is meer as een lewe op die spel, Clara.” Die warm vingers druk hare met soveel drif dat sy seerkry. Sy oë brand in hare toe hy sê: “Daar gaan dinge aan hier in die berge, Clara, lelike dinge …”
“Dis waar, ja,” sê Erna in die deur, en Clara kyk verbaas op. Erna glimlag verleë. “Ek hét twee maal geklop, hoor.”
“Kom tog in,” sê Clara argeloos, en peper Erna dadelik met vrae: “Hoe weet jy dis waar? Waar het jy gehoor?”
Erna haal haar skouers in die wit uniform op en skud haar kop.
“Nee, ek weet maar wat almal tog weet. Die koerante is vol daarvan. Net nou die dag is daardie kersieboer van Fouriesburg op sy eie werf deur ’n sogenaamde rondloper doodgeskiet. En wat van al die kleiner voorvalletjies, die baie inbrake op die plase, die aanvalle op vroue wat alleen woon? Dis of dit toegeneem het hier rond. Verlede week is my bure se pistool uit hul hangkas gesteel en net gister is die Smitte op die eerste verdieping van die woonstelblok se windbuks en rewolwer gesteel. Dis of ’n gees van boosaardigheid …”
“Toe maar,” val Clara haar half benoud in die rede. “Jy – julle – oortuig my.”
“Sy glo ons nie,” sug Alfons van die bed af. Sy moeë oë flikker met belangstelling oor Erna in die netjiese uniform wat haar klein middeltjie so pertinent vertoon. “Ek … dink nie ons het ooit gisteraand ontmoet nie, juffrou.”
“Ag, ekskuus tog,” sê Clara en kyk verskonend van die een na die ander. “Alfons Minnaar en Erna Beneke … Alles was so holderstebolder gisteraand.”
“Inderdaad,” sug Erna. “As ek ’n greintjie verstand gehad het, het ek tog maar ’n dokter gekry. Maar nou ja, ek het nog altyd ’n swak gehad vir pasiënte met oorheersende persoonlikhede, en hierdie Alfons Minnaar van jou,” met ’n knipoog na Clara, “lyk asof hy moeilik kan raak.”
“Net wanneer dit nodig is,” antwoord Alfons sedig. Hy teken geen protes aan toe Erna by die bed kniel om sy arm te ondersoek nie.
“Hy is koorsig, Erna,” sê Clara bekommerd.
“Baie,” beaam Erna. “As die wond septies raak, sal ons ’n dokter moet kry. Ek steek alreeds my kop baie ver uit soos sake nou staan.”
Maar dis vir Clara duidelik dat Erna reeds so ver en verder gedink het. Sy meet Alfons se koors, gee hom sterk pynpille in en maak die wond skoon met voorraad uit ’n klein eerstehulptassie wat sy met haar saamgebring het. Maar sy skud haar kop meewarig toe sy en Clara kombuis toe loop.
“Dis ’n gemors, Clara,” sê sy net. “En dis altyd erger as dit ’n mooi man is.”
“’n Mooi man?” vra Clara en kyk liewer weg toe sy Erna se oë op haar voel. Maar sy was verniet bang. Erna se sterk, warm hand druk haar arm vlugtig voordat sy by die agterdeur uitloop.
“Ai, Claartjie, ek terg maar net. Die man se gesig raak saf as hy na jou kyk. En jy is soos ’n kat op warm klippe vandat hy hier is.”
“Maar my hemel, Erna!” antwoord Clara met handgebare en ’n heftige fluistertoon, “ek woon alleen in my huis en nou is hier ’n man in my slaapkamer en ek moet sy teenwoordigheid geheim hou!”
“Hm,” sê Erna peinsend, “dit is nogal ’n ding! Ek sal jou sê, die beste sal wees as ek so ’n rukkie hier by jou studeerkamer intrek, of hoe? Jy sal seker gastekamer toe skuif. Jy kan tog nie heeltyd op die bank in die sitkamer slaap nie, jy sal jou nek verlê!”
“Ja,” sug Clara en kry ’n gloed in haar gesig, “ek was eenvoudig te skrikkerig om in ’n bed te gaan slaap.”
“Nou ja, dan is die probleem opgelos. Tata, jong, as ek nie nou gaan nie, is ek laat. Verwag my vanaand so teen sesuur!”
