sit nog en wonder wat om te doen of sê, toe’s meneer Fourie op die been. Hy haal ’n swart baadjie uit die oop koffer en hou dit soos ’n stiervegter oopkant na my toe uit. Ek staan op, trek my eie baadjie selfbewus uit, en steek my arms in die baadjie. Dit sit lekker, al voel dit ’n bietjie swaar.
“Dis suiwer wol,” sê meneer Fourie. “Beter kry jy nie. Knoop toe voor. ’n Diplomaat se baadjie moet altyd toegeknoop wees. Daar’s hy! Ja-nee, hy sit reg! Perfek, eintlik. Wat sê jy?”
“Ja, perfek, Meneer. Ek weet net nie —”
“Probeer gou hierdie morning coat,” sê hy asof ek glad nie begin praat het nie, en ek moet weer die een baadjie uittrek en ’n ander aantrek in hierdie bisarre ritueel in die adjunksekretaris se kantoor. En dan nóg ’n baadjie, ’n lange met pante wat lyk soos ’n kriek se stert.
“Dis nou weer ’n aandmanel,” sê meneer Fourie. “Jy sal my nie glo nie, maar ek het hierdie ding aangehad toe ek een aand saam met Hermann Goering was. Jy weet mos, hy sou Hitler se opvolger gewees het as hy nie drooggemaak het nie. Nou gaan ek jou iets vertel wat niemand weet nie. Daardie aand sê Goering skielik vir my: ‘En hoe gaan dit met die Boertjie hier in Duitsland?’ Op Afrikaans! Ja, sy pa was Duitse goewerneur in Suidwes, en as kind was Goering daar en het hy bietjie Afrikaans leer praat!” Hy kyk my met opgehewe wenkbroue aan asof hy ’n respons verwag, maar al wat by my opkom is “Jislaaik, Meneer”, en ek weet sommer dit is nie heeltemal vanpas nie.
Meneer Fourie kyk na die baadjie en vat-vat aan my skouers. “Nee, lyk my hulle is almal nommerpas,” sê hy.
“Meneer, ek weet net nie —”
“Toemaar, dis eenvoudig. Daardie manelbaadjie is morning dress, soos jy Ascot toe sal dra. Die ander een is jou aandmanel. Albei dra jy met pin-stripe trousers, en as jy kan, met kunsleerskoene – daai blinkes, jy weet mos. Kanse is goed dat jy na ’n Commonwealth Ball by Buckingham-paleis genooi sal word, dan moet jy hierdie aanduitrusting dra. En as jy graag met prinses Margaret wil dans, onthou – jy moet voor die tyd die koningin se seremoniële sekretaris vra, en as hy dink dis jou beurt sal hy jou naam op ’n lysie sit en dan kan jy een keer om die vloer met haar ’n draai gooi. Jy moet net nie die fout maak om haar styf te probeer vashou nie, dan skop hulle ons dalk uit die Commonwealth uit.”
“Ek sal onthou, Meneer. Maar ek weet net nie waar ek nou twintig pond in die hande gaan kry nie … Ek …”
“Toemaar, dis nie ’n probleem nie. Ek sal reël dat die departement ’n pond ’n maand van jou salaris aftrek, as jy saamstem, dan’s dit binne twintig maande verby. Eintlik een-en-twintig, want ek sal die koffer vir ’n pond bygooi.”
Daardie aand in ons beknopte woonstelletjie in Sunnyside lê die items oral oor die bed en die rusbank en leunstoele gesprei. Sarie se blou oë is wyd van verstomming, maar dan bars sy uit van die lag. En sy lag. Ek raak al hoe meer onthuts.
“Wat is so blerrie snaaks?” Nou skater Sarie eers, en sak swaarlywig in ’n leunstoel neer.
“Ek moet nou ophou, jy gaan my ’n miskraam gee, Naas, dis sewentiende-eeuse goed hierdie! Wil jy by ’n toneelvereniging aansluit?”
Ek kyk die somber kledingstukke deur. Die streepbroeke lyk nogal deftig, maar die res is maar anderwêrelds en andertyds. Die manelpak wat ek uithaal het lapelle van blink, swart satyn en twee korterige pante aan die voorkant, gepunt en teruggesny soos ’n onderbaadjie. Daar is drie swart knope op elke pant wat skuins afloop na die punte toe. Die agterste manelpante begin op omtrent heuphoogte; agter, by die kruis van die rug, splits hulle, met twee swart knopies wat weerskante van die spleet blink. ’n Klein bosakkie is die enigste plek waar mens iets sou kon insit, seker ’n sysakdoekie.
