees omdat hy druk op haar uitgeoefen het.”
“Vir wie het sy so gesê?” vra Lydia, skielik helder wakker. Dié storie het sy nog nie gehoor nie.
Sam kyk fronsend na haar, dan sê hy half onwillig: “Frans het ’n meisie gehad – oom Jacob van Langvlei se dogter. Hy is vandag ’n ryk man, maar destyds het hy ook maar noustrop getrek. In elk geval, toe die vryery na ’n punt toe gaan, het hy vir tant Bettie kom kuier en haar prontuit gevra wat Frans se vooruitsigte is en of hy haar erfgenaam is.”
Lydia kyk hom ongelowig aan. “En wat het tant Bettie gesê?”
“Sy het gesê Frans is haar bestuurder en nie haar erfgenaam nie. Sy het gesê Frans se vooruitsigte is net wat enige ander jong bestuurder s’n is wat sy werk goed doen. Met ander woorde, dit hang net van homself af.”
“En toe?” fluister Lydia skaars hoorbaar.
“Dit was natuurlik die end van die vryery: die oom het kans gesien om sy dogter aan die erfgenaam af te staan, maar nie aan die bestuurder nie. Die oom het ook nie die storie vir homself gehou nie – miskien daarom dat ou Fransie nog nie weer die moed bymekaargeskraap het om vir hom ’n meisie aan te skaf nie. Nou ja, as tant Bettie vyf jaar gelede so gesê het …”
“Waar is die meisie nou?” vra Lydia.
“Sy is twee jaar gelede met ’n onderwyser getroud – hulle woon op die dorp. ’n Doodgoeie kêrel, maar ek dink sy sou beter gevaar het as sy met tant Bettie se bestuurder getrou het.”
Sy staan op, moeg en skielik weer bedruk. Sam staan ook op en rek hom uit.
“Nou ja, die pad is nat en ek sal miskien nog ’n draai moet ry om by die huis te kom. Hou maar jou ore oop en as jy intussen vir ’n ou ’n goeie woord kan doen …”
Sy skud haar kop en sê glimlaggend: “Ek het gekom om tant Bettie te verpleeg, nie om my met familiesake te bemoei nie.”
Hy kyk af na haar en dink dat sy ’n aantreklike meisie is ten spyte van die bleek gesig en diep skaduwees onder die mooi, donker oë. Gewoonlik hou hy van hulle so ’n bietjie molliger, en ’n bietjie astranter ook, maar daar is iets in die meisie wat van die eerste dag af sy aandag getrek het. Is sy regtig so stil en gedwee,
