Maryn van haar skouers tot by haar tone. Hy was saam met Marcel Petrus Steyn toe om te gaan beeste koop, en is uit sy vel van blydskap om haar weer te sien. Sy lag en probeer vergeefs om hom te laat bedaar.
“Verspotte hond!” sê sy, en hou haar hande na hom uit sodat hy sy groot kop tussen hulle kan druk.
“Jy’t ’n nuwe liefde gekry!” merk Elsje tot Eugene se vermaak op.
“Hm, en onse Peet hou juis nie daarvan om sy goed te deel nie!” lag hy.
Marcel kyk haar net stil aan.
“Hy ruik of jy nog dieselfde is,” sê hy net.
“Ons stap solank,” sê Eugene argeloos. “Dis so ’n lekker aand!” Hy slaan ’n arm om Elsje se middel en loop met haar oor die grasperk in die rigting van die dam en die rylaan wat na die populierlaning lei.
“Kom nou, Pote!” praat Marcel met die hond, en die dier kom proesend en trappend effens weg van Maryn af.
“Sjoe, maar hy is vol vertoon, nè!” sug Maryn eintlik.
“Toe maar, dis alles eg,” is Marcel se kriptiese antwoord, sodat sy vinnig en onseker na hom opkyk. “Kom loop hier langs my, dan sal hy bedaar, want dan voel hy nie so verskeurd nie!”
Sy maak so, en hulle begin aanstap, die maanverligte nag in waar Eugene en Elsje al ver na die laning se kant toe trek. Hulle loop in stilte – die lang ligte man en die klein donker meisie – en die gebrek aan klein geselsies pla hulle nie.
Dis vir Maryn ’n onbeskryflike gewaarwording om so saam met hierdie swygsame, byna geheimsinnige man in die soel nag te wandel. Sy is skerp bewus van hom, tog voel sy ook heeltemal gekoester. Sy wil luid bly wees en tegelykertyd saggies ween. Hierdie botsende emosies wat wild in haar sagte hart druk en du, beroof haar van woorde en stoot warm trane agter haar oë in. Sy is te bang om te praat, want dalk hoor hy die huil in haar stem, en dis nie dat sy regtig hartseer is nie. Daarom konsentreer sy koorsagtig op haar eie voetval op die sagte dounat gras, op die diep gedreun van die droogoond wat ’n mens telkens laat voel dat die klank daarvan wil opwerk na ’n triomfantelike klimaks, maar nooit sover kom nie. Dis juis hierdie aanhoudende gespeel op een lae noot wat ’n mens op die lange duur begin vang. Maar vanaand klink dit vir Maryn anders – soos die dowwe gesang van ’n massakoor wat net so ver weg is dat ’n mens geen woord of wysie kan uitmaak nie, maar tog ’n refrein vorm. Dit ontsluit iets in die warm nag – ’n naamlose weemoed wat swel tot ’n onbekende emosie wat Maryn weer eens laat voel dat sy in die lug hang en glad niks meer verstaan nie.
Maar sy weet een ding sonder dat dit in die minste vir haar aangedui hoef te word: met Marcel hoef sy nie voor te gee nie. Hy sien deur haar; sy weet dit instinktief. Daarom probeer sy nie ligweg bo-oor haar gevoelens gesels nie, maar val weg met die vraag wat haar die afgelope weke so teister: “Marcel?”
“Hm?”
“Ek het nou die dag toe ek vir Pote by die Ou Huis gaan haal het, die sitkamer binnegegaan en die foto van jou vrou en seuntjie gesien …”
Hy antwoord nie, en die swygende bekentenis vertraag sy soepele pas ook nie. Hy loop eenvoudig daaroor heen. Maar Maryn begin hom ook al ken, of liewer, sy begin ’n aanvoeling vir hom ontwikkel, en sy stap feitlik geruisloos saam, vra skielik weer: “Verlang jy nog baie na hulle?”
Dit laat hom botstil gaan staan sodat sy teen hom tot stilstand kom. Met een hand op haar skouer druk hy haar weg, hou haar daar.
“Ja én nee,” sê hy duidelik. “Tevrede?”
