daardie slegte mense doodmaak?”
“Nee, wag nou. Dis nie sommer net dat ons hulle wil doodmaak nie. Ons wil liewer dat hulle ophou om sleg te wees.”
“Maar milu’im gaan jou mos leer om hulle nog beter dood te maak, Abba?”
Sy oudste se blou oë kyk hom stip aan.
“Of miskien kan jy ook sê ons gaan leer hoe om beter te keer dat hulle óns doodmaak.”
“Ek gaan nou régtig by Imma lê.” Natan raak nog een maal eerbiedig aan die geweerloop voor hy om die deur verdwyn.
“Yhoshi,” sê sy pa toe sy boetie weg is, “weet jy wat? Dis tyd dat ek en jy oor die oorlog praat. Ek gaan net vir Imma tee neem, dan stap ons twee af plein toe. Kom, voordat dit te warm word om uit te gaan. Trek jou gou aan.”
“Gaan jy nie vanoggend shul toe nie? Dis Shabbat?” vra die kind verwonderd.
“Nee, ek gaan nie shul toe nie; dis belangriker dat ek en jy gesels.”
Met ’n beker groentee gaan Marc kamer toe. Ook daar trek hy die gordyne oop sodat die sonlig oor die bed val. Maar sy vrou is al wakker, sy lê met Natan styf teen haar aangekruip. Die helder lig laat haar haar oë toeknyp en verwytend uitroep: “Nee, man!”
Marc sit die tee neer en gaan sit langs haar op die bed. Hy steek sy arm onder haar deur en lig haar op tot teen hom. Sy is warm en sag en klein in sy arms, en hy soen haar. “Dis tyd dat jy wakker word,” sê hy in haar hare. “Jou oudste kla al dat jy altyd slaap.”
“Ag nee,” protesteer sy onder sy ken, “waar kom dit nou vandaan?”
“Hy’s kwaad vanmôre.”
“Oor wat?”
“Oor alles. Ook oor ek kamp toe gaan vanaand.”
“Jy moes hulle gewaarsku het.”
“Ek weet, maar ek het nie die moed gehad nie.”
Sy sug, tel die koppie op. “Ek ook nie.”
“Hoe ook al, ek het lankal gevoel dis nodig om ’n slag met hom te gesels, te hoor wat hy op die hart het. Ek vat hom plein toe, ek gaan nie vanoggend shul toe nie.”
“Nie?” sy klink verbaas.
“Nee. Die Shabbat is ook vir die gesin en ek het die kinders verwaarloos.”
Haar oë versag bo die beker wat sy teen haar mond hou. “Jy verwaarloos nie jou kinders nie,” sê sy sag. En toe ná ’n oomblik: “Miskien doen ek dit omdat ek werk.”
Hulle kyk mekaar stil aan voordat hy sê: “Ons sal hoor. Met Yhosh moet ons versigtig wees, chamud … dis … ons weet sy intelligensie is ver bo die gemiddelde. Baie vér bo sy ses jaar.”
Sy knik. “’n Mens vergeet dit en dan ontstel jy jou oor sy gesegdes en vrae. Dis goed dat jy ’n bietjie alleen met hom is.”
“Kan ek ook saamgaan, Abba?”
Hulle het albei half vergeet van Natan, wat diep onder die duvet ingekruip lê.
“Nee, Natani, Abba en Yhoshi gaan alleen. Ek en jy moet nog vir Shishi en Shmu’el kos gee en met Shmu’el gaan stap. Onthou?”
Dit herinner Natan aan sy kat. “Waar’s Shishi?”
“Ek het gisteraand gesien sy lê op die rusbank op die groot kussing. Sy’s seker nog daar.”
Die kleintjie kruip dadelik onder die duvet uit. “Ek gaan haar haal.”
Hy hardloop in die gang af en Marc trek Rivkah, wat haar tee klaar gedrink het, weer nader en hou haar styf vas. “Dit gaan ’n lang maand wees,” sê hy teen haar wang.
“Ek weet,” sê sy en nestel haar gesig in die holte van sy skouer.
Hy onthou die passie waarmee hulle laas nag liefde gemaak het.
Op die Hurvah-plein is dit Shabbat-stil. Die dig geblaarde iepe gooi wye skaduwees oor die plein se plaveiklippe. Aan hul stamme blink laas nag se dou nog. Uit die wolklose lug skyn die son helder. Vandag gaan dit bloedig warm word. Marc gaan sit met Yhoshi op ’n bank in die skaduwee oorkant Moshe en Dov se verlate winkel.
Hy sit sy arm om die kind se skouertjies en wag totdat hy voel die lyfie ontspan effens voordat hy begin praat. “Jy het vanoggend gesê Imma slaap baie wanneer sy by die huis is.”
“Dit is mos so.”
“Is dit?”
“Wel, sy slaap baie.” Die kind swaai sy bene gegrief.
“Miskien is dit eerder reg as ons sê sy slaap ’n bietjie meer as toe julle kleiner was en sy korter ure gewerk het. Dink jy nie so nie?”
Yhoshi trek sy skouers op.
“Weet jy watter soort werk doen sy?”
“Ek weet, ja! Sy’s ’n paramedikus.”
“Yhoshi, jy praat met mý, nie met een van jou maats nie.”
“Slicha,” mompel hy.
“Wat ek eintlik gevra het, is of jy dink aan hoeveel hartseer sy elke dag in haar werk mee te doen kry en hoe moeg dit ’n mens maak?”
“Hoekom moet sy werk?”
“Omdat sy ’n hoogs opgeleide paramedikus is en die land haar nodig het.”
Yhoshi sê niks, maar sy voete swaai nie meer so ontsteld heen en weer nie.
“Sê nou maar jy het aan die universiteit studeer en jy kan die werk waarvoor jy lief is baie goed doen, maar jy kan nie werk nie. Al is daar baie werk in die land vir jou. Sou jy nie ook gefrustreerd wees nie?”
Hy kyk vir die eerste keer op na Marc, en ná ’n oomblik knik hy.
Marc vryf oor sy knieë. “Kyk, sy werk vyf dae van die week van sewe tot een, ses uur lank. Sy werk nie op Vrydae en Shabbat nie. As jy ongelukkig daaroor voel, kan ons almal saam daaroor praat en sien of ons iets daaraan kan doen.”
Yhoshi sê niks. Hy kyk na twee van die plein se katte wat hulle behaaglik in die son op ’n bank uitstrek. Bokant hulle gloei die Hurvah se koepel in die skerp lig.
“Yhosh?”
Marc sien hoe hy sy vingers ineenstrengel voordat hy antwoord. “Sy’s nie soggens daar wanneer ons skool toe gaan nie. En ook nie middae wanneer ons huis toe kom nie; sy kom eers twee-uur.”
“Maar ek is soggens daar, en Savta kom julle by die skool haal en bly totdat sy kom.”
“Dis