Dan is daar nog ’n manel van swaar swart wol, maar dié keer met net een knoop aan die voorkant en met geen onderbaadjieagtige puntighede nie en met voorpante egalig gerond tot by die knieë. Agter is die pante baie meer bedeesd. Binne die kraag is die snyer se fyn geborduurde sy-etiket met die naam W Bornemann, Berlin.
Die koddigste van die lot: ’n wit, gestyfde affêre soos die voorkant van ’n hemp, maar sonder ’n agterkant. Daar is net bandjies wat jy soos ’n vrou se bra agter jou rug moet vasgespe – of láát vasgespe – met daarby ’n lang fluweelstrikdas wat voor aan die hemp-affêre gestrik moet word. En ’n slap wit strikdas. En ’n satynsakdoekie. En ’n kamarband wat jy om jou middel moet vasmaak. En baie bedagsaam: ’n gedrukte sketsie met Duitse byskrifte oor hoe om ’n strikdas te strik. Ek besluit net daar ek gaan nie nou probeer leer hoe om so ’n ding te strik nie, iets waaroor ek later nogal spyt sou wees.
Ek het alles toe maar in die groot leerkoffer teruggepak, baie vies vir Sarie en sommer vir meneer Fourie ook.
Aan boord die Stirling Castle op pad Southampton toe vra ek vir Eddie Dunn oor diplomatieke kleredrag in Londen.
“Dit was altyd baie formeel, maar ná die oorlog het dinge verander. I think you might still see quite a few chaps with short black jackets and pin-stripe trousers and bowler hats in and about the City – you know, bankers and stockbrokers and so on. Maar al die ander fênsie klere wat mense in die ou dae gedra het … nee, sulke goed dra mens deesdae nie eintlik nie. Ja, as jy Ascot toe gaan of dalk na ’n garden party toe, moet jy nog die morning coat dra, maar die res … jy sal maar moet sien. Hoekom vra jy?”
Ek vertel hom. Eddie glimlag meelewend. “Yes, old Brand always had an eye for the main chance. And as for twirling Princess Margaret around on the ballroom floor, well … there’s quite a queue for that. Maar jy sal maar moet sien of die diplomatieke kisklere in Londen nog altyd so old-fashioned is.”
Dit is toe ook soos Eddie Dunn gesê het. In die omgewing van Suid-Afrika Huis sien ek soms ’n sprinkeling manne met die kort swart baadjie, altyd netjies toegeknoop, die streepbroek, die bolkeiltjie netjies reglynig op die kop, en die opgerolde sambreel onder die arm. Die hakke van hulle skoene het gewoonlik ook ’n stukkie metaal daarin vasgespyker, sodat hulle met harde, militêre klik in die straat af vorder, selfversekerd en imponerend. Maar na ’n maand of twee het ek nog niks van swaelstertmanelle gesien nie.
Daar kom ’n tuinpartytjie by Buckingham-paleis, en die chargé d’affaires by Suid-Afrika Huis sê vir my ek moet gaan. Sarie mor: sy’s te swanger, sê sy, maar ek sê vir haar dis ’n opdrag van bo, en bowendien, die koningin self het gereeld haar eie tuinpartytjies bygewoon toe sy swanger was. (Ten minste, dis tog seker logies dat sy dit gedoen het.) Toe maak ons maar nog skuld en Sarie kry ’n mooi wit rok vir die tuinpartytjie. As Ma nou hier was, kon sy sommer self vir Sarie ’n rok gemaak het.
Daar is twyfel in my gemoed oor my eie mondering. Ek het darem nou al die koningin se seremoniële sekretaris, Colonel Hugo (“pronounced ‘You-Go’”) ontmoet, ’n kort, vriendelike en hulpvaardige mannetjie, en daar kom eersdaags ’n kans om sy leiding te vra. Ek moet na die stigtingsvergadering gaan van ’n komitee met die naam Commonwealth Technical Training Weeks, waarvan Sy Koninklike Hoogheid – of “HRH” soos Colonel You-Go hom noem, dit wil sê prins Philip – die voorsitter gaan wees.
Ek gaan koop vir my ’n bolkeiltjie en trek my paslik aan in my kort swart baadjie en streepbroek. Ek pronk in Whitehall af na die Commonwealth Relations Office toe, ongelukkig sonder die klik-klak van metaal in my hakke. By die vergadering is ek die enigste een behalwe Colonel You-Go wat dié mondering dra. (Ek sou later uitvind dis eintlik maar sy werksuniform, soos die vloerbestuurders van vyfsterhotelle oral dra.) Prins Philip het ’n gewone grys kantoorpak aan. Niemand lewer egter enige kommentaar op my uitrusting nie.
Agterna bly ek ’n rukkie agter en vra Colonel You-Go uit oor die gepaste