“Nee!” antwoord sy met meer moed as waaroor sy self gedink het sy beskik. “Sê my hoe jy regtig voel!”
Hy los haar skouer, tree effens terug sodat sy in die donkerte skaars sy silhoeët kan uitmaak. Sy vóél eerder dat hy daar is, en ook hoe hy homself heeltemal onttrek.
“Waarom wil jy weet?” vra hy koud.
Dit vang haar tog effens onkant.
“Ek … wil maar net weet,” stamel sy, en toe soos ’n vloed wat sy nie kan keer nie: “Ek … is so jammer vir jou!”
Dis asof die stilte tussen hulle vries, en toe hy praat, is sy stem ysig: “Dit is die swakste rede denkbaar om jou hart aan iemand anders bloot te lê, juffrou Basson. Jy het geen rede om jou oor my te kwel nie. Ek is doodseker Peet Baumann sal floreer op jou belangstelling. Wat meer is, hy is geregtig daarop.”
Harde woorde wat soos klippies in damwater die lou aandlug om hulle versteur, en wat Maryn verward laat stilbly en luister asof sy verwag dat daar nog ’n weerklank ook gaan wees.
“Ek is jammer …” fluister sy sag. “Maar jy verstaan nie …”
“Nie?”
“Nee, ek wil jou maar net in alle werklikheid hier by ons op Damplaas betrek. Ek wil hê jy moet een van ons word. Jy … jy kan nie so eenkant leef nie.” Dis asof sy op dreef kom. “Dís nie soos ons dinge doen hier op Damplaas nie – ons laat nie mense aan hulself oor en laat hulle krepeer nie!”
Hy laat haar woorde ’n rukkie in die lug hang.
“Maryn,” sê hy met ’n sug, “verskoon my as ek vir jou hard klink, maar ek is baie ouer as jy, en ek verstaan baie beter as wat jy dink. Ek is nie besig om te krepeer nie en ek is reeds ’n Damplaas-mens in soverre ek ooit een sal word. Maar dankie!”
Dis net in die laaste woord dat hy ’n greintjie gevoel laat sluip, en Maryn klou daaraan vas, al weet hy nie eens of sy Maryn of juffrou Basson is nie.
“Ek begryp jou regtig nie,” sê sy net, en dis ’n smeking dat hy tog meer aan haar moet openbaar. Maar hy neem net haar arm in ’n ligte, heeltemal onpersoonlike greep en begin weer met haar aanstap.
“Dis om ’t ewe,” sê hy net enigmaties, maar sy stem is byna teer.
Hulle loop verder in stilte, maar dié keer is daar tog iets kameraadskapliks wat huiwer op die rand van hul swye. Tog is dít juis wat Maryn ontstem, want sy voel kompleet soos ’n klein dogtertjie wat ’n wankele vriendskap met ’n grootmens gesluit het.
Pote, wat enigsins onthuts was oor hul stilstanery, kom lek nou, weer gerusgestel, aan Marcel se hand en snuif luid teen Maryn se voorarm op. Toe draf hy voor hulle uit in die donkerte van die digte laning. Toe hulle die maanverligte stoep van die Ou Huis nader, sien hulle die donker figure van die ander twee wat reeds op hulle staan en wag, en Marcel los ongemerk Maryn se arm, loop ’n tree of wat voor haar uit. Die twee figure op die stoep skei vinnig en Maryn hoor Eugene se verleë kuggie.
“Dankie vir die saamstap,” sê Marcel drogies toe hy die stoeptrappies opklim, en die ander lag. Maar Eugene is self nie op sy mond geval nie.
“Dit was suiwer plesier,” sê hy, en Elsje en Maryn lag weer. Ons lag om iets te bedek, ’n soort ongemak omdat Peet nie by my is nie, besef Maryn en staan onwillekeurig nader aan haar broer.
Hulle groet Marcel, en Eugene bedank hom weer op sy hartlike manier omdat hy aangebied het om sy skof by die oond waar te neem. Toe stap hy en die twee meisies terug huis toe. Op die stoep staan hulle nog ’n oomblik lank en kyk na die maan wat net bo die dam hang en silwerig op die water blink.
“Hoe mooi,” sê Elsje saggies, en toe: “Ek gaan nou slaap.
