baie interessant,” sê John. “My pa was ook in die Britse Lugmag in die Tweede Wêreldoorlog en het dikwels oor Duitsland gevlieg. Miskien het hulle mekaar nog geken.”
Sy kyk hom verras aan.
“Lewe jou pa nog?”
“Nee. Hy is ’n paar maande gelede skielik ná ’n hartaanval oorlede.”
“Ek is jammer,” sê sy sag. Sy aarsel en dan vervolg sy onseker: “Ek dink jy moet liewer nie vir oom Jacob van … van jou pa vertel nie. Hy … hy praat nooit oor sy seun nie. Daar is geen foto of enige aandenking van hom in die huis nie.”
Sy aarsel weer en sê dan: “Ek het eendag tussen ’n klomp rommel in die kelder ’n boek gekry wat aan hom behoort het. Sy naam het binne-in gestaan: Markus Aucamp Lessing, en daar was ’n foto van hom by. Ek het dit vir oom Jacob gewys, maar hy was verskriklik kwaad en het gesê ek moet dit dadelik gaan verbrand.”
Sy gesig is stil, maar die helder blik is skerp.
“Weet jy waaroor hulle rusie gemaak het?”
“Tannie Thelma, oom Jacob se skoonsuster, sê hulle het dikwels gebots. Markus was baie ongelukkig by die huis, en toe hy agtien was, het hy van die huis af weggeloop. Hy is Rhodesië toe, waar hy later vlieënier geword het.”
“En het jy toe die foto vernietig?”
“Nee,” erken sy, half skuldig, half verleë. “Hy was so ’n mooi jong man – so jonk om te sterf. Tannie Thelma het my vertel dat hy ’n baie goeie vlieënier was en ’n medalje vir dapperheid ontvang het. Ek kon dit nie oor my hart kry om die foto te verbrand nie en ek het dit toe tussen my eie goed gaan bêre.”
Daar is ’n vreemde uitdrukking op sy gesig.
“Sal jy dit eendag vir my wys?” vra hy sag.
Vraend kyk sy op na hom, maar sy gesig is stil, onleesbaar. Waarom stel hy so belang in hulle sake? wonder sy. Is dit net die “byna morbiede belangstelling van ’n kunstenaar in sy medemens”, of sit daar meer agter? Sy het buitendien reeds heeltemal te veel gepraat – as oom Jacob dit alles te hore moet kom …
“Ek weet self nie waar die foto op die oomblik is nie,” sê sy ontwykend. “In elk geval, ek moes nooit al dié dinge vir jou vertel het nie. Oom Jacob sal baie kwaad wees as hy moet weet.”
“Toe maar, ek sal dit met niemand bespreek nie.”
Ansie wip soos sy skrik toe ’n beleefde stem uit die deur sê: “Verskoon my, juffrou Anna. Bella wil weet of meneer Stevens vir middagete bly.”
Dis mevrou Perold, die huishoudster, wat ongemerk die vertrek binnegekom het. ’n Lang, maer vrou met donker hare wat sy in ’n stywe bolla kam, en ’n bleek, stil gesig wat nooit iets van haar gedagtes of innerlike emosies verraai nie. Hoe lank staan sy al daar in die deur? wonder Ansie. Hoeveel van hulle gesprek het sy gehoor?
“Nee, dankie, mevrou Perold. Meneer Stevens het reeds ’n afspraak vir middagete. En sê asseblief vir Bella sy moenie vir my moeite doen nie. Net ’n omelet en slaai of vrugte sal lekker wees. En as jy vanmiddag wil uitgaan, ek gaan net ná middagete terug Pretoria toe.”
“Dankie, juffrou Anna,” sê mevrou Perold beleef. “My suster is siek. Ek wou juis graag vanmiddag na haar toe gaan.”
Sy groet en draai om en stap weg. Met ’n fronsie kyk Ansie haar agterna. Hoeveel van hulle gesprek het die vrou gehoor? wonder sy weer. Sy is skielik bewus daarvan dat John Stevens ondersoekend na haar kyk, en ’n bietjie verleë kyk sy weg. Hy steek sy pyp in sy sak en staan op.
“Ek is jammer, my besoek vanoggend was blykbaar nie so geleë nie. Nou moet jy nog alleen die ent pad terug Pretoria toe ry.”