Clara sien haar grootliks verlig weg en kyk haar rooi kewertjie agterna totdat dit onder om die draai verdwyn waar die plaaspad by die grootpad dorp toe aansluit. Maar toe sy net daarna vanuit die kombuisvenster sien hoe Mamoesa, stram van die oggendkoue, met die pad oploop na die huis toe, weet sy dat daar nog ’n probleem opgeduik het. Sy sal die ou vrou net móét sê van Alfons.
“My niggie kan nie kom nie,” sê Mamoesa toe sy klaar gegroet het, en sak styf op ’n kombuisstoel neer. “Sy wil so graag ’n kind hê, en nou moet sy saam met haar man na die salpetergrot toe gaan. Hulle sal heeldag daar sit. Ek het gesê hulle moet net gou-gou gaan en ’n brief saam met die geld daar sit, dan sal die toordokter mos weet wat hulle wil hê, want hy kan lees.”
“Ou Sielas?” vra Clara ongelowig. “Maar hy kon nooit lees nie!”
“Nee,” sug Mamoesa swaar en vou haar hande bedees op haar skoot. “Maar hy is dood. Hy het met Nuwejaar van die hoë rots afgeval. Sy voet het gegly. Maar daar is nou ’n nuwe een in die salpetergrot. Hy vat nie nonsens nie. Die mense kan nie meer met beeste betaal nie. Net met geld. Baie geld …”
Clara kyk half moedeloos na die ou vrou. Omdat sy in dié wêreld grootgeword het, weet sy watter invloed die ou gewoontes nog onder hierdie mense het. En tog, ou Sielas was ’n goeie ou siel wat Sondae kerk toe gegaan het. Toe sy groter geword het, het Clara meermale die indruk gekry dat Mamoesa en die ander met ’n bietjie goedige spot van hom praat. Iemand wat behoort het tot ’n ou wêreld wat nie meer geheel en al ernstig opgeneem moes word nie, en na wie se kant toe nou en dan ’n bees of ’n skaap gestoot is wanneer iets goeds gebeur het. Want met die koms van die kerk en die kliniek en die wet het heelwat van sy geloofwaardigheid verdwyn … Maar ’n nuwe een wat kan lees en geld eis – baie geld – dis ’n ander saak.
“Mamoesa,” sê sy dringend, “jy glo tog nie in die nuwe een nie?”
“Nee, Claartjiekind,” sug die ou vrou, en haar oë sak weg tussen die baie voutjies, “maar ek is ook maar bang vir hom. Hy het baie ore. Hy het gehoor van my niggie en die baba wat sy wil hê, en toe het hy laat weet sy moet kom.” Mamoesa kyk meteens ondersoekend na haar. “Maar ek dag jy weet dit mos. Daar kom elke Sondag busse vol mense van Johannesburg en Soweto af om by die grot briewe met geld te los. In die briewe sê hulle dan wat hulle graag wil hê. Sefanja se oom het anderdag tien rand onder ’n klip by die grot se bek gelos saam met die naam van die perd wat moet wen …”
Clara gaap haar aan. “En het die perd gewen?”
“Ja, dit lyk my die nuwe man het nie net hier in die berge ore en oë nie …”
Hier gaan dinge in die berge aan, het Alfons gesê. ’n Rilling trek stadig langs haar rug af, en sy snak effens na haar asem.
“Mamoesa!” sê sy dringend, “Mamoesa, jy moet na my luister …”
Sy gaan sit plat op die vloer voor die ou vrou soos dikwels in haar kinderjare wanneer sy ’n storie wou hoor, en ook later na haar ma se dood, toe sy troos wou hê. Sy vertel alles. Van Alfons wat met ’n skietwond hier aangekom het en nie wil hê ’n siel moet daarvan weet nie. En van sy stories oor die dinge in die berge. Die ou vrou sit geskok en luister, haar vingers gryp en los mekaar in haar breë skoot.
“Auk!” sê sy oplaas met ’n skud van haar kop. “Dis lelike dinge dié!”
Ook sy ken vir Alfons sedert sy seuntjiedae, en Clara weet dat sy daarop kan staatmaak dat sy nie ’n woord na buite sal laat glip nie. Ook maar goed dat haar niggie juis vandag nie saamgekom het om te kom help opruim nie. Sy en Mamoesa sal self inspring en die plek weer leefbaar maak. Gelukkig het baie van