Sy glimlag onverwags en die bruin oë is blink en mooi.
“Ek is bly jy kon kom! Ek ken die pad tussen Johannesburg en Pretoria al so goed, my ou motortjie draf dit sommer vanself af.”
“Dit was nogtans baie vriendelik van jou.” Hy kyk ’n oomblik na haar, dan vra hy: “Wanneer sien ek jou weer?”
Dadelik verander haar gesig.
“Ek weet nie. My vakansie is verby. Ek sal nou ’n ruk baie besig wees.”
“Ek verstaan.” Sy gesig is ernstig, maar die blou oë glimlag effens. “Dan sê ek voorlopig tot siens. En baie dankie vir ’n baie interessante en insiggewende oggend. Ek hoop ons kan weer eendag gesels.”
Lank nadat John Stevens weg is, sit Ansie nog daar voor die venster, verdiep in haar gedagtes. Sy is bly hy het gekom. Tog, noudat hy weg is, voel sy vreemd verontrus. Is dit omdat sy met ’n vreemdeling gesels het oor sake wat al soveel jare in hierdie huis taboe is, omdat die gesprek ou spoke wat bes vergete is, weer wakker gemaak het?
Of is dit mevrou Perold se onverwagte verskyning wat haar ontstel het, die moontlikheid dat sy hulle gesprek – of die laaste gedeelte daarvan – afgeluister het?
Mevrou Perold was Jacob Lessing se huishoudster toe hy met Mercia getroud is. Mercia het nie baie van die stug, donker vrou gehou nie, maar sy was bekwaam en stil en op haar plek. Onder haar toesig het die huishouding glad verloop en Mercia was maar te bly om sake in haar hande te laat.
Ansie en mevrou Perold het van die eerste dag af vasgesit. Mevrou Perold het geen geduld met die opstandige jong meisie gehad nie, en het Ansie in die ou dae menige skrobbering en straf op die hals gehaal.
Ansie was amper tien toe Mercia met Jacob Lessing getroud is. Haar eie pa, Martin Durand, se dood drie jaar vantevore in ’n motorongeluk was vir haar ’n groot skok. Skielik was alles anders. Haar geliefde pa was weg; hulle moes na ’n woonstel toe trek, en ouma Visser het by hulle kom inwoon en die huishouding waargeneem sodat Mercia weer voltyds kon gaan werk.
Mercia se troue met Jacob Lessing, ’n vermoënde sakeman wat byna dertig jaar ouer as sy was – en dit nadat sy hom skaars drie maande geken het – het Ansie se lewe opnuut ontwrig.
Ook ouma Visser was diep gegrief en geskok. Ná die troue het sy na ’n hotel toe gegaan, waar sy gebly het totdat sy in ’n ouetehuis kon plek kry. Sy het nie van Jacob Lessing gehou nie en sy sou geen aalmoese van haar skoonseun aanvaar nie. Maar Mercia en Ansie was al wat sy gehad het, en om hulle ontwil het sy die vrede tussen haar en haar skoonseun probeer bewaar. Sy het haar nooit met hulle sake bemoei nie, selfs nie wanneer dinge skeefgeloop het nie, maar met stille begrip en wysheid haar kleindogter probeer help en lei waar sy kon.
Wanneer Mercia en Jacob op ’n lang sakebesoek of met vakansie in die buiteland was, het sy altyd by Ansie in die groot huis kom bly. Dit was na ouma Visser wat Ansie gegaan het as sy raad of hulp nodig gehad het; dit was ouma Visser wat die ontluikende jong dogter se groeiende verset teen haar stiefpa se oorheersing die beste kon verstaan, en by wie Ansie altyd haar nood kon gaan bekla.
Ansie en haar stiefpa het nooit oor die weg gekom nie. Sy het geweier om hom as pa te aanvaar – ouma Visser het moontlik ook skuld daaraan gehad – en al was sy vir hom bang, het sy hom hand en tand oor elke sogenaamde onreg beveg. Die rusies tussen hom en Mercia het haar diep ontstel, maar – reg of verkeerd – sy het altyd Mercia se kant gekies. Hulle het haar later koshuis toe gestuur, en hoewel sy Jacob daarvoor blameer het, was dit tog ’n verligting om uit die huis weg
